Każdy kosztorysant z pewnością spotkał się z pojęciem „analogii” zarówno w kosztorysach, jak i przedmiarach robót. Dopisek ten zazwyczaj towarzyszy podstawie do ustalenia nakładów rzeczowych, choć w niektórych wycenach znajdziemy go również w opisie pozycji kosztorysowej. Czy możemy i czy powinniśmy stosować jednostkowe nakłady rzeczowe znajdujące się w KNR-ach przez analogię? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć w niniejszym artykule.

Swoją przygodę z kosztorysowaniem rozpocząłem na przełomie lat 80. i 90. ub. wieku. W tych czasach baza KNR zdecydowanie nie nadążała za nowymi technologiami, które bardzo szybko pojawiały się na rynku budowlanym. Postawię nawet tezę, że jest tak do dziś, choć oczywiście w dużo mniejszej skali. W przypadku braku podstawy do ustalenia jednostkowych nakładów rzeczowych w katalogach lub braku wiedzy o takim katalogu czy niedostępności konkretnego KNR w programie kosztorysowym większość kosztorysantów woli skorzystać z dostępnych norm przez analogię niż tworzyć analizy indywidualne. Podejście najszybsze, ale czy zgodne z zasadami kosztorysowania?

Przepisy związane z kosztorysowaniem

Aby omówić temat analogii w kosztorysowaniu, na wstępie należy przypomnieć obowiązujący w chwili obecnej stan prawny określający zasady kosztorysowania w Polsce. I tu mamy do czynienia z cienką czerwoną linią, która oddziela zasady szacowania wartości zamówienia i jego opisu w zamówieniach publicznych od reguł dotyczących sporządzania pozostałych kosztorysów.

Zasady szacowania wartości zamówienia na roboty budowlane w zamówieniach publicznych są określone w ustawie Prawo zamówień publicznych [2], zwanej dalej „ustawą Pzp”, oraz rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym [3], zwanym dalej „rozporządzeniem MRiT dotyczącym szacowania wartości zamówienia”.
Dodatkowo wymagania dotyczące opisu przedmiotu zamówienia na roboty budowlane w zamówieniach publicznych, w tym sporządzania przedmiaru robót, zostały zawarte w ustawie Pzp oraz rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego [4], zwanym dalej „rozporządzeniem MRiT dotyczącym opisu przedmiotu zamówienia”.

Od 12 grudnia 2001 r. zasady sporządzania kosztorysów, w tym kosztorysów ofertowych, zamiennych i powykonawczych uległy deregulacji, w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach [1]. Oznacza to, że w tym zakresie nie mamy w Polsce żadnych obowiązujących prawnie (ustawy i rozporządzenia) przepisów regulujących zasady sporządzania kosztorysów. Z uwagi na fakt, iż rynek nie lubi pustki, miejsce przepisów zastąpiły środowiskowe zasady dotyczące kosztorysowania robót budowlanych.

Analogia w kosztorysie inwestorskim w zamówieniach publicznych

Metody i podstawy sporządzenia kosztorysu inwestorskiego określa m.in. rozporządzenie MRiT dotyczące szacowania wartości zamówienia [3] wydane na podstawie art. 34 ust. 2 ustawy Pzp. Zgodnie z § 2 ust. 2 tego rozporządzenia kosztorys inwestorski sporządza się metodą kalkulacji uproszczonej, polegającą na obliczaniu wartości kosztorysowej robót objętych przedmiarem robót jako sumy iloczynów liczby jednostek przedmiarowych robót podstawowych i cen jednostkowych robót podstawowych... Ceny jednostkowe robót podstawowych możemy ustalić, oczywiście w drugiej kolejności, zgodnie z postanowieniami § 3 ust. 2 [3], stosując kalkulacje szczegółowe. Zaś przy ustalaniu jednostkowych nakładów rzeczowych, zgodnie z § 5 ust. 1 [3], stosuje się w pierwszej kolejności analizę indywidualną oraz w drugiej kolejności kosztorysowe normy nakładów rzeczowych określone w odpowiednich katalogach oraz metodę interpolacji i ekstrapolacji, przy wykorzystaniu wielkości określonych w katalogach.