W najnowszej wersji programu „Czyste powietrze” wprowadzono wiele zmian, które mają zrekompensować inflację, wzrost cen materiałów budowlanych i energii oraz wyłączenie podatku VAT z kosztów kwalifikowanych. Najważniejsze z nich to podwyższenie progów dochodowych oraz zdecydowane zwiększenie wysokości dotacji. Ponieważ ubóstwo energetyczne dotyczy przede wszystkim osób o najniższych dochodach, przygotowano możliwość kredytowania inwestycji, a także całkowitego pokrycia jej kosztów. W najwyższym poziomie dofinansowania można uzyskać zwrot do 100% kosztów inwestycji.
W tej odsłonie programu największą wagę przywiązuje się do kompleksowej termomodernizacji domów z wykorzystaniem pomp ciepła i instalacji fotowoltaicznych. Ten sposób uznano za najlepszy do osiągnięcia celu programu, gdy efektywne energetycznie domy mieszkalne będą mieć mniejsze zapotrzebowanie na energię (i koszty ogrzewania), a jednocześnie nastąpi zdecydowana poprawa jakości powietrza. Pompy ciepła i fotowoltaika to nie są tanie urządzenia. Taka zmiana sposobu ogrzewania wiąże się z wysokimi kosztami inwestycji, dlatego w tym przypadku przysługują najwyższe dotacje. Jednak z programu można skorzystać, również gdy zainwestuje się w kocioł gazowy lub na pelety, wentylację mechaniczną, wymianę okien i drzwi itp. Wprowadzono też możliwość złożenia kolejnego wniosku o dofinansowanie dla tych, którzy już wcześniej skorzystali z programu.

Kompleksowa termomodernizacja

Największe bezzwrotne dotacje mogą otrzymać inwestorzy, którzy poddadzą swoje domy kompleksowej termomodernizacji poprzedzonej audytem energetycznym (koszt audytu wyceniony na 1.200 zł jest zwracany w ramach programu). Należy zrealizować w pełni jeden z wariantów termomodernizacji przedstawionych w audycie, tak żeby osiągnąć zdecydowaną poprawę parametrów energetycznych budynku. Kompleksowa termomodernizacja jest oceniana jako spełniona, gdy nastąpi zmniejszenie zużycia energii użytkowej (Eu) na cele ogrzewania budynku:

  • do wartości nie większej niż 80 kWh/(m2.rok) lub
  • o minimum 40%.

Wymiana kopciucha i montaż pompy ciepła

Najważniejszym działaniem w ramach kompleksowej termomodernizacji jest demontaż nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe, czyli tzw. „kopciucha”, oraz zakup i montaż powietrznej (powietrze-woda) albo gruntowej pompy ciepła do celów ogrzewania lub ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Pompa ciepła powietrze-woda powinna charakteryzować się klasą energetyczną co najmniej A+ lub A++ , a pompa gruntowa – A++.

Promocja fotowoltaiki

Najwyższa dotacja dla każdego progu dochodowego przysługuje inwestorom, którzy dodatkowo zdecydują się na zakup i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej, tak żeby ich budynek stał się w jak największym stopniu niezależny energetycznie i zeroemisyjny.

Podwyższone progi dochodowe

Wysokość dotacji w programie zależy od poziomu dochodów osiąganych przez osoby modernizujące swój dom. W edycji na rok 2023 progi dochodowe zostały podwyższone, żeby zrekompensować wzrost cen, a także rozszerzyć grupę potencjalnych beneficjentów programu. Określono następujące trzy progi dochodowe, którym odpowiada maksymalny poziom dofinansowania.

  • Podstawowy poziom dofinansowania: dochód roczny do 135.000 zł.
  • Podwyższony poziom dofinansowania:
    • dochód miesięczny do 1.894 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym,
    • dochód miesięczny do 2.651 zł w gospodarstwie jednoosobowym.
  • Najwyższy poziom dofinansowania:
    • dochód miesięczny do 1.090 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym,
    • dochód miesięczny do 1.526 zł w gospodarstwie jednoosobowym.

Kredyt w „Czystym powietrzu”

Inwestycje termomodernizacyjne wymagają dużych nakładów finansowych, więc dla osób o niższych dochodach przygotowano program kredytowania. Beneficjenci, którzy kwalifikują się do podwyższonego lub najwyższego poziomu dofinansowania, mogą złożyć wniosek o kredyt na środki na inwestycję. W tej chwili banki podpisują nowe umowy z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ponieważ zmieniły się zasady programu. Za pośrednictwem banku można uzyskać kredyt, jak też złożyć wniosek o dofinansowanie. Dotacja może być przeznaczona na częściową spłatę kapitału kredytu bankowego na inwestycje w czyste powietrze.

Wysokość dotacji

Wielkość dotacji zależy od zakresu termomodernizacji budynku oraz wysokości dochodów. Dla każdego progu dochodowego najwyższa dotacja przysługuje, gdy przeprowadzono kompleksową termomodernizację, wymieniono kopciucha na pompę ciepła oraz zainstalowano panele fotowoltaiczne. Dla progu podstawowego dotacja wynosi maks. 66.000 zł, podwyższonego – 99.000 zł, a najwyższego – 135.000 zł.
W miarę rezygnacji z poszczególnych elementów modernizacji budynku wielkość dofinansowania maleje. Jeśli zrezygnujemy z fotowoltaiki, ale przeprowadzimy kompleksową termomodernizacją z wymianą kopciucha na pompę ciepła możemy liczyć na następujące dofinansowanie: próg podstawowy – dotacja maks. 60.000 zł, podwyższony – 90.000 zł, a najwyższy – 120.000 zł.
W każdym z wariantów termomodernizacji budynku kwalifikuje się także koszty zakupu innych urządzeń oraz wykonania koniecznych prac montażowych. Liczy się nie tylko koszt np. pompy ciepła, lecz także potrzebnego osprzętu oraz wykonania nowej instalacji c.o. i c.w.u., jak również wymiany stolarki okiennej i drzwiowej, zainstalowania wentylacji mechanicznej z rekuperacją itp.

Bez pompy ciepła

Jeśli zamiast pompy ciepła zostanie zainstalowane inne urządzenie grzewcze, np. kocioł gazowy lub kocioł na pelety, przysługuje niższe dofinansowanie. W tym wariancie również wyższa dotacja jest w przypadku połączenia inwestycji z kompleksową termomodernizacją i fotowoltaiką. Wynosi ona do: 56.000 zł – próg podstawowy, 81.000 zł – próg podwyższony, 115.000 zł – próg najwyższy.

Bez kompleksowej termomodernizacji

Dotację można uzyskać również, w przypadku gdy modernizacja budynku polega na wymianie przestarzałego źródła ciepła i podwyższeniu standardu energetycznego budynku, ale bez kompleksowej termomodernizacji. Wielkość dotacji w porównaniu z wcześniejszymi wariantami ulega zmniejszeniu, ale wciąż najwięcej pieniędzy można uzyskać, gdy zainstalujemy pompę ciepła i fotowoltaikę. Są to kwoty do: 31.000 zł – próg podstawowy, 59.000 zł – próg podwyższony i 79.000 zł – próg najwyższy. Gdy zrezygnujemy z pompy ciepła i zdecydujemy się na inne urządzenie grzewcze, a także jeśli zrezygnujemy z fotowoltaiki – kwoty dofinansowania stają się coraz mniejsze.

Drugi wniosek na dofinansowanie termomodernizacji

W tej edycji programu dopuszczono możliwość złożenia drugiego wniosku o dofinansowanie. Dotyczy to inwestorów, którzy wcześniej skorzystali z dotacji udzielonej w ramach wersji programu obowiązującej do 14 maja 2020 r. Obecnie można złożyć wniosek dotyczący innych kosztów kwalifikowanych niż dofinansowane wcześniejszą dotacją. Warunkiem jest także zakończenie i rozliczenie wcześniejszej inwestycji.

Wymagania dla urządzeń

W programie „Czyste powietrze” promuje się montaż nowoczesnych urządzeń, które są energooszczędne i niskoemisyjne. W każdej grupie produktów są określone konkretne wymogi, które muszą spełniać, żeby ich koszt został zakwalifikowany do dofinansowania. Generalnie można powiedzieć, że są to urządzenia o klasie energetycznej nie mniejszej niż A+, A++ lub A w niektórych przypadkach. Na pompy ciepła powietrze-woda i gruntowe o podwyższonej klasie energetycznej A++ (wyznaczanej w temperaturze zasilania 55oC) można uzyskać wyższe dofinansowanie niż na tego rodzaju urządzenia klasy A+. W przypadku kotłów na pelety oraz kotłów zgazowujących drewno, które muszą mieć klasę energetyczną nie mniejszą niż A+, promowane są urządzenia o obniżonej emisji cząstek stałych. Jeśli kocioł emituje w spalinach do 20 mg/m3 cząstek stałych, przysługuje podwyższona dotacja. Co więcej, od 1 lipca 2023 r. w przypadku kotłów na pelety lub zgazowujących drewno tylko urządzenia o tak podwyższonym standardzie będą dotowane w programie.

Lista ZUM

Organizatorzy programu weryfikują urządzenia grzewcze i inne oraz materiały budowlane, które producenci mogą do nich zgłaszać. Pod adresem internetowym: https://lista-zum.ios.edu.pl znajduje się Lista zielonych urządzeń i materiałów, które spełniają wymogi programu. Można tam znaleźć m.in. różne kategorie urządzeń grzewczych i sprawdzić, czy pompa ciepła lub kocioł, który chcemy kupić, kwalifikuje się do dotacji. Z tym, że zgłoszenia nie są obowiązkowe. To, że pompy X nie ma w zestawieniu, nie świadczy o tym, że nie spełnia ona wymogów programu. W razie wątpliwości można zwrócić sią do programu z pytaniem o kwalifikowalność urządzenia, które nas interesuje, przez e-mail lub skorzystać z infolinii.

Dla kogo program „Czyste powietrze”

Z programu „Czyste powietrze” może skorzystać osoba fizyczna będąca właścicielem lub współwłaścicielem istniejącego budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub wydzielonego w budynku jednorodzinnym lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą. Maksymalne kwoty dotacji przysługują na jeden budynek lub lokal mieszkalny, który został już oddany do użytkowania. Nie kwalifikuje się kosztów poniesionych przed oddaniem do użytkowania budynku lub lokalu mieszkalnego.

Strona programu Czyste powietrze https://czystepowietrze.gov.pl/.