Wykańczanie ścian wewnętrznych – panele 3D (część II)

W poprzednim wydaniu „Buduj z Głową” rozpoczęliśmy cykl mający przybliżyć dostępne na rynku dekoracyjne panele trójwymiarowe. Na pierwszy ogień poszły panele wykonane z gipsu oraz z betonu architektonicznego; tym razem sięgniemy po płyty z włókien drzewnych (tzw. MDF), z drewna i poliuretanu. Jak zwykle będą nas interesować ich właściwości fizyczne, sposób i miejsce aplikacji, a także koszty ich zakupu i montażu.
 

Panele 3D z płyty MDF

Płyty MDF używane są przede wszystkim do produkcji artykułów stolarki budowlanej, mebli, frontów szafek, blatów kuchennych i roboczych. Znajdują też zastosowanie przy produkcji kasetonów, paneli ściennych, listew wykończeniowych i interesujących nas paneli 3D. Płyta MDF to płyta drewnopodobna używana jako substytut naturalnego drewna. Jej dużą zaletą jest możliwość łatwej obróbki oraz elastyczność (może być stosowana do powierzchni zakrzywionych). Dzięki temu pomoże stworzyć nawet najbardziej nietypowe aranżacje zabudowy meblowej. Cechuje się dużą twardością oraz wytrzymałością. Powstaje ona w wyniku sprasowania, w warunkach wysokiego ciśnienia i temperatury, włókien drzewnych z dodatkiem organicznych związków łączących i utwardzających. Jej wysoka jakość, szerokie zastosowanie praktyczne, jednorodny skład i gęstość to cechy idealne przy obróbce maszynowej (frezowanie, wiercenie). Posiada jednorodną, gładką powierzchnię, co umożliwia zastosowanie do jej pokrycia szerokiej gamy farb i lakierów, stosowanie filmu, okładzin oraz laminowanie. Dzięki tym zabiegom płyta otrzymuje dodatkowe właściwości oraz wzmacniana jest jej trwałość.
 

Na rynku mamy dostępne surowe płyty MDF, o grubości od 5 do 44 mm oraz o wymiarach 2800x2070 mm, 2800x1830 mm i 2850x2120 mm. Z takich „formatek” możemy otrzymać gotowy produkt w postaci dekoracyjnego panelu 3D. Najczęściej na rynku spotkamy dekoracyjne panele 3D, o wymiarach 500 na 1000 mm, 600 na 600 mm i o grubości od 16 do 19 mm. Producenci, na życzenie, są gotowi wyprodukować panele o wielkości np. 1250 x 1250 mm, 2750 x 1250 mm oraz o innych nietypowych rozmiarach i grubościach. Również na życzenie, panele 3D mogą być wytwarzane z płyt MDF o podwyższonej odporności na ogień lub wilgotność. W ofercie producentów znajdziemy płyty surowe bez podkładu, wymagające obróbki przed malowaniem oraz płyty z białym podkładem, które gotowe są do malowania farbami ściennymi. Kupimy też panele pomalowane lakierem matowym lub na wysoki połysk, a także pokryte folią. Jak należy się domyślić, parametry te wpływają na cenę produktu. Jeżeli dysponujemy odpowiednim parkiem maszynowym, możemy pokusić się o własną produkcję paneli 3D (niezbędna będzie odpowiednia frezarka CNC).
 

Koszt marketowej surowej formatki MDF, o grubości 12 mm to 19÷20 zł/m², o grubości 18 mm to 26÷28 zł/m², a o grubości 22 mm to 33÷35 zł/m². Z kolei koszt gotowego surowego panelu o grubości 18 mm wynosi od 130 do 170 zł/m². Ten sam panel pomalowany jednostronnie podkładem białym kosztuje od 300 do 380 zł/m²; zastosowanie białego lakieru matowego powoduje, że cena wynosi już od 380 do 490 zł/m²; za biały lakier o wysokim połysku zapłacimy od 500 do 580 zł/m². Dopłata za panele w kolorze może wynieść 15%. Za panel o grubości 12 mm zapłacimy około 180÷200 zł/m² (surowy), 560÷580 zł/m² (lakier matowy), 470÷490 zł/m² (folia połysk), 350÷350 zł/m² (folia mat). Wśród dostępnych na rynku wzorów mamy do dyspozycji zarówno bardzo proste, jak i bardzo skomplikowane; możemy też pokusić się o własny wzór i takowy wysłać do producenta.
 

Panele wykonane z płyt MDF montować można na kilka sposobów. Przede wszystkim za pomocą kleju montażowego lub kołków mocujących. Możemy też użyć specjalnych łączników na „klik” (część męska i żeńska). Koszt kleju montażowego waha się od 17 do 30 zł za tubę 290/310 ml. Powinna ona wystarczyć na ułożenie od 2 do 3 m² paneli. Z kolei za komplet łączników na „klik” zapłacimy około 1,40 zł + 0,10 zł za kołek rozporowy fi 5 mm z wkrętem. Fachowiec za ułożenie paneli 3D na klej zażyczy sobie od 40 do 70 zł/m² za samą robociznę.
 

Sprawdźmy, jak wygląda kalkulacja szczegółowa montażu paneli 3D na podstawie dostępnej bazy katalogowej KNR^[*].

Z wyliczeń wynika, że stosując panele do malowania, jesteśmy w stanie zaoszczędzić około 150 zł na 1 m² powierzchni montowanego panelu. Ciekawym rozwiązaniem, jeżeli kogoś nie odstrasza ilość wierconych otworów, może być montaż na system "klik", który okazuje się być tańszy o 6% do 9%, w stosunku do montażu na klej. Obciążenie, jakie może przenieść ten system, to 5 kg na punkt montażowy. Masa panelu MDF 3D, o wymiarze 500x1000 mm i grubości 18 mm, to około 5-6 kg.

Panele 3D z drewna

Przejdźmy do drewnianych paneli 3D. Jeszcze kilkanaście lat temu pomyślelibyśmy o tak popularnej wówczas drewnianej boazerii, współcześnie - to całkiem inny produkt. Drewniane panele 3D to najczęściej sklejane ze sobą niewielkie drewniane kostki, o różnej wielkości i grubości. Sklejone ze sobą tworzą panele w kształcie kwadratowym, prostokątnym, heksagonalnym. Dostępne mamy wzory w kształcie fal, kół, kostki 3D, kostki łupanej, cegiełki, cegiełki ciosanej. Jako naturalny materiał wykorzystywany jest dąb, buk, sosna, czereśnia, orzech amerykański, merbau i inne egzotyczne gatunki. Otrzymamy dekory w kolorze naturalnym, barwione olejami lub bejcą, a także lakierowane.
 

Rodzaj zastosowanego drewna i jego grubość decydują o cenie panelu. Za 1 m² płyty z dębu zapłacimy od 180 do 500 zł/m². Za amerykański orzech od 600 do 900 zł/m². Za sosnę i świerk od 160 do 300 zł/m². Za litr oleju zabezpieczającego panele zapłacimy od 30 do 70 zł. Średnia wydajność to 10 m² z 1 dm³. Panele możemy przykręcić do stelaża z łat drewnianych za pomocą wkrętów, bezpośrednio do ściany za pomocą kołków i wkrętów lub, co najczęściej jest stosowane - za pomocą kleju montażowego. Koszt kleju montażowego od 17 do 30 zł za tubę 290/310 ml. Powinna ona wystarczyć na ułożenie od 2 do 3 m² paneli. Podobnie, jak przy panelach MDF, za pracę fachowca zapłacimy od 40 do 70 zł/m² za samą robociznę.
 

Kolej na kosztorys dla paneli drewnianych 3D na podstawie dostępnej bazy katalogowej KNR^[*].

W przypadku paneli drewnianych 3D różnica w cenie montażu pomiędzy panelem już pomalowanym, a impregnowanym przez nas wynosi około 50 zł na 1 m².

Panele 3D z polimerów

I na zakończenie poliuretanowe panele 3D. Wykonane zostały one z wysokiej jakości polimerów, odpornych na uszkodzenia i wodoodpornych. Są łatwe w cięciu, klejeniu, spoinowaniu oraz malowaniu farbami niezawierającymi rozpuszczalników. Łatwe w samodzielnym montażu. Mają idealnie gładką powierzchnię o równych krawędziach. Są przy tym lekkie i nie obciążają ścian. Występują w kształcie rombów, prostokątów, heksagonów, kwadratów. Większość z nich pokryta jest farbą podkładową w białym kolorze, ułatwiającą dalsze malowanie. Możemy też zakupić panele czerwone, żółte, szare, czarne, etc. lub zamówić wg palet RAL, NCS. Koszt 1 m² kształtuje się od 150 do 380 zł/m². Montowane są na klej montażowy do poliuretanu, w cenie od 17 do 25 zł za tubę 290/310 ml, która powinna wystarczyć na ułożenie około 3 m² paneli. Niektórzy producenci zalecają szpachlowanie i szlifowanie styków połączeń paneli. Fachowiec za ułożenie paneli 3D na klej zażyczy sobie od 30 do 50 zł/m² za samą robociznę. Będzie to zależało w głównej mierze od ilości cięć, konieczności szpachlowania i szlifowania łączeń płyt.
 

Czas na nasze wyliczenia na podstawie normatywów z KNR-ów dla panelu z poliuretanu.

W przypadku paneli 3D wykonanych z poliuretanu, różnica pomiędzy ceną jednostkową kolorowego panelu a malowanego przez nas wynosi około 40 zł za 1 m² na korzyść panelu do malowania.


Na podstawie kalkulacji kosztorysowej dla ww. trzech rodzajów paneli możemy zauważyć, że największy wpływ na cenę jednostkową robót ma wartość samego panelu 3D. Jego udział w cenie jednostkowej waha się od ok. 80% do ponad 90%. Stosując różne stawki robocizny (w naszym przypadku różnica w stawkach wynosi ponad 20%), widzimy, że wartość robót zmienia się w przedziale od 1% do 5%.
 

Kolejne typy paneli 3D, w następnych wydaniach „Buduj z Głową”.