Zamówienia publiczne w Mołdawii

Wstęp

Mołdawia, Republika Mołdawii (rum. Moldova; rum. Republica Moldova) to państwo w Europie Wschodniej ze stolicą w Kiszyniowie, graniczące od zachodu z Rumunią, zaś od północy, wschodu i południa z Ukrainą. Językiem urzędowym jest rumuński, a tzw. uznawanymi językami lokalnymi są jeszcze rosyjski, gagauski i ukraiński. W skład Mołdawii wchodzi także Terytorium Autonomiczne Gagauzji, gdzie językami urzędowymi są obok rumuńskiego, gagauski i rosyjski, choć sami Rosjanie stanowią niewielką część ludności tego obszaru. Rdzenną ludność Gagauzji (ponad 80%) stanowią Gagauzi – tureckojęzyczni prawosławni chrześcijanie.

Położony na lewym brzegu Dniestru fragment Mołdawii nazywany Naddniestrzem, zamieszkany w znacznej mierze przez Rosjan i Ukraińców ze stolicą w Tyraspolu, ogłosił secesję po upadku Związku Radzieckiego i od czasu krótkiej wojny domowej w 1992 r. funkcjonuje de facto jako niepodległe państwo (Naddniestrzańska Republika Mołdawska), nieuznawane jednak na arenie międzynarodowej (uznawane jedynie przez Abchazję, Osetię Południową i Górski Karabach, które same też nie są uznawane przez wspólnotę międzynarodową).

Walutą Mołdawii jest mołdawski lej (Moldovan Leu – MDL)^[1].

Podstawy prawne dotyczące zamówień publicznych

Mołdawia nie jest ani członkiem ani (jeszcze) nawet kandydatem do członkostwa w Unii Europejskiej – objęta jest wszakże tzw. europejską polityką sąsiedztwa, zaś od lipca 2016 r. obowiązuje umowa stowarzyszeniowa pomiędzy Mołdawią i UE. Umowa ta wymusza szereg zmian w mołdawskim systemie zamówień publicznych, w szczególności jego stopniowe, ale docelowo pełne, dostosowanie do unijnych dyrektyw o zamówieniach publicznych, jak też powołanie niezależnego organu odwoławczego w sprawach zamówień publicznych (o czym więcej poniżej).

Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie udzielania zamówień publicznych jest ustawa nr 131 o zamówieniach publicznych z 3 lipca 2015 r. (Lege Nr. 131 din 03.07.2015 privind achiziţiile publice) obowiązująca od maja 2016 r.

Ustawa ma zastosowanie do zamówień, których wartość szacunkowa wynosi co najmniej: 80.000 MDL (ok. 3700 euro) na dostawy lub usługi oraz 100.000 MDL (ok. 4700 euro) na roboty budowlane. Zamówień publicznych udziela się zgodnie z zasadami równego traktowania i niedyskryminacji, przejrzystości oraz proporcjonalności. Zamówienia o mniejszej wartości powinny być udzielane zgodnie z przyjętym przez Rząd rozporządzeniem w sprawie zamówień małej wartości. Dostęp do zamówień publicznych otwarty jest na równych prawach dla wszystkich wykonawców, niezależnie od miejsca ich siedziby.

W 2015 r. zawartych zostało w Mołdawii ogółem 9740 umów w sprawie zamówień publicznych o łącznej wartości blisko 1.884.737 tys. MDL.

Instytucje ds. zamówień publicznych

Najważniejszymi instytucjami w zakresie zamówień publicznych są: Ministerstwo Finansów oraz Agencja Zamówień Publicznych (Agenţia Achiziţii Publice) – www.tender.gov.md.

Od 1 stycznia 2017 r. Mołdawia powinna mieć również nowy, niezależny organ odwoławczy w zamówieniach publicznych (patrz poniżej).

Ministerstwo jest odpowiedzialne za politykę zamówień publicznych oraz przygotowywanie dokumentów o charakterze strategicznym w tej dziedzinie (np. strategii rozwoju systemu zamówień publicznych).

Do zadań Agencji należy zaś:

Zarejestrowaniu (przez okres maksymalnie 3 lat) na liście wykluczonych wykonawców (http://tender.gov.md/ro/lista-de-interdictie) podlegają wykonawcy, którzy w przeszłości nie wykonali prawidłowo udzielonego im zamówienia lub złożyli fałszywe dokumenty lub oświadczenia w poprzednio prowadzonych postępowaniach.

Informacja o udzielanych zamówieniach

Ogłoszenia o zamówieniach publicznych powinny być zgodnie z ustawą publikowane w Biuletynie Zamówień Publicznych, zamieszczanym na stronach Agencji - http://tender.gov.md/ro/bap. Biuletyn ukazuje się wyłącznie w formie elektronicznej – dostęp do niego wymaga wykupienia abonamentu. Aktualna opłata wynosi 337,80 MDL za 6 miesięcy, zaś roczna 675,60 MDL. Możliwe jest również wykupienie miesięcznego abonamentu – 56,30 MDL. Spis treści poszczególnych biuletynów jest dostępny pod adresem: http://tender.gov.md/ro/bap.

Ogłoszenia o zamówieniach większej wartości powinny być także zamieszczane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (www.ted.europa.eu). Dotyczy to zamówień na dostawy lub usługi warte co najmniej 2.300.000 MDL (czyli około 10.600 euro) oraz na roboty budowlane warte co najmniej 90.000.000 MDL (czyli ok. 4,10 mln euro).

System zamówień publicznych wykazuje pewne cechy centralizacji. Wprawdzie poszczególni zamawiający sami prowadzą postępowania o zamówienia publiczne, mają jednak obowiązek uzyskania akceptacji Agencji dla przygotowanych przez siebie dokumentów przetargowych. Wygląda to w ten sposób, że zamawiający po przygotowaniu projektu ogłoszenia oraz specyfikacji istotnych warunków zamówienia przekazują te dokumenty Agencji celem zweryfikowania ich poprawności i zgodności z obowiązującymi przepisami. Agencja ma 7 dni na weryfikację otrzymanych dokumentów – w przypadku kiedy nie ma uwag rejestruje te dokumenty oraz publikuje ogłoszenie o zamówieniu. W przeciwnym razie odsyła je do zamawiającego z zaleceniami usunięcia lub poprawienia tych postanowień, które budzą wątpliwości. Po ponownym przepracowaniu przez zamawiającego zwróconych dokumentów Agencja ma 5 dni na ich kolejną weryfikację.

Podobnie ma się rzecz z dokumentami z przeprowadzonego postępowania – protokołami. One również są przesyłane elektronicznie do Agencji. Agencja ma 10 dni na zarejestrowanie otrzymanych dokumentów lub zgłoszenie uwag. W przypadku, kiedy zdaniem Agencji doszło do naruszenia przepisów, wzywa ona zamawiającego do powtórzenia danej czynności – do końca 2016 r. mogła ona również zalecić unieważnienie całego postępowania.

Procedury udzielania zamówień publicznych

Zamówień publicznych można udzielić w jednym z następujących trybów:

• przetarg nieograniczony,
• przetarg ograniczony,
• dialog konkurencyjny,
• procedury negocjacyjne (z publikacją ogłoszenia lub bez),
• konkurs na projekt,
• zapytanie o cenę,
• specjalna procedura dla budownictwa socjalnego.
   

Podstawowymi trybami są przetarg nieograniczony oraz ograniczony. Z pozostałych trybów można skorzystać tylko w przypadku wystąpienia okoliczności wskazanych w ustawie, zasadniczo opartych na unijnych dyrektywach. Procedurą, która nie ma swojego odpowiednika w dyrektywach jest zapytanie o cenę, które jest wszakże dopuszczalne w stosunku do zamówień publicznych małej wartości. Po przekroczeniu określonych progów wszczęcie zapytania o cenę wymaga publikacji ogłoszenia zapraszającego do składania ofert wszystkich zainteresowanych. W praktyce jest to więc przetarg z jedynym kryterium – ceną.

Jeśli chodzi o kryteria oceny ofert, to ustawa przewiduje dwa rodzaje kryteriów: wyłącznie cena lub oferta najkorzystniejsza technicznie i ekonomicznie. W tym ostatnim przypadku zamawiający może wziąć pod uwagę także inne niż cena kryteria, związane z przedmiotem zamówienia, przykładowo wskazane w ustawie. W przypadku dostaw są to: warunki dostawy, warunki płatności, jakość i charakterystyka techniczna, asysta techniczna, funkcjonalność i estetyka. Waga ceny, jeśli przedmiotem zamówienia są dostawy nie może być niższa niż 60%. Z kolei w przypadku robót budowlanych ustawa wspomina obok ceny, jakość oraz „inne elementy mające istotne znaczenie dla wyboru oferty”. Waga ceny nie może być niższa niż 80%. Wreszcie, w przypadku usług kryteriami mogą być obok ceny, jakość, koszt jednostkowy oraz „inne elementy istotne dla wyboru oferty”. Znaczenie ceny nie może być mniejsze niż 40%.

Zamawiający ma obowiązek żądania od wykonawców wniesienia wadium, chyba że wartość szacunkowa zamówienia wynosi mniej niż 400.000 MDL (dostawy lub usługi) lub 1.500.000 MDL (roboty budowlane). Wysokość wadium nie powinna przekraczać 2% szacunkowej wartości zamówienia (bez VAT). Podobnie jest z gwarancją należytego wykonania zamówienia – jest obowiązkowa powyżej tych progów i fakultatywna poniżej. Wysokość zabezpieczenia nie powinna przekraczać 15% wartości umowy.

Ustawa zawiera również przepisy dotyczące rażąco niskich ofert, czyli ofert, w których cena jest znacznie niższa od ceny zaproponowanej w innych ofertach złożonych w danym postępowaniu. W przypadku robót budowlanych przyjmuje się, że rażąco niska oferta to oferta z ceną niższą niż 85% wartości szacunkowej ustalonej przez zamawiającego. W każdym przypadku, przed odrzuceniem ofert rażąco niskich, zamawiający jest obowiązany umożliwić danemu wykonawcy podanie szczegółów kalkulacji ceny oraz uzasadnienie jej niskiego poziomu.

Środki odwoławcze

Prawo do wniesienia skargi wobec decyzji zamawiającego podjętej z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych przysługuje każdemu wykonawcy, którego interes w uzyskaniu zamówienia został naruszony. Termin na wniesienie skargi wynosi 5 dni, liczonych od dnia następującego po dniu, w którym wykonawca powziął wiadomość o naruszeniu prawa dokonanym przez zamawiającego. W przypadku zamówień większej wartości termin ten wynosi 10 dni. W przypadku wnoszenia skarg na czynności zamawiającego mające miejsce przed otwarciem ofert termin składania skarg wynosi odpowiednio 5 lub 10 dni, ale nie może upłynąć po upływie ustalonego przez zamawiającego terminu składania ofert. Jeśli odwołanie jest wnoszone wobec treści dokumentów przetargowych publikowanych w Internecie, termin wniesienia odwołania biegnie od dnia publikacji tych dokumentów.

Organem odwoławczym w sprawach zamówień publicznych od stycznia 2017 r. będzie nowoutworzona Narodowa Agencja ds. Rozpatrywania Skarg (w zamówieniach publicznych) - Agenţia Naţională pentru Soluţionarea Contestaţiilor – dalej w skrócie „ANSC”. Przepisy ustawy przewidują szereg rozwiązań gwarantujących niezależność organizacyjną (sposób powoływania członków, brak podległości innym instytucjom), operacyjną (bezstronność, apolityczność, zakaz dodatkowej działalności zarobkowej) i finansową (własny budżet) ANSC.

ANSC ma się składać z 7 członków (w tym dyrektora i zastępcy dyrektora). Co najmniej połowa członków ANSC musi mieć wykształcenie prawnicze. Wszyscy będą powoływani przez Parlament, na wniosek parlamentarnej komisji budżetowej. Wyroki ANSC powinny zapadać w panelach trzyosobowych. ASNC powinno rozstrzygać w zakresie wnoszonych skarg w terminie 20 dni roboczych liczonych od dnia przekazania przez zamawiającego kompletów dokumentów dotyczących danego postępowania o zamówienie do ANSC. Od wyroku ANSC możliwe będzie następnie wniesienie odwołania do właściwego sądu powszechnego.
 

^[1] 1 MDL to około 0,20 zł