Artykuł „Proces BIM czyli jak to działa w Ameryce”, który ukazał się w drugim kwartale 2015 r. w „Buduj z Głową”, zgodnie z tytułem informuje polskiego Czytelnika o początkach działania tego systemu w USA i przytacza kilka przykładów zastosowania metody i niektóre techniki. Wywody Autora wspierają ilustracje.
Metoda BIM (Building Information Modeling) nie jest jeszcze w Polsce powszechnie stosowana, ale jej liczne zalety (chociaż także niektóre wady) wskazują, że powinna stać się w niedługim czasie podstawowym narzędziem projektowania w budownictwie. Wydaje się w związku z tym, że warto nieco poszerzyć poruszony temat, wskazując korzyści metody.

Setki rysunków i opisów stanowiących dokumenty projektowe – to zmora wszystkich zaangażowanych w proces budowlany – na początku projektantów, a w dalszej kolejności wykonawców. Pomocne jest więc coraz doskonalsze oprogramowanie komputerowe, a zwłaszcza nowa forma prowadzenia procesu budowlanego BIM będąca cyfrowym odwzorowaniem fizycznych i funkcjonalnych charakterystyk obiektu.
W praktyce, BIM stanowi kompleksowe narzędzie pozwalające tworzyć trójwymiarowe modele (wirtualne) budynku wraz z informacjami gromadzonymi w trakcie całego procesu inwestycyjnego, a nawet po jego zakończeniu.

Model BIM jest w istocie procesem, podczas którego powstaje wspólny system dla wszystkich branż biorących udział w tworzeniu budowli a następnie jej eksploatacji: architektonicznej, konstrukcyjnej, instalacyjnej itp. W ten sposób informacje zawarte w tym wielobranżowym modelu mogą być wykorzystane przez wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego: inwestora, projektanta, wykonawcę, zarządcę obiektu, użytkownika oraz służby miejskie.
System BIM sprawdził się już w praktyce i zyskuje coraz większą liczbę zwolenników nie tylko wśród projektantów i wykonawców dzięki temu, że przyczynia się do usprawniania pracy, ale także wśród najemców niezaangażowanych w proces budowlany. Dzięki możliwości optymalnego zaplanowania czasu budowy, a następnie niezakłóconemu wykonawstwu można z dużą dozą dokładności oddać do użytku realizowany obiekt, co ma dla klienta ogromne znacznie.

Metoda BIM jest więc wsparciem projektanta, inwestora i wykonawcy. Warto zauważyć, że zalety BIM skłoniły Komisję Europejską do rekomendacji zastosowania metody w procedurach przetargowych inwestycji publicznych. O stale rozszerzającej się skali zastosowań BIM na świecie świadczy jej implementacja w USA, Wielkiej Brytanii, krajach Skandynawskich, Brazylii itp. Jest to bez wątpienia powodowane uznaniem jej licznych zalet, jak: skrócenie czasu realizacji inwestycji, uzyskiwanie kompletu niezbędnych informacji ujętych w cyfrowe ramy, możliwość uproszczonego (wręcz automatycznego) dokonywania przedmiaru robót, a po zakończeniu budowy obiektu możliwość poprawnego zarządzania budynkiem w oparciu o informacje zawarte w cyfrowym modelu.

Technologia BIM jest także niezwykle przydatna inwestorom, którzy dysponując wirtualnym modelem budynku mogą w sposób elastyczny przystosować obiekt do wymagań użytkowników m.in. poprzez bieżącą modyfikację projektu.
Użytkownicy mający wgląd w wirtualny przestrzenny projekt będą mogli indywidualnie zaprojektować wnętrza np. układ ścian, otworów okiennych i drzwiowych, sprawdzić, czy odpowiada im sposób naświetlenia wnętrza, rozmieszczenia grzejników itp. Łatwość wprowadzania zmian i modyfikacji obiektu umożliwia szybkie sporządzenie kilku wariantów tego samego obiektu i w ten sposób przekonać potencjalnego użytkownika do wybrania takiego wariantu, który najbardziej mu odpowiada.
Inaczej mówiąc – inwestor już we wczesnym etapie budowy może „spersonalizować” ofertę w dostosowaniu do oczekiwań klienta.

Nie bez znaczenia jest także możliwość wychwycenia ewentualnych zagrożeń BHP w toku realizacji inwestycji. Pozwala to na przygotowanie procedur zabezpieczających, które zagrożenia te zminimalizują a nawet wyeliminują.
Wykonawca może także liczyć na usprawnienie logistyki dostaw materiałowych i tak skonstruować harmonogram dostaw, aby materiały były dostępne we właściwym czasie, a równocześnie aby nie tworzyły się nadmierne zapasy.

Warto zwrócić także uwagę na problem, który zwykle jest pomijany w projektowaniu obiektów, a następnie zarządzaniu obiektami oddanymi do użytku. Chodzi mianowicie o symulacje działania służb takich jak straż pożarna czy policja w ewentualnym zarządzaniu kryzysowym. Dokumentacja BIM stanowi skuteczne narzędzie szkolenia tych służb.
Służby te docenią zalety BIM w przypadku zagrożeń pożarowych i innych awarii (powodzi, wstrząsów terenu, wybuchów gazu, wichury), gdyż pomoże im sprawnie pokierować akcją pomocy w oparciu o model przestrzenny budynku.

Operując metodą modelowania można odwzorować budynek (co zilustrował Autor cytowanego na wstępie artykułu), który jeszcze nie istnieje „w realu”. Pozwala to ujawnić ewentualne kolizje projektu, dokonać niezbędnych korekt i poprawić harmonogram realizacji budowy, jeśli zachodzi taka potrzeba.

Planowanie to podstawa prawidłowej realizacji budowy. Oprogramowanie do tworzenia modeli obiektów 3D niesłychanie upraszcza planowanie i pozwala przetestować w różnych konfiguracjach parametry wewnątrz budynku np. temperaturę, wentylację itp.
Wymierną korzyścią jest też tworzenie kosztorysu w oparciu o konkretny model, co zwiększa precyzję obliczeń prowadzonych obecnie na podstawie szacunków (co jest, jak wiadomo, powszechnie stosowaną praktyką).
Jeśli w projekcie występują przenikające się powierzchnie, ściany skośne, łukowe itp., to działając tradycyjną metodą stosujemy szacunki, podczas gdy metoda BIM udostępnia dokładne wyliczenia i wartości.
Tradycyjne projektowanie, gdzie każdy wykonuje swoje zadanie i przekazuje jego wynik kolejnemu projektantowi może powodować niezamierzone perturbacje. Dostarczanie nieaktualnych lub obarczonych błędem informacji (elementów dokumentacji projektowej) skutkuje błędami na kolejnym etapie projektu, a następnie na etapie wykonawczym.
W sytuacji, gdy wygenerowany model BIM zapewnia każdemu dostęp do aktualnej informacji, wszystkie zmiany nanoszone na projekt są „automatycznie” korygowane.
BIM optymalizuje proces projektowania, a w konsekwencji oszczędza wydatki i co ważne usprawnia koordynację poszczególnych etapów przygotowania i realizacji inwestycji.

Wdrażanie metody BIM jest procesem skomplikowanym i wymagającym licznych umiejętności, a przede wszystkim współpracy wszystkich uczestników procesu budowlanego. Niestety, pojawiają się trudności pozyskiwania fachowców specjalizujących się w tej dziedzinie. Dlatego też projektów sporządzanych przy pełnym, całościowym wykorzystaniu metody BIM w zasadzie w Polsce nie spotyka się. Pojawiają się natomiast projekty „niby” wykonane przy zastosowaniu BIM lecz dokumentacja projektowa nadal przesyłana jest na budowę w formie płaskich rysunków. Ale nawet w tym przypadku występują korzyści np. poprzez wykonanie przedmiaru w modelu cyfrowym. Jeśli zostaną do modelu wprowadzone dokładne dane – program wskaże np. ile w obiekcie będzie ścian, okien, słupów, belek itp.

Jedną z przyczyn „opornego” wdrażania technologii BIM, oprócz niedoboru specjalistów, jest relatywnie wysoki koszt implementacji metody. Wymaga bowiem zakupu oprogramowania, przeszkolenia pracowników i samych procesów wdrożeniowych.

Warto jednak zwrócić uwagę, że metoda BIM ułatwia prowadzenie rachunku ciągnionego realizowanych inwestycji (kosztów inwestowania i eksploatacji), zapewniając optymalizację rachunku. O znaczeniu uwzględnienia kosztów całego cyklu „życia” obiektów wspomina Autor cytowanego na wstępie artykułu. A są to koszty znaczące, bo obejmują oprócz kosztów planowania i realizacji inwestycji także koszty środowiskowe, koszty konserwacji, renowacji, rehabilitacji, amortyzacji i ewentualnie likwidacji obiektu.

Metoda BIM to nie tylko oprogramowanie z ogromnymi możliwościami, ale także sposób myślenia o nowoczesnym budownictwie. Jeśli mówimy o wpływie BIM na unowocześnianie procesu inwestycyjno-budowlanego, a zwłaszcza o zmianie kierunku myślenia w projektowaniu – to warto pamiętać, że w istocie metody projektowania architektonicznego nie zmieniły się od końca XIX stulecia. Implementacja BIM zapewnia zupełnie nowe – jak niektórzy twierdzą – rewolucyjne podejście w stosowanych technologiach. W niedługim czasie tradycyjne metody projektowania nie będą już wystarczające. Bardziej szczegółowe wymagania nakładane na obiekty oraz wyższe wymagania inwestorów spowodują, że dotychczasowe metody projektowania staną się niewydajne lub wręcz niemożliwe.

 

 

Wdrażanie BIM na polskim rynku następuje obecnie na podstawie indywidualnych decyzji animatorów tej nowoczesnej metody. Na razie w polskim ustawodawstwie pojęcie BIM nie istnieje, w związku z czym ustanowienie norm prawnych dla upowszechnienia tej metody jest konieczne, zwłaszcza w świetle wspomnianej wyżej rekomendacji Komisji Europejskiej, aby metodę tę stosować w procedurach przetargowych na obiekty użyteczności publicznej.
Można oczekiwać, że dyrektywa stanie się niebawem obowiązkiem. W krajach, w których metoda BIM była/ jest wdrażana powstały instytucje i organizacje czuwające nad standaryzacją i regulacjami prawnymi, tak aby BIM wykorzystywany był na wszystkich etapach procesu inwestycyjnego.


Post scriptum
W dniach 21-23 marca 2014 r. z inicjatywy Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, odbyła się w Londynie I Międzynarodowa Konferencja zatytułowana „BIM dla Polski – Ryzyko i Wyzwania”. Konferencja dotyczyła zagadnień poświęconych BIM. Jej przesłaniem były możliwości bezpośredniego wykorzystania procesu BIM w warunkach polskich i z realną korzyścią dla Polski.

Kontakt
238-246 King Street, London W6 ORF, United Kingdom Tel: +44 (0)2087426425 or +44(0)2087411940, fax +44(0)20-8746-3798, web: www.stpuk.org, e-mail: office@stpuk.org
Company Registered in England and Wales: 06770675