Zamówienia publiczne na Węgrzech

Wprowadzenie

System zamówień publicznych na Węgrzech reguluje ustawa nr CXXIX o zamówieniach publicznych z 2003 r. Jej przepisy są oparte na dyrektywach unijnych obowiązujących w tym zakresie (jest to jedna z dłuższych ustaw o zamówieniach znanych autorowi, licząca ponad 400 obszernych artykułów, dodatkowo wiele kwestii jest uregulowanych w przepisach wykonawczych). Ustawa była ostatnio nowelizowana w 2009 r. (częste zmiany prawa zamówień publicznych nie są wyłącznie polską specjalnością) w celu wdrożenia postanowień nowej unijnej dyrektywy odwoławczej (2007/66). Najnowsze zmiany zaczną obowiązywać na początku 2010 r.

Ustawa ma zastosowanie zarówno do zamówień objętych, ze względu na swoją wartość, regulacjami europejskimi (dyrektywami)^[1], jak i podprogowych. W stosunku do tych ostatnich obowiązują uproszczone regulacje, z m.in. krótszymi terminami składania ofert czy też wniosków. Warto zwrócić uwagę, że od 2009 r. wartość zamówień od których obowiązuje konieczność przestrzegania ustawy ma być każdorazowo zdefiniowana ustawą budżetową na dany rok.

Ustawa określa krąg zobowiązanych do przeprowadzenia postępowania o zamówienia publiczne oraz procedury udzielania zamówień publicznych (tryby, warunki, terminy itp.). Ustawa określa także zakres zadań i tryb ich wykonywania przewidziany dla Rady ds. Zamówień Publicznych (szerzej będzie o niej mowa poniżej), jak też środki i procedury odwoławcze.


Trochę danych statystycznych^[2]
W 2008 r. udzielono ogółem 3.911 zamówień publicznych (wzrost o 13,5% w stosunku do 2007 r.), jednak łączna wartość zamówień publicznych była niższa o 6,8% w stosunku do 2007 r. i wynosiła 1.418 mld HUF. Dane te dotyczą zamówień publicznych przeprowadzonych w trybie krajowym oraz wspólnotowym. Zamówienia realizowane były również w trybie uproszczonym (szacunki wskazują na to, że łączna wartość zamówień zrealizowanych w tym trybie wynosi ok. 150-200 mld HUF). W 2008 r. odnotowano znaczny spadek zamówień na roboty budowlane. Udział tego sektora w łącznej wartości zamówień wyniósł 34,5% (podczas gdy w 2007 r. 51,5%). Udział zamówień na usługi wyniósł 28,2%, a na dostawy towarów 27,5%. Zmniejszył się w stosunku do lat poprzednich udział zagranicznych wykonawców – 1,6% wszystkich zamówień (63 zamówienia o wartości 20,5 mld HUF).

Publikacja ogłoszeń

Na mocy ustawy Rada ds. Zamówień Publicznych zobowiązana jest do wydawania Biuletynu Zamówień Publicznych. Biuletyn Zamówień Publicznych („Közbeszerzési Értesítő”) ukazuje się 3 razy w tygodniu. Od 1 lipca 2008 r. oficjalnym źródłem informacji o przetargach jest Biuletyn w formie elektronicznej (w formacie pdf) dostępny na stronie internetowej Rady ds. Zamówień Publicznych (www.kozbeszerzes.hu/nid/KE). Na stronie tej znajduje się ostatnie pięć wydań Biuletynu. W menu można odszukać także archiwalne egzemplarze (Közbeszerzési Értesítő Archivum). Od 2004 r. zamawiający mogą przesyłać ogłoszenia o zamówieniach do redakcji Rady ds. Zamówień Publicznych w formie elektronicznej.

Procedury udzielania zamówień publicznych

Tak w jak innych krajach unijnych, zamawiający ma, co do zasady, obowiązek udzielić zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego (są one równoprawne), a wyjątkowo (po spełnieniu przesłanek ustawowych) także w dialogu konkurencyjnym oraz procedurze negocjacyjnej.

Minimalny termin składania ofert w przetargu nieograniczonym wynosi 52 dni, ale może być skrócony do 36 a nawet 22 dni, jeżeli zamawiający opublikował wcześniej ogłoszenie wstępne o planowanych zamówieniach publicznych. Możliwe jest skrócenie terminu, jeśli np. dokumentacja przetargowa jest dostępna w internecie lub ogłoszenie zostało przekazane do publikacji przez internet. Zamawiający mają obowiązek udzielania zamówień zgodnie z rocznym planem, który podlega publikacji na ich stronie internetowej. Publikując ogłoszenie zamawiający powinni wskazać, do kiedy zamierzają zakończyć proces oceny ofert oraz podpisać umowę (wykonawcy są związani ofertami do końca tego terminu).

Zamawiający może zastrzec w ogłoszeniu, że prawo udziału w postępowaniu mają jedynie ci wykonawcy, którzy pobrali od niego dokumentację przetargową (za jej wydanie zamawiający może żądać opłaty pokrywającej koszty druku i dystrybucji). Pytania do dokumentacji przetargowej – wnioski o wyjaśnienie ewentualnych niejasności można zadać nie później niż na 10 dni przed upływem terminu składania ofert. Zamawiający ma obowiązek udzielić odpowiedzi nie później niż na 6 dni przed upływem terminu składania ofert, a jeśli nie jest to możliwe (np. jest dużo pytań, są skomplikowane) zamawiający powinien wydłużyć termin składania ofert.

Na Węgrzech prowadzona jest lista tzw. zatwierdzonych wykonawców. Listę tę prowadzi i aktualizuje Rada. Wpis na listę ułatwia wykonawcy dowodzenie, że spełnia on warunki udziału w postępowaniu (np. nie podlega wykluczeniu, znajduje się w sytuacji finansowej i ekonomicznej umożliwiającej prawidłowe wykonanie zamówienia itp.). Zamiast przedkładać w każdym postępowaniu szereg dokumentów może posłużyć się zaświadczeniem potwierdzającym wpis na listę (konieczne są jednak aktualne zaświadczenia dotyczące płatności podatków oraz składek na ubezpieczenia społeczne). Wpis na listę zatwierdzonych wykonawców otwarty jest dla wykonawców węgierskich jak też mających siedzibę za granicą. W celu uzyskania wpisu konieczne jest spełnienie warunków dotyczących: nie podlegania wykluczeniu z postępowania, oraz sytuacji ekonomiczno – finansowej. Warto zwrócić uwagę, że warunki stawiane wykonawcom powinni także spełniać ewentualni podwykonawcy, którym wykonawca ubiegający się o zamówienie zamierza powierzyć więcej niż 10 % robót czy też usług będących przedmiotem zamówienia.

Oferty składa się w języku węgierskim (co do zasady - na piśmie, chyba że zamawiający wyraźnie dopuści inną formę). Wykonawca jest związany ofertą co najmniej przez okres wskazany w ogłoszeniu jako orientacyjny termin podpisania umowy. Składając ofertę wykonawca powinien wskazać czy, zgodnie z węgierskimi przepisami, jest mikro-, małym czy też średnim przedsiębiorcą.

Od wniesionej oferty zamawiający może żądać wadium, w określonej przez siebie wysokości. Ustawa nie określa maksymalnej wysokości wadium, wskazując że zamawiający powinien zapewnić wykonawcom równe szanse udziału w postępowaniu i równocześnie zabezpieczyć się na wypadek wycofania przez wykonawcę oferty w okresie, kiedy jest nią związany.

Organy właściwe w sprawach zamówień publicznych

Organem właściwym w sprawach zamówień publicznych jest Rada ds. Zamówień Publicznych. Została ona ustanowiona na mocy ustawy z 2003 r. Usytuowanie tej instytucji w strukturze państwowej jest unikalne. Nie jest to organ administracji rządowej, lecz niezależna instytucja, w której skład wchodzi 19 członków podlegających wyłącznie Parlamentowi (jest zupełnie niezależna od Rządu). Po 6 członków Rady wskazują organizacje działające w interesie publicznym, zamawiający oraz przedsiębiorcy. Dziewiętnastym członkiem jest Prezes, powoływany na 5-letnią kadencję przez Radę (może być wybrany powtórnie). Członkowie Rady pełnią swoje funkcje nieodpłatnie, przez co najmniej dwuletnią kadencję. Serwis internetowy Rady jest dostępny pod adresem http://www.kozbeszerzes.hu. Po angielsku dostępne są informacje na temat Rady, opis systemu odwoławczego oraz aktualny tekst ustawy. Wsparcie Rady zapewnia Sekretariat, w skład którego wchodzą urzędnicy służby cywilnej.

Rada jest odpowiedzialna m.in. za:

Odwołania i procedury odwoławcze

Odwołania w sprawach zamówień publicznych mogą być wnoszone, w zależności od zaskarżanej czynności, w terminie 15 lub 8 dni od dnia powzięcia informacji o czynności stanowiącej ich podstawę (ale nie później niż w ciągu 90 dni od zajścia zdarzenia będącego przedmiotem odwołania). Odwołania w sprawach zamówień publicznych są rozpatrywane prze Komisję Zamówień Publicznych, instytucję działającą przy wcześniej omawianej Radzie, ale niezależną w zakresie orzekania. Komisja działa nie tylko na wniosek odwołującego się, ale w pewnych sytuacjach także z urzędu.

Wyroki Komisji są podejmowane w składach trzyosobowych (co najmniej dwóch członków składu orzekającego musi mieć wykształcenie prawnicze). Co ciekawe, odwołanie do Komisji może wnieść nie tylko wykonawca, skarżąc się na niezgodne z prawem postępowanie zamawiającego, ale również sam zamawiający, wskazując na naruszenie prawa przez wykonawcę (np. złożenie fałszywych dokumentów). Komisja może np. w przypadku uwzględniania odwołania zamawiającego wydać wyrok zakazujący wykonawcy przez określony czas (np. trzy lata) udziału w postępowaniu o zamówienia publiczne. Rozstrzygnięcia Komisji zapadają w ciągu 15 dni, jeżeli nie ma potrzeby przeprowadzenia rozprawy lub 30 dni, jeśli ma ona miejsce (to ostatnie jest regułą). Dodatkowo, możliwe jest wydłużenie tego terminu o kolejne 10 dni w szczególnie skomplikowanych sprawach. Wniesienie odwołania wymaga uiszczenia wpisu/opłaty administracyjnej w wysokości 900.000 HUF w przypadku zamówień europejskich oraz 150.000 HUF dla zamówień „krajowych”. Od decyzji Komisji możliwe jest wniesienie skargi do sądu. Właściwy jest sąd w Budapeszcie.

^[1] W chwili pisania artykułu:

^[2] Przytoczone dane zostały uzyskane za pośrednictwem Ambasady RP na Węgrzech.