Hydroizolacja basenów

Większe zainteresowanie obiektami basenowymi to coraz bardziej zauważalna tendencja, mająca kilka podstawowych przyczyn. Trudno sobie wyobrazić wysokiej klasy hotel bez basenu i jaccuzzi, ale coraz częściej spotyka się niewielkie hotele i pensjonaty wyposażone w basen dla gości, co niewątpliwie podnosi ich standard. Wielkość basenu to rzecz bardzo indywidualna, baseny rodzinne czy baseny w hotelach i pensjonatach są zazwyczaj niewielkich rozmiarów. Istotne jest, aby kształt basenu był dostosowany do funkcji jakie ma on spełniać. Nie musi być on prostokątny; może być praktycznie dowolny, choć stwarza to znaczne problemy projektowo-wykonawcze. Pamiętać bowiem należy, że basen to nie tylko niecka, ale i dodatkowe pomieszczenia użytkowo-funkcjonalne i techniczne oraz niezbędne do normalnego użytkowania instalacje.

Basen hotelowy Phantasialand – Brühl - fot. Agrob Buchtal

Hydroizolacja niecek basenowych

Generalnie niecki basenowe mogą być wykonane w technologii betonu wodoszczelnego (z niem. WU-Beton - maksymalna głębokość penetracji wody w konstrukcję niecki 3÷5 cm), lub wymagać uszczelnienia tzw. zespolonego, wykonanego z mikrozapraw uszczelniających, ewentualnie w kombinacji z dyspersją tworzyw sztucznych albo z żywic reaktywnych.

Baseny z betonu wodoszczelnego mogą być wyłożone wykładzinami PVC, wykładzinami zbrojonymi poliestrem z podwójną folią PVC, płytkami basenowymi, mozaiką szklaną, wreszcie mogą być malowane specjalnymi farbami basenowymi. Spotyka się także barwione mikrozaprawy uszczelniające, będące jednocześnie warstwą wierzchnią. Jednak najwyższy standard estetyczny dają jedynie – albo basenowa ceramika, albo mozaika szklana. Zarówno okładzina ceramiczna, jak i materiały wchodzące w skład systemu uszczelnienia niecki i klejenia okładzin ceramicznych muszą być najwyższej jakości. Wynika to zarówno z wymogów estetycznych jak i wymogów odpowiedniej trwałości (mycie, dezynfekcja). Potwierdzona badaniami antypoślizgowość płytek okładziny ceramicznej plaży i pomieszczeń sanitarnych jest natomiast podstawowym warunkiem bezpieczeństwa użytkowania.

Alternatywnym uszczelnieniem jest wykonanie tzw. hydroizolacji zespolonej (podpłytkowej). Nie wymaga ona stosowania betonu wodoszczelnego. Nie oznacza to jednak, że reżim technologiczny może być złagodzony.

Materiały stosowane do uszczelnień zespolonych to:

• Elastyczne szlamy (mikrozaprawy) uszczelniające, których głównym składnikiem jest cement i polimery. Szczelność zapewnia odpowiednio dobrany stos okruchowy zaprawy oraz dodatki; polimery zaś wpływają na elastyczność (zdolność mostkowania rys) oraz przyczepność do podłoża.
• Elastyczne powłoki uszczelniające na bazie żywic reaktywnych (zazwyczaj poliuretanowych), stosowane zazwyczaj w basenach solankowych oraz w basenach znajdujących się w zakładach leczniczych, uzdrowiskach itp.

Konieczne do rozwiązania problemy związane z zapewnieniem szczelności konstrukcji zaczynają się pojawiać już na etapie projektowania. To nie tylko konieczność odpowiedniego zwymiarowania konstrukcji (szerokość rozwarcia rys!!!) i wykonstruowania zbrojenia, lecz także (a może przede wszystkim!) staranne opracowanie technologii uszczelnienia tzw. trudnych i krytycznych miejsc, począwszy od przerw roboczych a skończywszy na dylatacjach, przelewach, uszczelnieniach napływów, reflektorów, miejsc mocowania drabinek itp. Z drugiej strony bardzo istotny jest ostateczny efekt wizualny, dlatego też rozmieszczenie przerw roboczych i szczelin dylatacyjnych jak również skimmerów, reflektorów itp. musi być skorelowane z układem płytek w niecce basenowej. Oznacza to, że także wymiary niecki, przelewów itp. muszą być zgodne z modularnymi szerokościami płytek i kształtek basenowych. Ponadto rozmieszczenie przerw roboczych musi uwzględniać możliwość zabetonowania taśm uszczelniających w sposób omijający rury instalacyjne oraz nie powodujący kolizji ze zbrojeniem niecki. Logiczną konsekwencją tego podejścia jest odpowiednie opracowanie rysunków konstrukcyjnych niecki i rysunków szalunków, pozwalających na precyzyjne określenie lokalizacji i obsadzenie w szalunkach odpływów, napływów, opraw reflektorów itp. Konstrukcja niecki musi być ponadto oddylatowana od pozostałej części obiektu.

Jako że szczelność niecki wykonanej w konstrukcji betonu wodoszczelnego zapewniana jest przez zastosowanie odpowiedniego betonu, płytki przyklejane są bezpośrednio na ścianach i dennicy, należy zatem bardzo ostrożnie wykorzystywać domieszki do betonu, zwłaszcza uszczelniające, mogą one bowiem pogorszyć przyczepność zaprawy mocującej płytki. Podobny efekt mogą spowodować antyadhezyjne oleje zapobiegające przywieraniu masy betonowej do szalunków.

Alternatywą dla niecek z betonu wodoszczelnego, jest wykonanie hydroizolacji z materiałów powłokowych: cienkowarstwowej mineralnej zaprawy uszczelniającej lub dwuskładnikowej żywicy reaktywnej. Trudno stwierdzić, który sposób jest lepszy, jednak uszczelnienie powłokowe wydaje się mieć przewagę. Nie ze względu na skuteczność, lecz ze względu na możliwość szybszego wykonania robót. Hydroizolację niecki ze szlamów uszczelniających stosuje się także w przypadku negatywnego wyniku próby szczelności niecek wykonanych z betonu wodoszczelnego.

Przelewy

Rynna przelewowa stanowi zewnętrzne zamknięcie niecki basenowej, spełnia ona kilka funkcji jednocześnie. W zależności od projektowanego poziomu wody w stosunku do poziomu plaży basenowej rozróżnia się systemy rynien z wysokim lub niskim poziomem lustra wody. Ich wykonstruowanie i późniejsze wykonanie wymaga bardzo dużej staranności, uwzględnienia wszystkich możliwych obciążeń (hydrostatycznych, termicznych, mechanicznych) i czynników mających wpływ na późniejszą eksploatację niecki, oraz stosowania sprawdzonych systemowych rozwiązań i materiałów.

Konstrukcja rynien przelewowych musi uwzględniać wymiary stosowanych kształtek i płytek przelewowych.

Poniżej pokazano kilka z typowych rozwiązań rynien przelewowych (rys. Agrob Buchtal):

System „Wiesbaden” z nisko położonym zwierciadłem wody

System „fiński”

System „St. Moritz”

System z zastosowaniem skimmerów

Uszczelnienie rynien przelewowych

Zarówno technologia betonu wodoszczelnego, jak i uszczelnienia zespolonego wymaga wykonania specjalnej bariery przerywającej podciąganie kapilarne, wykonanej z reaktywnej żywicy. Musi ona być wyprowadzona do górnej krawędzi kształtki przelewowej oraz do wierzchu warstwy pod okładzinę ceramiczną plaży. Warstwa przerywająca podciąganie kapilarne nie może jednak zastępować hydroizolacji.

Przelew „fiński” – rys. Schomburg elastyczna zaprawa uszczelniająca taśma uszczelniająca taśma uszczelniająca klej do okładzin ceramicznych epoksydowa zaprawa spoinująca bariera przerywająca podciąganie kapilarne elastyczny uszczelniacz serii Escosil

Przelew basenu terapeutycznego solankowego – rys. Schomburg chemoodporne uszczelnienie systemowe z żywicy reaktywnej taśma uszczelniająca taśma uszczelniająca epoksydowa zaprawa do klejenia okładzin ceramicznych epoksydowa zaprawa spoinująca obsadzenie kształtki przelewowej na zaprawę epoksydową

Uszczelnienia dylatacji, napływów, reflektorów

Dylatacja główna oddziela nieckę od otaczającej ją posadzki (plaży). Uszczelnienie dylatacji realizowane jest na dwóch poziomach. Po pierwsze, niezbędne jest zastosowanie specjalnej elastycznej wkładki (taśmy), zabetonowywanej w betonie niecki oraz plaży. Taśma ta ma możliwość kompensacji ruchów w obrębie dylatacji. Drugie uszczelnienie wykonywane jest na poziomie uszczelnienia zespolonego (podpłytkowego). Warto zauważyć, że elastyczny materiał wypełniający szczelinę na poziomie okładziny ceramicznej nie może być traktowany jako uszczelnienie. Sposób uszczelnienia dylatacji głównej pokazano poniżej.

szczelnienie dylatacji głównej między niecką a plażą beton niecki beton plaży izolacja przeciwwodna dylatacyjna wkładka (taśma) uszczelniająca wypełnienie dylatacji uszczelnienie zespolone (podpłytkowe) z cienkowarstwowej mineralnej zaprawy uszczelniającej lub reaktywnej żywicy poliuretanowej klej do okładzin ceramicznych płytki basenowe epoksydowa zaprawa do spoinowania zaprawa epoksydowa taśma uszczelniająca systemowy gruntownik pod [13] elastyczny uszczelniacz sznur wypełniający o zamkniętych porach folia PE jastrych plaży

Stosowany tu sznur wypełniający musi cechować się zamkniętymi porami a elastyczne wypełnienie musi być odporne nie tylko na wodę lecz także na środki czyszczące, a w przypadku basenów solankowych czy termalnych, również na agresję chemiczną i temperaturę. Najczęściej stosuje się tu masy na bazie silikonów, tiokoli czy żywic poliuretanowych (także reaktywnych). Wykonanie ścięcia krawędzi nie jest konieczne. Wówczas taśmę uszczelniającą (o odpowiedniej szerokości, umożliwiającej swobodne odkształcanie się i pozwalającej na pewne wtopienie w masę uszczelniającą), należy wywinąć w literę ω. Jeżeli w konstrukcji samej niecki występują dylatacje, konieczne jest ich uszczelnienie w sposób analogiczny do opisanego powyżej.

Jeżeli montaż elementów wyposażenia odbywa się później, zastosowanie epoksydowej zaprawy do obsadzenia i zamocowania elementów napływów, reflektorów itp. jest jedynym rozwiązaniem. Użycie tu mas mineralnych prowadzi zawsze do nieszczelności wokół otworu.

Wyłożenia ceramiczne

Generalnie stosuje się dwa typy płytek basenowych – ciągnione i prasowane. Płytki ciągnione układa się metodą grubowarstwową (grubość zaprawy rzędu 3 cm) na podłożu z betonu wodoszczelnego, na specjalną zaprawę. Istotne jest, żeby występowało zawsze pełne podparcie spodu płytki. Ten typ okładziny ceramicznej (patrz rysunek poniżej) wymaga stosowania specjalnych kształtek i elementów, co zwiększa koszt wykonania okładziny, w porównaniu do płytek ciągnionych. Ponadto wymagane są szczegółowe rysunki wykonawcze, uwzględniające układ poszczególnych rodzajów płytek i kształtek. Kształt i wymiary konstrukcji niecki muszą być skorelowane z wymiarami niecki po wykonaniu okładziny ceramicznej, wymagana jest tu więc współpraca producenta płytek z projektantem już na etapie koncepcji projektu. Metoda ta umożliwia wykonanie wyłożenia niecki bez jakiegokolwiek cięcia płytek.

Płytki ciągnione - rys. Agrob Buchtal

Płytki prasowane układa się metodą kombinowaną, stosując cienkowarstwowe (3÷5mm grubości) zaprawy klejowe typu „flex” (klasyfikowane jako C2 wg PN EN 12004). Oznacza to, że klej nanoszony jest zarówno na podłoże jak i na płytkę, co uniemożliwia powstawanie pustych, nie wypełnionych klejem przestrzeni. Ten sposób układania płytek spotykany jest przy wykonywaniu hydroizolacji niecki z cienkowarstwowych zapraw uszczelniających. Płytki prasowane można oczywiście przycinać, co powoduje, że koszt wykonania okładziny jest niższy niż z płytek ciągnionych.

Trzecim typem okładzin w basenach jest mozaika szklana i ceramiczna, pozwalająca na wykonanie dowolnych, często bardzo efektownych i skomplikowanych wzorów kolorystycznych, a wymiary płytki rzędu 2x2 cm pozwalają na wyłożenie nią powierzchni kulistych lub o nietypowych krzywiznach.

Do spoinowania stosuje się hydraulicznie wiążące zaprawy spoinujące. Istotne jest, aby w momencie spoinowania fuga była czysta i nie zanieczyszczona resztkami zaprawy. Zaprawa do spoinowania musi wypełniać całą objętość fugi. Coraz częściej do spoinowania stosuje się masy epoksydowe. Woda basenowa powoduje powolne acz nieuchronne wypłukiwanie cementowych zapraw spoinujących. Do tego dochodzą obciążenia mechaniczne ze względu na okresowe mycie i czyszczenie wyłożeń niecki. A zaprawa epoksydowa jest dużo bardziej odporna od mineralnej, ponadto nie jest tak wrażliwa na zanieczyszczenia i zabrudzenia, zwłaszcza po dłuższym okresie eksploatacji. Powierzchnie takie jak plaże i rynny przelewowe należy bezwzględnie spoinować reaktywnymi zaprawami fugowymi.

W przypadku basenów terapeutycznych (solankowych, termalnych, z wodą mineralną czy morską) mamy do czynienia z dodatkowym oddziaływaniem obciążenia chemicznego. W takich sytuacjach konieczne może być wykonanie uszczelnienia zespolonego z żywicy reaktywnej, natomiast do klejenia i spoinowania ceramiki stosuje się zaprawy epoksydowe.

Podstawowym kryterium doboru ceramiki basenowej jest jakość stosowanych płytek i kształtek. Wybierać należy ceramikę produkowaną przez specjalistyczne firmy, co zapewnia także dostępność płytek i kształtek basenowych do nietypowych konstrukcji i kształtów niecek. Poza tym, o cechach użytkowych i wyglądzie obiektu decyduje właśnie okładzina ceramiczna. Z tym wiąże się również trwałość i niezmienność kolorystyki oraz odporność płytek na zużycie. Najlepszym sposobem sprawdzenia jakości ceramiki jest jej długoletnia eksploatacja i to w obiektach cieszących się dużą frekwencją. Stan faktyczny okładzin ceramicznych po długotrwałej eksploatacji jest najlepszym i chyba jedynym wskaźnikiem jej trwałości. Taka ceramika musi ponadto cechować się odpowiednimi parametrami, także użytkowymi. Chodzi tu m.in. o grupy i klasy przeciwpoślizgowości (korytarze, pomieszczenia mokre, schody w basenach, plaże, brodziki itp.), odpowiednią ścieralność, dostępność tzw. kształtek bezbarierowych dla pryszniców i brodzików itp.

Literatura: