Kostka została rzucona…

Codziennie pokonujemy wiele kilometrów, przemieszczając się między miejscem zamieszkania, pracą, sklepami itd. Poruszamy się pieszo, rowerami, samochodami czy też komunikacją miejską. Jedni z nas zwracają mniejszą, drudzy większą uwagę na to, po jakiej nawierzchni stąpamy. Wszyscy, i ci piesi, i ci zmotoryzowani zawsze jednak wołają o pomstę do nieba, gdy potkną się o nierówny chodnik, wpadną w dziurę w jezdni lub najadą na zapadniętą studzienkę. Tak to już jest, że gdy coś nas zaboli, to… dopiero to dostrzegamy.

Przyjrzyjmy się więc podłożu, z którym stykają się nasze stopy i koła samochodów. Będą nas interesowały nawierzchnie układane z kostki brukowej betonowej i kostki granitowej. Nawierzchnie betonowe i asfaltowe, jako mało „dekoracyjne”, póki co odpuścimy. Który materiał najlepiej się sprawdzi, w jakich warunkach i oczywiście ile to kosztuje, przekonamy się, poznając dane zamieszczone poniżej. Na początek przede wszystkim najważniejszy truizm: odpowiednia nawierzchnia powinna zostać zastosowana na właściwym miejscu. Dobrze dobrana kostka powinna nie tylko współgrać z otoczeniem, powinna być funkcjonalna i dobrze by było, aby przy okazji umiejętnie podkreślała zalety otoczenia i architektury. W zależności od charakteru budynku oraz przeznaczenia nawierzchni powinniśmy dobrać kolorystykę, kształt i fakturę materiału. Zwłaszcza otoczenie domu powinno cieszyć oko, czy to ścieżka ogrodowa, podjazd, czy taras - powinny stanowić dopełnienie budynku. Stąd inna kostka przy domu w stylu tradycyjnym, inna przy nowoczesnych budynkach, jeszcze inna na chodnikach i ścieżkach rowerowych. Wiele osób ma jednak spory problem z dobraniem odpowiedniej kostki, która ułożona dużym nakładem sił fizycznych i finansowych, często ginie w otoczeniu lub nie spełnia swojej roli. A przecież mamy tyle możliwości… Warto więc przed podjęciem decyzji o wyborze konkretnej nawierzchni przejść się po okolicy i poszukać posesji odpowiadającej mniej więcej wymiarami naszej i zobaczyć, jaki typ kostki, sposób ułożenia najbardziej nam odpowiada. Bardzo często na etapie wyboru materiału, kształtu i koloru mamy bardzo mgliste pojęcie o kosztach, jakie nas czekają. A rozpiętość cenowa - i to nie tylko ze względu na typ zastosowanej kostki - końcowego produktu, jakim jest ułożona na gotowo nawierzchnia, jest całkiem spora.

Po pierwsze, pamiętamy o właściwym doborze nawierzchni ze względu na wytrzymałość mechaniczną. W przypadku kostki brukowej spotkać możemy cztery podstawowe grubości. Najgrubsze - 10 cm mają zastosowanie w nawierzchniach jezdnych i przemysłowych o zwiększonej wytrzymałości. O grubości 8 cm zastosujemy zarówno dla nawierzchni pieszych, jezdnych i przemysłowych. Z kolei kostkę o grubości 6 cm możemy użyć dla nawierzchni pieszych i jezdnych o niewielkim natężeniu ruchu – te spotkamy najczęściej. Najcieńsze – 4 cm to ekonomiczne rozwiązanie dla lekkich nawierzchni ogrodowych i pieszych, nieodpowiednie dla ruchu kołowego. W przypadku kostek granitowych możemy spotkać kilka podstawowych wymiarów: 4/6 cm wykorzystamy na przydomowe chodniki, ścieżki, tarasy, czyli tam gdzie odbywa się ruch pieszy. Kostka 7/9 cm i 8/11 cm najczęściej układana jest na podjazdach, przydomowych parkingach, również na chodnikach (ruch samochodów osobowych). Dla ciężkich pojazdów optymalnym rozwiązaniem będzie kostka 15/17 cm (można też stosować ją na krawężniki).

Pierwsze koty za płoty. Tylko, że kostka przecież nie jest układana bezpośrednio na gruncie, lecz na odpowiednio przygotowanym podłożu, ale my budowlańcy oczywiście znakomicie o tym wiemy. Wiemy też, że odpowiednio przygotowane podłoże to podstawa długiej i bezawaryjnej eksploatacji nawierzchni. Co więc stanowi o całkowitym koszcie ułożenia kostki? Po kolei: - wykonanie schematu koncepcyjnego nawierzchni z kostki, - niwelacja podłoża, - wytworzenie spadków zapewniających odpływ wody, - usunięcie warstwy gruntu macierzystego, - wykonanie podbudowy wraz z wyprofilowaniem niezbędnych spadków, - wykonanie podsypki piaskowej, - ułożenie kostki. Jeśli się zastanowić, to trochę tego jest. Podbudowa powinna być przewidziana projektem uwzględniającym charakterystykę gruntu i lokalne warunki przemarzania. Na nawierzchnie piesze i rowerowe wystarczy podbudowa o grubości 10-20 cm. Dla nawierzchni przeznaczonych do ruchu kołowego projektuje się podbudowę o grubości 30-40 cm. Najczęściej do wykonania podbudowy używa się żwiru, tłucznia, grysu, żużla lub mieszaniny piasku ze żwirem, ale także tzw. gruntocement (klasa betonu Rm 5 - 2,5-5 MPa), czy chudy beton (B 6-9 MPa). Aby zapewnić jej równomierne ułożenie i zagęszczenie, materiał układany jest warstwami o grubości około 10 cm, a każda z nich jest zagęszczana mechanicznie. Podbudowa powinna być przepuszczalna dla wody, umożliwiać jej szybkie, grawitacyjne odprowadzenie do gruntu rodzimego. Jeśli grunt rodzimy charakteryzuje się bardzo niską przepuszczalnością wody, konieczne może okazać się wykonanie poniżej podbudowy warstwy rozsączającej z piasku grubości do 10 cm (może też być konieczne zastosowanie geowłókniny). Należy przewidzieć spadek terenu na wykonanej podbudowie po zagęszczeniu (zawibrowaniu) o wartości ok. 2-3%. Na wykonanej podbudowie rozścielamy warstwę podsypki o grubości 3-5 cm – najczęściej z piasku. Wyrównana podsypka powinna pozostać w stanie luźnym i nie powinna być zagęszczana. Przed przystąpieniem do układania kostki nie możemy oczywiście zapomnieć o wcześniejszym wbudowaniu krawężników, obrzeży (znowu w zależności od obciążenia – osadzonych na ławie fundamentowej lub nie). Samo układanie rozpoczynamy od wbudowanej lub naturalnej krawędzi nawierzchni. Po ułożeniu kostki zagęszczamy ją, a następnie szczeliny wypełniamy piaskiem.

Skoro już tyle wiemy, zadajmy jeszcze raz pytanie: to w końcu, ile to kosztuje?

Projekt - w przypadku domów jednorodzinnych i całej infrastruktury przynależnej najczęściej przygotowujemy go samodzielnie. Możemy oczywiście skorzystać z usług architekta krajobrazu. Taki profesjonalnie przygotowany projekt może kosztować 200-300 zł.

Czas na materiały

Piasek o frakcji do 2 mm pod kostkę brukową, cena oczywiście zależna od wielkości transportu:

Do ww. cen doliczamy koszt transportu - od 40 do 60 zł za kurs, przy odległości do 20-25 km. Za każdy następny kilometr – 1,0-1,5 zł. Mniejszy samochód to niestety wyższy koszt zakupu materiału (dla samochodu o ładowności 5 t możemy zapłacić 33 zł/t (56,10 zł/m³)).

Podbudowa z gruntocementu (klasa betonu Rm 5 – 2,5-5 MPa) – 95-110 zł/m³, z transportem do 20-25 km – 115-130 zł/m³ przy transporcie jednorazowym 5 m³. Za każdy następny kilometr – 1,0-1,5 zł.

Podbudowa z chudego betonu (B 6-9 MPa) – 135-150 zł/m³, z transportem do 20-25 km – 155-170 zł/m³ przy transporcie jednorazowym 5 m³. Za każdy następny kilometr – 1,0-1,5 zł.

Geowłóknina separacyjna przeznaczona do rozdzielania warstw konstrukcyjnych konstrukcji ziemnych. Geowłóknina separacyjna do ścieżek i lekkich konstrukcji – 2,20 do 2,50 zł/m² netto. Geowłóknina separacyjna drogowa – 2,80 zł/m² netto.

Geowłóknina filtracyjna przeznaczona do zabezpieczenia systemów drenażowych przed zamuleniem drobnymi cząstkami gruntu – 1,80 do 2,00 zł/m².

Kostka brukowa betonowa - najczęściej spotykane warianty.

Rabat 15% - powierzchnia do 100 m² – stały klient.
Rabat 30% - powierzchnie ponad 100 m² – stały klient.

Kostka umożliwiająca wykonanie okręgu o średnicy 2,04 m.

Rabat 20% - stały klient.

Dla zwiększenia odporności kostki przed zabrudzeniem można ją na etapie produkcji pokryć tzw. nanopowłoką. Za tak wykonaną powłokę należy to ceny kostki doliczyć około 5 zł za 1 m².

Kostka granitowa. Główne miejsce pozyskiwania granitu znajduje się w okolicach Strzegomia, stąd w tablicy poniżej podano cenę loco wytwórnia i dla przykładu z transportem na 300 km.

Transport kostki na ułożenie 100 m² powierzchni - samochód 25 t, odległość 300 km (dla kostki o wymiarze 15/17 ze względu na masę kostki transport dwukrotny).

Zamówienie transportu o mniejszym tonażu lub niepełnego skutkuje podwyższeniem ostatecznej ceny 1 m² kostki.

Stąd koszt transportu praktycznie każdorazowo obliczany jest indywidualnie.

Płyta ażurowa na powierzchnie parkingów i przydomowych podjazdów, wykorzystywana też do zabezpieczenia skarp i pochyłości terenu.

Rabat 10% - powierzchnia do 100 m² – stały klient.
Rabat 20% - powierzchnie ponad 100 m² – stały klient.

Opornik (obrzeże) i krawężniki betonowe.

Rabat 10% - do 100 m – stały klient.
Rabat 20% - ponad 100 m – stały klient.

Rabat 10% - do 100 m – stały klient.
Rabat 20% - ponad 100 m – stały klient.

Opornik granitowy 20x10-12 cm na wykończenie, obrzeża – 50 zł/m.

Krawężnik granitowy 16x30-35 cm – 160 zł/m.

Typowe odwodnienie liniowe pod ruch pieszy

Rabat 20% - stały klient.

Czas na robociznę

Przygotowanie podłoża pod kostkę - niwelacja terenu, nawiezienie, rozplantowanie, utwardzanie, zagęszczenie (20 cm) – ciągi pieszo-rowerowe i samochodowe do 3,5 t – około 8 zł/ m².

Przygotowanie podłoża pod kostkę - niwelacja terenu, nawiezienie, rozplantowanie, utwardzanie, zagęszczenie (40 cm) – obciążenie 3,5 do 10 t - około 15 zł/m².

Układanie kostki brukowej betonowej klasycznej (podwójne T, fala, cegła) – 25-30 zł/m² (układanie rzędowe).

Układanie kostki brukowej betonowej o różnych kształtach – 30-35 zł/m² (układanie rzędowe).

Układanie płyt ażurowych – 20-25 zł/m².

Układanie kostki granitowej o rozmiarze 4/6 cm – 75-80 zł/m².

Układanie kostki granitowej o rozmiarze 7/9 cm – 65-70 zł/m².

Układanie kostki granitowej o rozmiarze 8/11 cm – 60-65 zł/m².

Układanie kostki granitowej o rozmiarze 15/17 cm – 50-55 zł/m².

Osadzenie obrzeża betonowego (lub kostki granitowej 8/10 cm) na podsypce piaskowo-cementowej – 12-15 zł/m.

Osadzenie krawężnika na ławie betonowej – 22-25 zł/m.

Osadzenie odwodnienia liniowego – 10-12 zł/m.

Przy układaniu kostki w fantazyjne wzory (łuki, wachlarze itp.) do robocizny podstawowej dolicza się najczęściej 30%.

Powyższe stawki stosuje się dla powierzchni powyżej 100 m². W przypadku mniejszej powierzchni koszt ułożenia nawierzchni może ulec zwiększeniu nawet o 30-50%.

Teraz wystarczy wybrać odpowiedni wariant kostki, rodzaj obciążenia nawierzchni i złożyć całość w jedną pozycję.

Na przykład za nawierzchnię z kostki podwójne T, szarej, o grubości 6 cm, na 20 cm podbudowie z gruntocementu zapłacimy około 80 zł/ m², a dla 8 cm i 40 cm podbudowie około 95 zł/ m². Do tego opornik 6 cm na podsypce cementowo-wapiennej – około 20 zł/m lub opornik 8 cm na ławie betonowej – około 30 zł/m.

W przypadku kostki granitowej 4/6 cm, szarej, na 20 cm podbudowie z gruntocementu zapłacimy około 150 zł/ m².

Koszt 1 m² nawierzchni z kostki granitowej 15/17 cm, szarej, na 40 cm podbudowie z gruntocementu to około 200 zł.

Jak widzimy wybór materiałowy spory, a i rozrzut cenowy niemały.

Co wybrać, żeby być zadowolonym i nie chcieć zmiany już za chwilę? Odwieczny problem…

A już w kolejnym artykule weźmiemy na warsztat nawierzchnie betonowe, asfaltowe i poliuretanowe – tropimy, liczymy, rozważamy za i przeciw, bo przecież my „nie odpuszczamy”.