Modernizacja przetargów w Wielkiej Brytanii (cz. II)

3. Integracja projektowania z procesem budowlanym

Proces projektowania wielkich inwestycji powinien być zintegrowany z procesem budowlanym, ponieważ tylko wtedy ujawniają się możliwości wpływania na koszty robót i określenie korzyści w toku eksploatacji jakie można uzyskać dzięki wysokiej jakość robót i użytych materiałów i instalacji.

Na powyższym rysunku zostały przedstawione współzależności między kosztami budowy i eksploatacji obliczone przez Royal Academy of Engineering w 1998 roku w opracowaniu pt. The Long Term of Owning and Using Buildings.

Linia górna przedstawia potencjalne możliwości obniżania kosztów budowy, a linia dolna wzrost kosztów eksploatacji powodowany niskimi kosztami i niską jakością. Przy nadmiernym obniżeniu kosztów budowy właściciel nieruchomości musi je rekompensować nadmiernymi kosztami eksploatacji.

Procedura zmodernizowanego przetargu zakłada, że:

• Wyłoniony w wyniku trzystopniowego przetargu przedsiębiorca budowlany powinien już we wstępnym etapie procesu projektowania uczestniczyć jako ekspert w przygotowaniu feasibility study, a następnie na etapie opracowania projektu (co ogranicza późniejsze zmiany w projektach budowlanych oraz pozwala na wprowadzenie do projektu prefabrykacji i standaryzacji elementów konstrukcyjnych i wykończeniowych).
• Przedsiębiorca budowlany powinien również mieć obowiązek przedstawienia własnych propozycji dotyczących specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót, jakie będą obowiązywać w procesie budowy.
  Tradycyjne zasady opracowania tych specyfikacji przez zamawiającego lub zastosowanie ogólnych specyfikacji wykonania i odbioru robót powtarzalnych^[1] powodują, że przy realizacji wielkich budów są eliminowane możliwości innowacyjne jakimi dysponują doświadczeni wykonawcy robót w zakresie nowatorskich rozwiązań oraz stosowanie efektywnych procesów i procedur przygotowania i organizowania robót.

4. Zarządzanie ryzykami

Ryzyko jest nieodłącznym czynnikiem projektowania budowy. Szczególnie dotyczy to innowacji i poszukiwania metod obniżenia kosztów. Jest ważne ażeby te ryzyka nieodłączne dla nowatorskiego projektu zostały objęte procesem zarządzania i co z tego wynika – ubezpieczone. W tym miejscu należy pamiętać, że nie wszystko może być przedmiotem ubezpieczenia. Skarb JKM zinterpretował zasady ubezpieczenia jednoznacznie – że nie można ubezpieczyć błędów zawartych w projekcie.

Procedura zarządzania ryzykami przewiduje w związku z tym:

• identyfikację składników ryzyka towarzyszącego prawdopodobnemu zdarzenia (np. zawalenie się montowanego przęsła może nastąpić na skutek nawalnych deszczy, pożaru wywołanego piorunem, falą uderzeniową samolotu naddźwiękowego z pobliskiego lotniska wojskowego itd.);
• założeniem rejestru ryzyk, które mogą wystąpić w trakcie życia projektowanej budowli;
• wskazaniem ryzyk, które będą pod szczególnym nadzorem;
• wskazaniem procedur zarządzania i monitorowania ryzyk.

Zarządzanie budową i przeciwdziałanie zagrożeniom należy do obowiązków zarządzającego, który powinien:

• zidentyfikować i ocenić prawdopodobne warunki w jakich będzie realizowana budowa;
• założyć rejestr ryzyk i systematycznie go aktualizować;
• dzielić odpowiedzialność za zapobieganie ryzykom pomiędzy tych, którzy posiadają zdolność do zarządzania w warunkach ryzyka;
• ustalić procedury postępowania w warunkach ryzyka.

5. Zarządzanie finansami

Korzyści zarządzania budową wg definicji Procurement Board (Państwowego Urzędu Zamówień Publicznych) polega na optymalnym wyborze współzależności pomiędzy kosztami posiadania i eksploatacji nieruchomości a ceną robót budowlanych, zgodnie z oczekiwaniami klienta. Wiele rozwiązań zawartych w projektach powoduje nadmierne koszty i zarządzanie budową ma na celu ich obcięcie. Szczególnie dotyczy to kosztów robót budowlanych, które mogą być obniżone poprzez wprowadzanie rozwiązań alternatywnych i eliminowanie marnotrawstwa czasu, energii i materiałów.

Zarządzanie finansami ma na celu zapewnienie zabezpieczenia oczekiwanego sukcesu inwestycyjnego. Wiele z projektów operuje jedynie niezbędnymi planowanymi kosztami, natomiast procedury zarządzania finansami mają na celu redukowanie tych kosztów. Procedury polegają na krytycznym badaniu przez zespół techniczny rozwiązań projektowych na tle celów jakie postawił zamawiający i analizie możliwości zastosowania lepszych rozwiązań projektowych, budowlanych i eksploatacyjnych zarówno na roboty, dostawy, jak i usługi.

6. Zarządzanie cyklami projektu

Wczesne zarządzanie realizacją projektu polegało na konsekwentnym przestrzeganiu wykonania założonych wskaźników projektu i nieprzekroczeniu budżetu inwestycji jaki wcześniej został dostarczony Zarządzającemu.

Obecnie zadanie to oparte na nowej inicjatywie modernizacji procesu zamawiania polega na włączeniu do cyklu zarządzania projektem następujących działań Zarządzającego:

• gruntowne rozpoznanie kluczowych stadiów projektu, które stanowią zagrożenie dla osiągnięcia sukcesu,
• niezawodne przygotowane na wszelkie wypadki i przygotowanie zarządzania nimi (w oparciu o szczegółową wiedzę o ryzykach towarzyszących projektowanej budowie),
• przygotowanie planu wykonawczego projektu i systematyczne monitorowanie realizacji zgodnie z ustalonymi w nim etapami,
• efektywne koordynowanie i wpływanie na terminarz dostaw i wprowadzanie podwykonawców.

7. Wynagrodzenie wykonawcy

Podstawę realizacji przedstawionych zasad dochodzenia do najwyższej jakości przy ekwiwalentnej cenie robot budowlanych za wykonanie zamówienia jest podział wynagrodzenia na dwie części o czym pisałem w części I artykułu^[2].

W toku procesu poszukiwania najkorzystniejszego bilansu pomiędzy kosztami robot i ich jakością zarówno w fazie projektowania jak i późniejszej realizacji, wysokość wynagrodzenia na pokrycie kosztów ogólnych i kwoty zysku zaproponowana przez zwycięskiego oferenta zostaje wpisana do umowy i podlega wypłacie w całości pod warunkiem terminowego wykonania zamówienia.

8. Ocena jakości i ilości

Proces modernizacji zamówień publicznych w Wielkiej Brytanii jest realizowany w zakorzenionym od lat otoczeniu usługowym jaki wytworzyła konkurencyjna gospodarka rynkowa dla budownictwa. Do tego otoczenia należą:

• pozarządowe organizacje zrzeszające firmy konsultingowe projektowe i doradcze poszczególnych branż, oraz inwestorów, wykonawców robot budowlanych i obrotu nieruchomościami, które przejęły na siebie obowiązki regulowania stosunków partnerskich na wolnym rynku, opracowywanie standardów organizacyjnych, prawnych i technicznych oraz współdziałanie z Rządem w zakresie zmian w ustawodawstwie,
• stowarzyszenia specjalistów rożnych dziedzin a w zakresie budownictwa Royal Institution of Chartered Surveyors – RICS (Królewskie Stowarzyszenie Dyplomowanych Rzeczoznawców) wspomagających przygotowanie i realizację inwestycji. Zakres specjalizacji i ilość zrzeszonych rzeczoznawców do spraw budownictwa przedstawia tabela:

• gromadzenie informacji o cenach rynkowych robót budowlanych i ich indeksacja przez niezależne instytucje pozarządowe^[4].

Przypominam tu, że indeksacja ustala „cenę za robotę budowlaną jaką gotowi jesteśmy zapłacić przed opodatkowaniem”. Indeksowane co kwartał ceny robót budowlanych, mają podstawowe znaczenie dla procedur przygotowania i wyceny kosztów projektów inwestycji budowlanych, procedur przetargowych i analiz makroekonomicznych. Zasady indeksacji zostały opublikowane na łamach „Buduj z Głową” nr 2/2006.

^[1] Ogólne specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót powtarzalnych są stosowane w masowym budownictwie powszechnym. W Polsce opracowuje je Instytut Techniki Budowlanej i inne ośrodki badawczo rozwojowe.

^[2] Przypominam, że w drugiej kopercie oferenci przedstawiają propozycje wynagrodzenia całkowitego:

• za projekt,

• za koszty bezpośrednie robót budowlanych i montażu,

• na pokrycie narzutów ogólnych i kwoty zysku.

^[3] Patrz PrPN-ISO 6707-2 poz.3.8.17

^[4] jak np. SPSS Software Pricing for UK