Zamówienia publiczne w Grecji

Wprowadzenie

Łączna wartość zamówień publicznych na dostawy, usługi i roboty budowlane wyniosła w Grecji w 2009 r. nieco ponad 26 mld euro. Greccy zamawiający opublikowali w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w 2009 r. ogółem 2662 ogłoszenia o zamówieniach, zaś łączna wartość zamówień otwartych w ten sposób na unijną konkurencję wyniosła prawie 9 mld euro. Rynek „unijnych” zamówień publicznych (wartość udzielonych kontraktów) stanowił mniej niż 4% Produktu Krajowego Brutto Grecji (i był zbliżony do średniej dla całej Unii – 3,6%). Oznacza to, że greccy zamawiający udzielają przeważnie zamówień o mniejszej niż unijna wartości (wartość zamówień opublikowanych w Dzienniku Urzędowym UE stanowiła w 2009 r. wg wyliczeń Komisji Europejskiej 33% ogólnej wartości zamówień, podczas gdy w Polsce już 45%).

Inaczej niż w Polsce, przepisy o zamówieniach zawarte są nie w jednej ustawie, ale w kilku aktach prawnych. Podobnie jak we wszystkich pozostałych państwach członkowskich UE procedury zamówień publicznych oparte są więc przede wszystkim na unijnych dyrektywach:

Zostały one wdrożone w Grecji w marcu 2007 r. (czyli ponad rok po terminie wyznaczonym przez unijnego ustawodawcę) w postaci dwóch dekretów Prezydenta Republiki. Przepisy unijne są bowiem w Grecji wdrażane zasadniczo w następujący sposób: po pierwsze, odpowiedni urząd/ministerstwo przygotowuje projekt, który po podpisaniu przez właściwego ministra jest następnie kierowany do Rady Państwa (Conseil d'État – www.ste.gr) czyli najwyższego organu administracyjnego celem sprawdzenia pod względem formalno-prawnym (jak w podtytule niniejszego artykułu). Po drugie, jeśli Rada Państwa nie ma uwag lub jej uwagi zostały uwzględnione, dekret jest podpisywany przez Prezydenta i publikowany w Gazecie Narodowej.

Zgodnie z tą procedurą dekret nr 60/2007 wdrożył dyrektywę 2004/18 zaś dekret nr 59/2007 dyrektywę 2004/17. Inaczej było z dyrektywą 2007/66 dotyczącą środków i procedur odwoławczych dostępnych wykonawcom, która została wdrożona przez ustawę 3886/2010. Jeszcze inaczej postąpiono w przypadku zamówień na roboty budowlane, którym poświęcono Kodeks Zamówień Publicznych na Roboty Budowlane, przyjęty ustawą 3669/2008 (dotyczy tylko robót budowlanych o „unijnej wartości”). Dla wyczerpania tego wątku (miejmy nadzieję, że nie czytelników) dodajmy jeszcze, że usługi wskazane jako kategoria 12 w załączniku IIA do dyrektywy 2004/18 (architektoniczne, inżynieryjne, urbanistyczne itp.) mają „swoją” ustawę 3316/2010.

Podstawowe zasady unijne takie jak: równe traktowanie, brak dyskryminacji, przejrzystość, proporcjonalność i wzajemne uznawanie obowiązują w stosunku do wszystkich zamówień publicznych w Grecji, bez względu na ich wartość.

Ogłoszenia o zamówieniach publicznych

Ogłoszenia dotyczące zamówień o wartościach przekraczających progi europejskie (czyli, zasadniczo, 125.000 euro dla dostaw i usług oraz 4.845.000 euro dla robót budowlanych) publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w jego dodatku S (www.ted.europa.eu). Ogłoszenia o zamówieniach podprogowych na roboty budowlane publikowane są natomiast w Gazecie Narodowej (www.et.gr), specjalne wydanie dotyczące zamówień) oraz w co najmniej dwóch ogólnokrajowych dziennikach i jednym lub dwóch tygodnikach. Z kolei ogłoszenia o zamówieniach na dostawy i usługi publikowane są na stronie Greckiej Izby Technicznej (www.tee.gr).

Organy ds. zamówień publicznych

Za kontrolę prawidłowości procedur udzielania zamówień publicznych jest odpowiedzialny Wydział ds. Kontroli Zamówień Publicznych (Public Procurement Monitoring Unit – PPMU, z siedzibą w Salonikach, adres: http://mopadis.cieel.gr). Na jego stronie internetowej można znaleźć teksty wszystkich wymienionych wyżej przepisów, niestety tylko w języku greckim. PPMU został utworzony w 1997 r. z myślą o wsparciu greckich zamawiających w prawidłowym udzielaniu zamówień publicznych (jest m. in. obowiązany do świadczenia im pomocy w konkretnych problemach związanych z udzielaniem zamówień publicznych na roboty budowlane, wyjaśniania zawiłości przepisów zarówno unijnych jak i krajowych, uprzedniej kontroli dokumentów itp.).

Zamawiający mają obowiązek przesłać, w przypadku zamówień publicznych na roboty budowlane o unijnej wartości, do PPMU:

Jeżeli chodzi o usługi czy dostawy – nie ma takiego obowiązku, ale istnieje możliwość zwrócenia się o pomoc do PPMU.

System zamówień publicznych w Grecji cechuje się ogólnie dużą dozą centralizacji (lub, jak kto woli, ograniczonego zaufania do zamawiających) – co do większych zamówień stosowany jest wymóg obowiązkowej kontroli uprzedniej. I tak, w przypadku zamówień o względnie dużej wartości – 1,5 mln euro dla dostaw i usług oraz 2,9 mln dla robót budowlanych - niezbędna jest kontrola prawidłowości przeprowadzonego postępowania przez grecki NIK, prowadzona przed zawarciem umowy. Niedopełnienie tego obowiązku skutkuje „automatyczną” nieważnością umowy.

Procedury udzielania zamówień

Ponieważ przepisy greckie odzwierciedlają unijne dyrektywy, zamawiający stosują następujące procedury udzielania zamówień publicznych:

Procedurami podstawowymi są otwarta i ograniczona. Wybór pomiędzy nimi jest pozostawiony swobodnemu uznaniu zamawiającego. Pozostałe mogą być stosowane tylko w okolicznościach wskazanych w przepisach, np. dialog konkurencyjny w przypadku zamówień szczególnie skomplikowanych. W przypadku zamówień mniejszej wartości obowiązują procedury uproszczone: procedura przyśpieszona ze skróconymi terminami oraz procedura „ustna”. Zamówienia do 20.000 euro rocznie mogą być udzielane z wolnej ręki, zaś do 60.000 euro w procedurze „odformalizowanej”. W przypadku zamówień na usługi architektoniczne (kategoria 12 z załącznika IIA do dyrektywy 2004/18) możliwe jest skorzystanie z procedury negocjacyjnej bez ogłoszenia (jeżeli wartość zamówienia nie przekracza 30.000 euro). Termin składania ofert wynosi dla robót budowlanych co najmniej 15 dni od daty publikacji ogłoszenia oraz co najmniej 40 dni w przypadku zamówienia na prace projektowe. W procedurze ograniczonej termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wynosi nie mniej niż 15 dni. Co ciekawe, dłuższe terminy składania ofert obowiązują dla dostaw lub usług (co najmniej 30 dni). Jeszcze dłuższe terminy (zgodne z dyrektywami) obowiązują oczywiście dla zamówień powyżej progów.

Jeżeli chodzi o kryteria udzielenia zamówienia to zasadniczo obowiązuje zasada swobodnego wyboru pomiędzy wyłącznie najniższą ceną i kryterium oferty najkorzystniejszej ekonomicznie (czyli cena oraz inne kryteria związane z przedmiotem zamówienia). W przypadku robót budowlanych o wartości mniejszej niż unijna jedynym kryterium może być wyłącznie cena, z kolei w odniesieniu do usług architektonicznych – przeciwnie – wyłącznie kryterium oferty najkorzystniejszej ekonomicznie (uwzględnia się m.in. jakość oferty, doświadczenie zespołu oraz zaproponowaną cenę).

System odwoławczy

Wykonawcom pokrzywdzonym w trakcie postępowania o zamówienie publiczne przysługują środki odwoławcze przedstawiające się w dużym uproszczeniu następująco. Po pierwsze, prawo wniesienia protestu do zamawiającego (zasadniczo 10 dni od dnia powzięcia informacji o przyczynie wniesienia protestu), a po drugie odwołanie do Rady Państwa (która pełni rolę najwyższego sądu administracyjnego w Grecji). Termin na wniesienie odwołania/skargi do Rady jest znacznie dłuższy – 60 dni. Zamawiający ma obowiązek odnieść się do protestu w ciągu 10 dni od jego otrzymania. Czas trwania postępowania przed Radą? Cóż, w zależności od zastosowanej przez nią procedury: specjalna, przewidziana przez przepisy wdrażające unijną dyrektywę odwoławczą lub procedura „zwykła” wynosi odpowiednio: 4 - 5 miesięcy albo około roku. Od wyroku Rady nie przysługuje już dalej odwołanie. Z kolei pozwy o przyznanie odszkodowania wnoszone są przez poszkodowanych wykonawców do sądu apelacyjnego, i podlegają rozpoznaniu w zwykłym trybie, w składzie 3-osobowym.