Zamówienia publiczne na Słowacji

Wprowadzenie – garść informacji statystycznych

W 2010 r. słowaccy zamawiający opublikowali prawie 7 tys. ogłoszeń o udzielonych zamówieniach, o łącznej wartości prawie 5 mld euro. W porównaniu z 2009 r. rynek zamówień publicznych znacznie się jednak zmniejszył (z ponad 7 mld euro), co było pewnie wynikiem kryzysu gospodarczego. Zamówienia zostały udzielone przez 2.245 zamawiających. Najbardziej popularnym trybem postępowania był przetarg nieograniczony, a zaraz potem przetarg ograniczony (odpowiednio 50 i 30% środków publicznych zostało wydatkowanych w tych trybach). Charakterystyczna jest stosunkowo spora liczba unieważnionych postępowań (prawie 800), głównie ze względu na „zasadniczą zmianę okoliczności”, które powodowały zdaniem zamawiających konieczność rezygnacji z planowanego zakupu. W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zamawiający ze Słowacji opublikowali 781 ogłoszeń o zamówieniach publicznych.

Podstawy prawne. Urząd Zamówień Publicznych

Od 2006 r. na Słowacji obowiązuje nowa ustawa o zamówieniach publicznych Nr 25/2006, która uchyliła ustawę z 2000 r. (jest ona dostępna w języku angielskim pod adresem: http://www.uvo.gov.sk/english/act25_2006.html). Ustawa dotyczy zamówień publicznych na dostawy, usługi i roboty budowlane oraz koncesji na usługi i roboty budowlane (ale tylko powyżej 5.150.000 euro). Organem odpowiedzialnym za kwestie związane z udzielaniem zamówień publicznych jest Urząd Zamówień Publicznych ("Úrad Pre Verejné Obstarávanie", UVO – www.uvo.gov.sk), centralny organ administracji państwowej z siedzibą w Bratysławie, kierowany przez Prezesa z 5-letnią (odnawialną) kadencją.

Do głównych zadań Urzędu należą m.in.:

Podmiotami zobowiązanymi do stosowania ustawy są: jednostki organizacyjne Państwa, gminy, oraz jednostki organizacyjne finansowane lub współfinansowane z budżetów gmin, tzw. osoby prawa publicznego, osoby prawne podlegające kontroli (finansowane) ze strony organów państwa lub gminy, oraz podmioty publiczne lub prywatni monopoliści działający w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu lub usług pocztowych.

Czynności związane z udzielaniem zamówień mogą być wykonywane jedynie przez wykwalifikowane osoby wpisane na specjalną listę prowadzoną przez Urząd (certyfikowane). Dla uzyskania wpisu na tę listę konieczne jest spełnienie następujących warunków: niekaralność, ukończone studia wyższe i dwa lata praktycznego doświadczenia związanego z zamówieniami publicznymi lub średnie wykształcenie i co najmniej 4-letnie praktyczne doświadczenie, udział w szkoleniu zawodowym z zakresu zamówień publicznych, zdany specjalny egzamin.

Progi obowiązywania ustawy

Regulacje dotyczące udzielania zamówień publicznych są uzależnione od tego czy szacunkowa wartość zamówienia (bez uwzględniania VAT) przekracza określoną wartość progową wskazaną w ustawie czy też nie. Progi przewidziane przez ustawę wynoszą:

Poniżej „progu małych zamówień” nie stosuje się procedur zamówień publicznych z ustawy, nie obowiązuje zasada pisemności, ale zamawiający ma dołożyć staranności związanej z efektywnym wydatkowaniem pieniędzy publicznych.

W zależności od tego - gdzie na tej skali wartości sytuuje się dane zamówienie - zamawiający stosuje różne minimalne terminy składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Ponadto, ogłoszenia dotyczące zamówień powyżej progów europejskich publikowane są w krajowym Biuletynie Zamówień Publicznych oraz Dzienniku Urzędowym UE, podczas gdy te o mniejszej wartości tylko w Biuletynie.

Procedury udzielania zamówień publicznych

Procedurami udzielenia zamówienia zgodnie ze słowacką ustawą są:

Procedurami podstawowymi są procedura otwarta i ograniczona. Zamawiający może zastosować procedurę negocjacyjną z wcześniejszą publikacją ogłoszenia lub bez, tylko jeżeli zajdzie któraś z przesłanek określonych w ustawie.

Publikacja ogłoszeń o zamówieniach publicznych

Słowacka ustawa o zamówieniach publicznych rozróżnia trzy rodzaje ogłoszeń:

Zamawiający jest obowiązany opublikować ogłoszenie o planowanych w ciągu danego roku kalendarzowego zamówieniach na dostawy lub usługi, których łączna wartość wynosi co najmniej 750.000 euro. Ogłoszenie takie powinno być opublikowane tak szybko jak to możliwe po rozpoczęciu roku budżetowego. W przypadku zamówienia na roboty budowlane zamawiający jest obowiązany opublikować ogłoszenie wstępne o robotach budowlanych, których wartość wynosi co najmniej 5.150.000 euro, nie wcześniej niż 12 miesięcy i nie później niż 40 dni przed datą publikacji ogłoszenia o danym zamówieniu. Ogłoszenia są publikowane w specjalnie utworzonym w tym celu elektronicznym Biuletynie Zamówień Publicznych (http://www.e-vestnik.sk/EVestnik/Aktualne).

Język oferty oraz dokumentacji przetargowej

Oferty oraz dokumentacja przetargowa powinny być opracowywane w języku słowackim. Zamawiający może wszakże, w ogłoszeniu o zamówieniu, dopuścić składanie oferty w innym języku. W przypadku oferentów, których siedziby znajdują się poza Słowacją, dokumenty na potwierdzenie spełniania przez nich warunków określonych przez zamawiającego, powinny być przedkładane w ich językach oryginalnych z dołączonym tłumaczeniem na język słowacki (to ostatnie nie dotyczy oferentów z Czech).

Wymagania stawiane w stosunku do oferentów

Aby oferent lub kandydat mógł ubiegać się o udzielenie zamówienia, musi wykazać, że nie toczy się wobec niego postępowanie upadłościowe, nie znajduje się w stanie likwidacji, nie zalega na Słowacji ani w kraju, w którym ma siedzibę, z uiszczaniem podatków, składek na ubezpieczenia zdrowotne, fundusz emerytalny, które byłyby ściągane w drodze egzekucji. Musi ponadto wykazać, że nie był prawomocnie skazany za przestępstwo związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, nie brał udziału w przygotowaniu przetargu oraz prowadzić działalność gospodarczą i posiadać odpowiednie kwalifikacje wymagane przez Prawo budowlane. Większość z dokumentów potwierdzających spełnienie wyżej wymienionych warunków (m.in. zaświadczenie o niekaralności, potwierdzenia wydawane przez właściwe urzędy) zachowują ważność przez okres trzech miesięcy. Zamawiający jest obowiązany wykluczyć z postępowania kandydata lub oferenta, który nie spełnia warunków przewidzianych w ustawie lub gdy przedłożone przez niego dokumenty utraciły ważność.

Dla ułatwienia kandydatom i oferentom ubiegania się o udzielenie zamówienia, w Urzędzie prowadzona jest urzędowa lista podmiotów zdolnych do udziału w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych. Wpisu na listę dokonuje Urząd na wniosek zainteresowanego podmiotu, a skutkiem tego wpisu jest zwolnienie zamawiającego z obowiązku ponownego sprawdzania (weryfikowania) podmiotu, który się na niej znajduje. Wydany przez Urząd certyfikat potwierdzający wpis na wspomnianą listę, jest ważny przez rok i zastępuje wymagane przez Ustawę dokumenty.

Zamawiający może żądać od oferentów wniesienia wadium - wysokość wadium wynieść może do 5% wartości zamówienia, ale nie więcej niż 300.000 euro. Formy, w jakich może być wniesione wadium, powinny być określone w ogłoszeniu o zamówieniu, zaś wybór konkretnej formy należy do oferenta.

Oferty wnosi się osobiście, pocztą lub drogą elektroniczną (opatrzone podpisem elektronicznym). Na stronie Urzędu funkcjonuje specjalny portal do zamówień elektronicznych (https://evo.gov.sk/evo/ethics.nsf/public_tenders!OpenView).

Kryteria udzielenia zamówienia

Kryteria udzielenia zamówienia powinny być wskazane w ogłoszeniu o zamówieniu publicznym z podaniem ich wagi, a jeśli nie jest to możliwe w kolejności od najbardziej do najmniej znaczącego. Katalog kryteriów jest określony w sposób przykładowy przez ustawę. Mogą to być (oprócz ceny): jakość, charakterystyka techniczna i funkcjonalna, serwis po sprzedaży, termin wykonania, projekt czy też rozwiązanie techniczne. Termin płatności oraz gwarancji nie mogą być kryteriami udzielenia zamówienia.

System odwoławczy

Urząd Zamówień Publicznych jest organem odwoławczym w stosunku do postępowań o zamówienia publiczne. Przedmiotem odwołania mogą być np.: warunki podmiotowe czy też przedmiotowe określone w dokumentacji przetargowej lub ogłoszeniu, wykluczenie oferenta lub kandydata, wybór najkorzystniejszej oferty. Odwołanie może wnieść każdy zainteresowany danym zamówieniem podmiot, który doznał uszczerbku w swoim interesie na skutek naruszenia prawa przez zamawiającego. Odwołanie można wnieść do czasu zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego. Jego wniesienie powinno być poprzedzone wnioskiem do samego zamawiającego o usunięcie naruszenia – zamawiający ma 7 dni na udzielenie odpowiedzi. Odwołanie wnosi się zarówno do zamawiającego jak i Urzędu. Odwołanie może być wniesione zasadniczo w ciągu 10 dni od dnia powzięcia informacji o czynności stanowiącej podstawę do zaskarżenia (np. otrzymania decyzji zamawiającego). Wniesienie odwołania co do zasady powoduje zawieszenie postępowania o udzielenie zamówienia. Uwzględniając odwołanie Urząd może unieważnić postępowanie lub jego część, może także unieważnić decyzję zamawiającego o wykluczeniu oferenta lub kandydata albo ranking ocenionych ofert. Z odwołaniem wnosi się wpis, który wynosi od 600 euro w przypadku zamówień na dostawy małej wartości do 7.500 euro dla „unijnych” robót budowlanych. Jeśli jednak odwołanie dotyczy czynności po otwarciu ofert (np. wyboru oferty najkorzystniejszej) wpis wynosi już 1% całkowitej ceny oferty protestującego, ale nie więcej niż 600.000 euro. Odwołania rozpatrywane są w panelach składających się z pracowników wyznaczonych przez Prezesa Urzędu. Na wydanie decyzji Urząd ma 30 dni. Decyzje Urzędu są ostateczne i nie podlegają zaskarżeniu.