Zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych [1], zwaną dalej „ustawą Pzp”, istnieją ograniczenia dla stosowania znaków towarowych, patentów lub pochodzenia w opisie przedmiotu zamówienia. W niniejszym artykule postaramy się wyjaśnić wszelkie zasady umieszczania nazw handlowych oraz wskazywania producentów materiałów lub systemów w powszechnie rozumianych zamówieniach publicznych.  

Stan prawny

Od 12 grudnia 2001 roku zasady sporządzania kosztorysów i przedmiarów robót uległy deregulacji w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 5 lipca 2001 roku o cenach [2]. Oznacza to, iż w chwili obecnej nie mamy w Polsce żadnych obowiązujących prawnie (ustawy i rozporządzenia) przepisów regulujących zasady sporządzania wyżej przywołanych dokumentów, w tym oczywiście umieszczania w nich znaków towarowych. Powyższe nie dotyczy zamówień udzielanych w rygorze stosowania ustawy Pzp.

Zgodnie bowiem z treścią art. 99 ust. 4 Pzp wprowadzona została generalna zasada, iż przedmiotu zamówienia nie można opisywać w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję, w szczególności przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczególnego procesu, który charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli mogłoby to doprowadzić do uprzywilejowania lub wyeliminowania niektórych wykonawców lub produktów.
Od tej zasady przewidziano w art. 99 ust. 5 odstępstwo w przypadku, gdy zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny i zrozumiały sposób, a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy „lub równoważny”, oraz zgodnie z art. 99 ust. 6 przedstawi w opisie przedmiotu zamówienia kryteria stosowane w celu oceny równoważności.

Rozporządzenie w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym [3], zwane dalej „rozporządzeniem MRiT dotyczącym szacowania wartości zamówienia” oraz rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego [4], zwane dalej „rozporządzeniem MRiT dotyczącym opisu przedmiotu zamówienia”, nie wprowadzają w tym  temacie dalszych uregulowań, z zastrzeżeniem wniosków przedstawionych w niniejszym artykule.

Nazwy handlowe oraz wskazanie producenta w szacowaniu wartości zamówienia publicznego

Zgodnie z art. 34 Pzp wartość zamówienia na roboty budowlane ustala się na podstawie:

  • kosztorysu inwestorskiego, jeżeli przedmiotem zamówienia jest wykonanie robót budowlanych,
  • planowanych kosztów robót budowlanych i planowanych kosztów prac projektowych, jeżeli przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych.

Zatem kosztorys inwestorski i szacowane koszty są dokumentami, które stanowią podstawę do szacowania wartości zamówienia publicznego, a nie jego opisu. W art. 103 Pzp zapisano, że zamówienie na roboty budowlane opisuje się za pomocą dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, a jeżeli przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych – za pomocą programu funkcjonalno-użytkowego. Ustawa Pzp jasno określa więc, które dokumenty są podstawą do szacowania zamówienia publicznego, a które opisują jego przedmiot.

Zgodnie z literalną treścią przywołanego wcześniej art. 99 ust. 4 Pzp, zakaz wskazywania znaków towarowych odnosi się do opisu przedmiotu zamówienia. W związku z powyższym w ustawie Pzp nie ma zakazu używania nazw handlowych oraz wskazywania producentów w kosztorysie inwestorskim i planowanych kosztach robót budowlanych oraz prac projektowych.

Należy również przypomnieć, iż w zamówieniach publicznych mamy do czynienia z dwoma przedmiarami robót – jeden stanowi element kosztorysu inwestorskiego, zaś drugi składa się na dokumentację projektową, która z kolei jest elementem opisu przedmiotu zamówienia na roboty budowlane. Nawiązując do tematu artykułu generalny zakaz stosowania znaków towarowych dotyczy tylko przedmiaru robót stanowiącego element dokumentacji projektowej. W przedmiarze robót będącym elementem składowym kosztorysu inwestorskiego wskazanie nazw handlowych oraz konkretnych producentów jest jak najbardziej dozwolone.