Zamawianie robót budowlanych w świetle ustawy Prawo zamówień publicznych

1. Określenie - "roboty budowlane"

Obowiązująca od 2 marca br. ustawa PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH, wprowadziła szereg nowych uregulowań tegoż obszaru, w tym również dotyczących zamawiania robót budowlanych. Wśród zmian pojawiło się nowe, odmienne od dotychczasowe, zdefiniowanie pojęcia "robót budowlanych". W obowiązującym obecnie Prawie zamówień publicznych, za roboty budowlane uznaje się wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych (w rozumieniu ustawy Prawo budowlane), a także wykonanie robót budowlanych (w rozumieniu ustawy Prawo budowlane) przez osobę trzecią, zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego.

W stosunku do wcześniejszego zapisu odwołującego się jedynie do definicji "robót budowlanych" wynikającej z ustawy Prawo budowlane, treść jego poszerzono dodając słowo "zaprojektowanie". Tak więc za roboty budowlane zlecane w trybie ustawy PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH należy uznać nie tylko ich wykonanie, lecz również zaprojektowanie w połączeniu z wykonaniem.

W sytuacji zamówienia dotyczącego tylko "zaprojektowania", zamówienie to należy traktować w kategorii usług, a nie robót budowlanych.

Wprowadzona zmiana określenia "roboty budowlanych" niesie z sobą istotne konsekwencje. Przede wszystkim udzielanie zamówienia na "zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych" będzie możliwe w kilku trybach: w trybie przetargu nieograniczonego i ograniczonego, które to tryby zostały uznane za podstawowe, a również - gdy zaistnieją okoliczności przewidziane ustawą - w trybie negocjacji z ogłoszeniem oraz negocjacji bez ogłoszenia. Do tej pory takie zamówienie można było przeprowadzić jedynie w procedurach przetargu dwustopniowego.

2. Kategorie zamówień

Innym ważnym zagadnieniem, na które należy zwrócić uwagę przy zlecaniu robót budowlanych, są skutki wynikające z art.6 ustawy, a dotyczące przedmiotu zamówienia składającego się z połączenia zamówień należących do różnych kategorii: dostaw, usług i robót budowlanych.

Do tej pory, w takich przypadkach stosowano przepisy dotyczące tego przedmiotu zamówienia, którego wartościowy udział w danym zamówieniu był dominujący.

Teraz ten sposób postępowania przyjmuje się jedynie w sytuacjach, gdy zamówienie obejmuje równocześnie dostawy oraz usługi albo roboty budowlane oraz usługi.

Kiedy natomiast zamówienie obejmuje równocześnie roboty budowlane oraz dostawy niezbędne do ich wykonania, wówczas stosuje się przepisy dotyczące robót budowlanych.

Jest to znamienny zapis, którego sens wyraźnie uwidacznia się przy udzielaniu zamówienia np. na dostawę i montaż okien z PVC. Mimo, iż wartość dostawy przewyższa tu znacznie wartość montażu, jednak do udzielenia zamówienia należy zastosować przepisy odnoszące się do zamówienia na roboty budowlane a nie na dostawę.

Warto też zwrócić uwagę na nowy zapis w art.33 ust.2 stanowiący, że "przy obliczaniu wartości zamówienia na roboty budowlane uwzględnia się także wartość dostaw związanych z wykonywaniem robót budowlanych oddanych przez zamawiającego do dyspozycji wykonawcy".

3. Opis przedmiotu zamówienia

W nowej ustawie znacząco zmodyfikowano przepisy dotyczące sposobu opisu przedmiotu zamówienia. Przede wszystkim opisując przedmiot zamówienia nie należy przywoływać klasyfikacji statystycznej wydanej na podstawie ustawy o statystyce publicznej, lecz należy stosować nazwy i kody określone we Wspólnym Słowniku Zamówień - odnośny art.30 ust.4.

Wyjaśnijmy, że Wspólny Słownik Zamówień (CPV)^[1] jest systemem klasyfikacji produktów, usług i robót budowlanych stworzonym na potrzeby zamówień publicznych. Opracowanie to składa się ze słownika głównego oraz słownika uzupełniającego. Ten ostatni ma być stosowany w celu rozszerzenia opisu przedmiotu zamówienia.

W odniesieniu do robót budowlanych podtrzymano zapis w art.31, ust.1, stanowiący że przedmiot zamówienia na roboty budowlane opisuje się za pomocą dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych.

Obok tego przepisu pojawił się kolejny w art.31. ust.2, będący konsekwencją nowego określenia robót budowlanych w ustawie. W sytuacji, gdy przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych, zamawiający opisuje przedmiot zamówienia za pomocą programu funkcjonalno - użytkowego. Program ten obejmuje opis zadania budowlanego, określający przeznaczenie ukończonych robót budowlanych oraz stawiane im wymagania techniczne, ekonomiczne, architektoniczne, materiałowe i funkcjonalne.
W związku z pojawieniem się w ustawie nowego pojęcia programu funkcjonalno - użytkowego, wymagającego szerszego objaśnienia (a zauważmy, że już w dotychczasowej praktyce udzielania zamówień szereg wątpliwości budziło zagadnienie " dokumentacji projektowej" - jej zakresu i szczegółowości od strony właściwego opisu przedmiotu zamówienia, nie wspominając już o tzw. specyfikacjach technicznych), zawarto w niej delegację dla Ministra właściwego do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej (obecnie Minister Infrastruktury), na podstawie której określi on w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres i formę:

1. dokumentacji projektowej,
2. specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych,
3. programu funkcjonalno-użytkowego.

4. Wartość zamówienia na roboty budowlane

Również na tym polu nowe Prawo zamówień publicznych wprowadziło szereg zmian, wynikających z odmiennego potraktowania robót budowlanych. W zależności od rodzaju przedmiotu zamówienia, w myśl art.33 ust.1, jego wartość można określać stosując różne podstawy:

1. przy wykonaniu robót budowlanych - wartość zamówienia ustala się na podstawie kosztorysu inwestorskiego albo na podstawie planowanych kosztów robót budowlanych, określonych w programie funkcjonalno - użytkowym,
2. przy łącznym zaprojektowaniu i wykonaniu robót budowlanych - wartość zamówienia ustala się na podstawie planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych, określonych w programie funkcjonalno - użytkowym.

Przepis ten zaistniał w praktyce po wydaniu rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 w sprawie
określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych, określonych w programie funkcjonalno-użytkowym.

5. Wymagania dodatkowe przy zlecaniu robót budowlanych

Do ustawy Prawo zamówień publicznych wprowadzono szereg dodatkowych warunków, które przy zlecaniu robót budowlanych należy spełnić, zależnie od progowych wartości zamówienia. Warunki te przedstawiam w poniższej tabeli.

6. Zamawianie robót budowlanych w trybie z wolnej ręki

Zamawianie z wolnej ręki to tryb szczególny, w którym zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą. Dotyczy on głównie robót budowlanych, które z uwagi na swoją złożoność wymagają indywidualnego podejścia. Ustawodawca przewidział bowiem udzielanie w tym trybie zamówień dodatkowych oraz uzupełniających, za każdym razem nie przekraczających 20% zamówienia podstawowego, jednakże przy zaistnieniu określonych warunków.

I tak, w myśl art.67 ust.1 pkt.5 ustawy - zamawiający może dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych udzielić z wolnej ręki zamówień dodatkowych, nie objętych zamówieniem podstawowym i nie przekraczających łącznie 20% wartości realizowanego zamówienia, o ile są one niezbędne do jego prawidłowego wykonania, a których wcześniej nie można było przewidzieć, przy czym: - z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów, lub - wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego.

Zamawiający może również, korzystając z art.67 ust.1 pkt.6, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, udzielić z wolnej ręki dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 20% wartości zamówienia podstawowego i polegających na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w specyfikacji istotnych warunków zamówienia podstawowego i dotyczy przedmiotu zamówienia w niej określonego.

^[1] przypis red. - przeglądarkę kodów CPV na roboty budowlane znajdą Państwo w dziale "Przepisy prawne - Komunikaty UZP"