Zamówienia publiczne na Litwie

Wprowadzenie. Podstawy prawne

Rynek zamówień publicznych na Litwie w 2010 r. szacowano na prawie 5 mld euro – były to łączne wydatki poniesione przez zamawiających na zakup towarów, usług oraz wykonanie robót budowlanych. Litewscy zamawiający opublikowali w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 1800 ogłoszeń o zamówieniach o łącznej wartości 1,33 mld euro.

Podstawowym aktem prawnym dotyczącym zamówień publicznych na Litwie jest ustawa o zamówieniach publicznych z 1997 r. (zmieniona poważnie w 2007 r. w związku z implementacją postanowień tzw. dyrektywy odwoławczej). Ustawa dotyczy zarówno zamówień publicznych przekraczających tzw. progi europejskie, jak i mniejszej wartości.

W zależności od wartości zamówienia stosuje się więc:

Jeżeli wartość zamówienia nie przekracza 10.000 LTL możliwe jest ustne zawarcie umowy.

W przypadku tzw. zwykłej praktyki handlowej zamówienia publiczne są udzielane przez zamawiających zgodnie z określonymi przez nich samych procedurami, które muszą być wszakże zgodne z określonymi wymaganiami przewidzianymi w ustawie, dotyczącymi w szczególności publikacji ogłoszeń o zamówieniach, weryfikacji kwalifikacji wykonawców, specyfikacji technicznych, oceny ofert oraz sposobu ich składania. Przykładowe procedury spełniające te wymagania są określone przez Urząd Zamówień Publicznych, o którym mowa poniżej. Zamawiający mają swobodę wyboru procedury udzielania zamówień publicznych o mniejszej niż unijna wartości, powinni jednak opublikować zaproszenie do składania ofert w elektronicznej formie na stronie Centralnego Portalu Zamówień Publicznych. Termin na składanie ofert nie może być krótszy niż 7 dni od momentu publikacji ogłoszenia.

Organy ds. zamówień publicznych

Zadania w zakresie zamówień publicznych dzielą między siebie dwie instytucje: Ministerstwo Gospodarki oraz Urząd Zamówień Publicznych. I tak, instytucją odpowiedzialną za kształtowanie na Litwie polityki w zakresie zamówień publicznych jest Ministerstwo Gospodarki. Do jego głównych zadań należy przygotowanie aktów prawnych dotyczących zamówień klasycznych i sektorowych, przedkładanie rządowi propozycji w zakresie realizacji polityki i wdrażania strategii w zamówieniach publicznych, czuwanie nad zgodnością litewskiego prawa z prawodawstwem unijnym oraz politykami realizowanymi na szczeblu unijnym, przygotowywanie projektów aktów transponujących prawo UE do litewskiego porządku prawnego. Z kolei Urząd Zamówień Publicznych, instytucja założona w 1996 r. i od 1 stycznia 2010 r. działająca w ramach Ministerstwa Gospodarki koordynuje działania związane z zamówieniami publicznymi, nadzoruje zgodność postępowań z litewskim prawem dotyczącym zamówień publicznych, organizuje szkolenia w zakresie zamówień publicznych oraz oferuje konsultacje dla wykonawców i dostawców etc. Więcej informacji o działalności litewskiego Urzędu Zamówień Publicznych, jak również tłumaczenie ustawy na język angielski, można znaleźć na stronie internetowej: www.vpt.lt.

Procedury udzielania zamówień

Procedurami udzielania zamówień publicznych powyżej progów unijnych są:

W przypadku zamówień o wartościach mniejszych niż określone w przepisach unijnych stosuje się procedury wyżej określone, ale z przymiotnikiem („uproszczone”) – w praktyce stosuje się po prostu krótsze terminy składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu.

Ogłoszenia o zamówieniach publikowane są wyłącznie w postaci elektronicznej w Centralnym Portalu Zamówień Publicznych (http://www.cvpp.lt) oraz w przypadku zamówień przekraczających progi unijne także w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Podstawowymi procedurami udzielenia zamówienia są procedura otwarta i ograniczona. Z procedury negocjacyjnej zamawiający może skorzystać tylko pod warunkiem, że występuje któraś z okoliczności wyczerpująco określonych w ustawie. Są to te same okoliczności, które zostały przewidziane w polskim prawie dotyczącym zamówień publicznych.

W procedurze otwartej każdy wykonawca może złożyć ofertę. Termin składania ofert powinien wynosić nie mniej niż 52 dni, licząc od daty wysłania do publikacji ogłoszenia o zamówieniu, z możliwością skrócenia tego terminu, jeżeli zostało opublikowane tzw. wstępne ogłoszenie informacyjne czy też ogłoszenie zostało przekazane drogą elektroniczną do publikacji.
W przypadku procedury otwartej w jej wersji uproszczonej termin składania ofert wynosi nie mniej niż 14 dni dla dostaw lub usług oraz 21 dni dla robót budowlanych.
Wszelkie negocjacje pomiędzy zamawiającym a oferentami są wyraźnie zabronione.

W procedurze ograniczonej oferty mogą złożyć tylko wykonawcy zaproszeni przez zamawiającego po przeprowadzeniu przez niego kwalifikacji wstępnej. Postępowanie w trybie procedury ograniczonej składa się z dwóch etapów. W pierwszym zamawiający zaprasza wykonawców do składania wniosków o kwalifikację wstępną, a następnie wybiera wykonawców spełniających określone przez niego warunki.
W drugim etapie zamawiający zaprasza równocześnie zakwalifikowanych dostawców lub wykonawców do składania ofert.
Terminy w tej procedurze to odpowiednio: 37 dni na złożenie wniosku o udział w postępowaniu oraz 40 dni na złożenie oferty przez zakwalifikowanych wykonawców. W wersji uproszczonej terminy te wynoszą z kolei: 7 + 14 dni (21 w przypadku robót budowlanych).

Procedura negocjacyjna może być zastosowana jedynie w sytuacji, kiedy występuje co najmniej jedna z niżej podanych okoliczności:

Podobnie jak ograniczona, procedura negocjacyjna składa się z dwóch etapów: składania ofert wstępnych oraz składania ofert ostatecznych poprzedzonych negocjacjami. Termin składania ofert wstępnych wynosi co najmniej 15 dni od dnia publikacji (37 dni w przypadku zamówienia „unijnego”).

Zamawiający jest obowiązany ponadto do publikowania ogłoszenia o planowanych w ciągu danego roku budżetowego zamówieniach, których łączna wartość przekracza 750.000 euro dla dostaw lub usług oraz 5.000.000 dla robót budowlanych. W ciągu 48 dni od udzielenia zamówienia konieczne jest opublikowanie ogłoszenia o udzielonym zamówieniu, wskazujące komu zostało udzielone zamówienie, jaki był przedmiot zamówienia oraz jaka była cena wybranej oferty. Pewną ciekawostką jest to, że zamawiający jest także obowiązany do opublikowania (w ciągu 15 dni od wykonania zamówienia) ogłoszenia o realizacji zamówienia, w którym podać należy wyniki realizacji zamówienia, wartość zamówienia oraz kwotę zapłaconą przez zamawiającego. Taka publikacja pozwala odpowiednim podmiotom na monitorowanie również realizacji zamówienia.

Procedury odwoławcze

Przepisy dotyczące środków odwoławczych oraz procedur ich rozpatrywania dotyczą zarówno zamówień objętych zakresem ustawy, jak i zamówień mniejszej wartości.
W ramach litewskiego systemu odwoławczego rozpatrywanie spraw z zakresu zamówień publicznych leży w kompetencji sądów okręgowych (I instancja) – odwołanie wnosi się do jednego z 5 sądów okręgowych. Od postanowień sądu przysługuje apelacja do Sądu Apelacyjnego (mającego siedzibę w Wilnie). Środki odwoławcze przysługują każdemu wykonawcy, który ma interes w uzyskaniu danego zamówienia, który to interes został lub może być naruszony przez niezgodne z prawem zachowanie zamawiającego. Taki wykonawca może skorzystać z możliwości wniesienia w pierwszej kolejności protestu do zamawiającego, który podjął decyzję podlegającą zaskarżeniu, ale tylko do czasu podjęcia przez niego decyzji o wyborze oferty najkorzystniejszej. Wniesienie protestu do zamawiającego jest obowiązkowym etapem postępowania odwoławczego do czasu wyboru zwycięskiej oferty. Od rozpatrzenia protestu przysługuje odwołanie do sądu okręgowego. Sąd ma następujące uprawnienia:

Jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została już podpisana odwołanie wnosi się od razu do sądu okręgowego. Ten może, uwzględniając odwołanie, przyznać w takiej sytuacji odszkodowanie, unieważnić umowę lub nałożyć karę na zamawiającego. Odwołania są rozpatrywane zgodnie z postanowieniami Kodeksu postępowania cywilnego, teoretycznie w ciągu 60 dni od dnia ich otrzymania, ale różnie to bywa z dotrzymaniem tego terminu.