Podstawowym zadaniem renowacji antypleśniowej jest usunięcie skażonych materiałów oraz oczyszczenie zanieczyszczonych powierzchni. Nie należy też zapominać o ocenie skuteczności usunięcia grzybów pleśniowych i zabezpieczeniu przed powtórnym porażeniem biologicznym.
W sprzyjających do tego warunkach, w budynkach zamieszkanych i użytkowanych przez ludzi mogą rozwinąć się również inne – niekoniecznie oczekiwane i mile widziane – formy życia. Podatność na takie procesy wykazują nie tylko konstrukcje drewniane, ale praktycznie wszystkie elementy lub całe pomieszczenia funkcjonujące w warunkach podwyższonej wilgotności. Najczęściej jednak tzw. „różnorodność biologiczna” w budynku oznacza rozwój grzybów pleśniowych, które nie wymagają tak dużej ilości pożywienia jak grzyby domowe (fot. 1) [1]. Przy okazji, jak niemal zawsze w przyrodzie, pojawia się również znaczna liczba organizmów żyjących z nimi w symbiozie, oddziałujących ze sobą na różne sposoby i czerpiących wzajemne korzyści [2].
Kiedy rozwijają się grzyby pleśniowe
Grzyby strzępkowe, nazywane również grzybami mikroskopowymi lub pleśniowymi – a potocznie pleśnią – stanowią dużą i zróżnicowaną morfologicznie grupę drobnoustrojów należących do królestwa Fungi [3]. Organizmy te występują powszechnie w środowisku naturalnym, wykazując przy tym niezwykłą zdolność przystosowania się do warunków otoczenia, co sprawia, że mogą kolonizować bardzo zróżnicowane podłoża, w tym również materiały wykorzystywane w budownictwie (fot. 2). Porażenie budynku grzybami pleśniowymi niesie za sobą nie tylko jego degradację, ale przede wszystkim jest zagrożeniem dla przebywających w nim ludzi, podrażniając drogi oddechowe, wywołując alergię, a nawet działając rakotwórczo [4], [5].
Kluczowym elementem umożliwiającym rozwój grzybów pleśniowych w budynkach jest zawartość wody w środowisku [3], przy czym na powstawanie i kiełkowanie zarodników oraz wzrost grzybni w największym stopniu wpływa zawilgocenie podłoża [5]–[9]. Jednak to nie całkowita wilgotność materiału jest decydująca, a woda „swobodnie dostępna dla pleśni” – zawarta w porach oraz na powierzchni elementu, która nie jest związana chemicznie (np. przez sole) [10]. Dla tej wody swobodnej mikrobiolodzy posługują się pojęciem aktywności wody, wyrażanym przez współczynnik aw. Jest on definiowany jako iloraz ciśnienia pary wodnej w lub na materiale stanowiącym pożywkę grzybów pleśniowych (pD) i ciśnienia nasyconej pary wodnej (ps) w tej samej temperaturze [3], [10]
W stanie równowagi aktywność wody można określić poprzez wilgotność względną. Jednakże w przeciwieństwie do tego parametru, który wyrażany jest w procentach, wartość współczynnika aw odnosi się do stanu nasycenia (wartości równej 1).
Wydanie:
BUDUJ Z GŁOWĄ
Magazyn branżowy nr 4/2024