RICS pomaga zarządzać wielkimi projektami inwestycji publicznych (część 1)

1. Rzeczoznawcy i ich rola w zarządzaniu wielkimi projektami

O rzeczoznawcach w budownictwie pierwsze informacje pochodzą z XVII wieku, kiedy po wielkim pożarze Londynu zaistniała potrzeba oszacowania strat. Natomiast powstanie zawodu inżyniera rzeczoznawcy, datuje się od założenia w roku 1868 przez angielskich inżynierów budownictwa lądowego i wodnego stowarzyszenia zawodowego rzeczoznawców.
„Royal Institution of Chartered Surveyors” – RICS to organizacja obejmująca obecnie rzeczoznawców z całego świata ze wszystkich dziedzin współdziałających w budownictwie i inwestycjach.
Działając na terenie 146 krajów RICS jest wiodącą organizacją tego rodzaju na świecie świadczącą profesjonalne usługi właścicielom nieruchomości, inwestorom budownictwa, zarządzającym projektowaniem, bankom hipotecznym i pośredniczącym w obrocie nieruchomościami.
Członkostwo RICS jest przyznawane tylko tym osobom, które są przygotowane do utrzymania wzorcowych norm zawodowych i zaufania publicznego. To jest przyczyna, dla której rzeczoznawcy z listy RICS są znakiem profesjonalizmu na całym świecie.
Droga do uzyskania statusu dyplomowanego rzeczoznawcy RICS jest następująca:

1. ukończenie po studiach wyższych pierwszego stopnia akredytowanego przez RICS studium budownictwa, co daje tytuł biegłego w zawodzie – ACS,
2. zdobycie niezbędnej wiedzy w trybie profesjonalnej praktyki – PER po ukończeniu studiów wyższych pierwszego stopnia; praktyka taka trwa 12 miesięcy pod kierunkiem dyplomowanego rzeczoznawcy RICS,
3. albo przejście przez kolejne szczeble naukowe, uzyskanie tytułu naukowego w określonej specjalności i wykazanie się fachowymi publikacjami.

Kandydat ubiegający się o członkostwo RICS uzyskuje tytuł Professional Member of RICS, a po pięciu latach wykonywanej bez zarzutów pracy tytuł Fellow of RICS.

Kluczowe role RICS to:

• promowanie zawodu rzeczoznawcy,
• utrzymanie najwyższego poziomu wiedzy i bieżącego doszkalania,
• ochrona klientów i konsumentów przez zachowanie kodeksu etycznego,
• dostarczanie bezstronnych rad, przeprowadzanie analiz i kierowanie przygotowaniem projektów.

Obecnie RICS prowadzi działalność w Austrii, Belgii, Cyprze, Czechach, Danii, Francji, Niemczech, Grecji, Węgrzech, Włoszech, Malcie, Holandii, Portugalii, Polsce^[2], Rosji, Hiszpanii, Szwajcarii, Szwecji a Unia Europejska uznaje oceny i ekspertyzy rzeczoznawców RICS przy sporach o sposób wydatkowania funduszy unijnych.

Prestiż RICS wśród innych grup doradczych polega na wszechstronności usług rzeczoznawczych i stałym dostosowywaniu profilu usług do nowych potrzeb, jakie wynikają z rozwoju cywilizacyjnego. Inwestor zamawiający usługi w RICS otrzymuje ofertę kompleksowego rozwiązania każdego interdyscyplinarnego problemu. Niżej przedstawiam listę specjalności (zwanych fakultetami) wraz z liczbą rzeczoznawców stowarzyszonych w RICS.

Potencjał RICS i ogólnoświatowy zasięg oparty na historycznej dominacji imperium brytyjskiego przyczynił się do tego, że w ponad 140 krajach (w tym – w Niemczech, Francji, Hiszpanii i Włoszech), posiadających doskonałych specjalistów, już w ubiegłym wieku powstały oddziały RICS.
RICS zrzesza wśród rzeczoznawców opisanych w tabeli fakultetów nowopowstałą specjalizację – rzeczoznawców do „zarządzania projektem” (Project Management) oraz rzeczoznawców do szacowania ilości i kosztów robót budowlanych.
Warto zwrócić uwagę, że rzeczoznawcy do spraw zarządzania projektami (Project Manager) stanowią trzecią, co do wielkości, grupę zawodową wśród członków RICS.
Ta nowa specjalność powstała na tle negatywnych doświadczeń tradycyjnych metod przygotowania i prowadzenia inwestycji publicznych (polegających na powierzaniu inwestycji budowlanych urzędnikom organów rządowych i samorządowych) a kończących się „katastrofami finansowymi” wielkich inwestycji (jak przykładowo – stadion olimpijski w Monachium, wielki szpital kliniczny w Aachen, tama Itaipu na rzece Parana, tunel pod kanałem la Manche) i konieczność pokrywania deficytu z budżetów państwowych.

W Stanach Zjednoczonych w 1969 roku powołano do życia Project Management Institute (PMI) - Instytut Zarządzania Projektami, który opublikował PMBOK Guide (A Guide to the Project Management Body of Knowledge) – zbiór standardów i rozwiązań w dziedzinie zarządzania projektami. Standardy PMBOK Guide stosowane są na całym świecie, jako powszechnie uznane praktyki znajdujące zastosowanie w zarządzaniu projektami.

Komisja Europejska w marcu 2001 roku opublikowała i zaleciła stosowanie metod kierowania projektem zawartych w „Podręczniku zarządzania cyklami projektowania” (Manual Project Cycle Management), którego pierwsza redakcja powstała w roku 1993 jako opracowanie eksperckie. Tym samym podręcznik ten stał się dokumentem zobowiązującym inwestorów do zarządzania cyklami w ujednolicony sposób.

2. Zarządzanie projektami inwestycji publicznych z punktu ponoszonych kosztów

Zarządzanie projektami, zarówno wg zaleceń europejskiego „Manual Project Cycle Management”, jak i amerykańskiego „PMBOK Guide”, polega między innymi na przeprowadzaniu przez zarządzającego oceny kosztów dla każdego kolejnego niżej wymienionego etapu prac nad projektem.

2.1. Etap programowania – zdefiniowanie i zatwierdzenie decyzji o rozpoczęciu prac, opracowanie wstępnego zakresu projektu wraz z oszacowaniem kosztów.

2.2. Etap planowania, w którym następuje zdefiniowanie zakresu projektu, struktury (WBS – Work Breakdown Structure), szacowanie niezbędnych zasobów i harmonogramu prac projektowych i budowy, szacowanie kosztów i budżetowanie, planowanie jakości, wielkości niezbędnych zasobów ludzkich i transportowych, źródeł zaopatrzenia, identyfikacji i ryzyk.

2.3. Etap realizacji polegający na: utworzeniu i rozwijaniu zespołu kierowniczego, kierowaniu i zarządzaniu realizacją projektu, uzyskaniu wysokiej jakości, dystrybucji informacji i ich gromadzenie oraz wybór ofert dostawców i wykonawców.

2.4. Etap monitorowania i nadzorowania wykonawstwa projektu zintegrowanego obejmujący: zarządzanie zmianami w projekcie, weryfikację zakresu zmian, realizację harmonogramu, kontrolę poniesionych kosztów i zaawansowania budżetu, ocenę jakości, ocenę ryzyk i ocenę wykonania ustaleń kontraktu.

2.5. Etap zakończenia polegający na protokólarnym przyjęciu przez interesariuszy produktu finalnego i wypłacenie premii „za sukces” dla zespołu kierowniczego.

^[1] RICS – Royal Institution of Chartered Surveyors – Królewskie Stowarzyszenie Dyplomowanych Rzeczoznawców

^[2] RICS Polska ricspolska@rics.org