Wprowadzenie – krótkie informacje o kraju

 

 

Kazachstan (oficjalnie Republika Kazachstanu) to państwo o powierzchni 2,7 mln km kwadratowych (9 miejsce na świecie pod względem wielkości) leżące częściowo w Europie (5,4% powierzchni – tereny na zachód od rzeki Bema) i zasadniczo w Azji, powstałe w 1991 r. w wyniku rozpadu Związku Radzieckiego. Graniczy z następującymi państwami: Chinami, Kirgistanem, Turkmenistanem, Uzbekistanem oraz Federacją Rosyjską. Kazachstan ma również dostęp do największego jeziora świata – Morza Kaspijskiego. Jest zamieszkały przez ponad 15 mln mieszkańców (45% to Kazachowie, 36% Rosjanie). Językiem oficjalnym Kazachstanu jest kazachski oraz rosyjski (używany do kontaktów międzynarodowych). Stolicą kraju jest Astana, zaś największym miastem Ałma-Ata (Ałmaty). Walutą Kazachstanu jest tenge (1 € to ok. 185 tenge).

 

 

Stan prawny dotyczący zamówień

 

System zamówień publicznych w Kazachstanie jest oparty na 3 filarach:

  • Konstytucja Kazachstanu,
  • kodeks cywilny,
  • ustawa o zamówieniach publicznych oraz inne przepisy normatywne.

W przypadku konfliktu pomiędzy przepisami krajowymi i zobowiązaniami międzynarodowymi, pierwszeństwo mają te drugie. System zamówień publicznych w Kazachstanie jest zdecentralizowany w tym sensie, że poszczególni zamawiający sami są odpowiedzialni za udzielane przez siebie zamówienia. Do stosowania odpowiednich przepisów w przypadku udzielania zamówień na dostawy, usługi lub roboty budowlane są obowiązane organy i urzędy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe oraz osoby prawne, które udzielają zamówienia finansowanego w więcej niż 50% ze środków publicznych. Wartość udzielanych rocznie zamówień jest szacowana na ok. 3 mld USD (dane za 2003 r.).

 

Procedury udzielania zamówień publicznych określa w Kazachstanie od 1 stycznia 2008 r. nowa ustawa o zamówieniach publicznych z 21 lipca 2007 r. (zastąpiła ustawę z 2002 r.). Jest to stosunkowo krótki akt prawny składający się z 10 rozdziałów i liczący sobie ogółem zaledwie 48 artykułów (są jeszcze oczywiście przepisy wykonawcze). Podczas lektury tej ustawy nieuniknione są skojarzenia ze starą polską ustawą o zamówieniach publicznych z 1994 r., i to jeszcze sprzed jej nowelizacji w 2001 r. dostosowującej polskie prawo do wymogów UE. Nic w tym dziwnego zważywszy, że zarówno polska ustawa z 1994 r. jak i ustawa kazachska zostały oparte na tym samy tekście źródłowym – ustawie modelowej o zamówieniach publicznych przygotowanej przez wyspecjalizowaną komisję ONZ (UNCITRAL). Obie ustawy, jakkolwiek uwzględniają warunki lokalne, obfitują w te same zapożyczenia z UNCITRAL. Dotyczy to zwłaszcza podstawowych definicji, zasad udzielania zamówień, procedur udzielania zamówień, w tym także ich przesłanek, niektórych przepisów odwoławczych itp. Warto pamiętać, że zakres obowiązywania przepisów w Kazachstanie jest dość ograniczony - ustawa kazachska przewiduje imponujący, bo liczący 50 pozycji katalog wyłączeń z obowiązku jej przestrzegania.

 

Organy odpowiedzialne za zamówienia

 

Najważniejszym organem odpowiedzialnym za kwestie zamówień publicznych jest Komitet Kontroli Finansowej i Zamówień Publicznych w ramach Ministerstwa Finansów (www.esep.kz). Strona internetowa Agencji zawiera przydatne informacje (ale tylko w języku rosyjskim) – m.in. nowości, tekst ustawy oraz przepisów wykonawczych, informacje o Komitecie i zamówieniach publicznych, ogłoszenia, wyniki postępowań odwoławczych (Komitet jest organem odwoławczym – patrz niżej) itp.

Do podstawowych zadań Komitetu należy:

- przygotowywanie projektów aktów prawnych w zakresie zamówień publicznych,

- monitorowanie funkcjonowania systemu,

- pomoc zamawiającym w stosowaniu przepisów,

- publikacja Biuletynu z ogłoszeniami oraz

- rozpatrywanie odwołań wnoszonych przez wykonawców od decyzji zamawiających

 

Zasady udzielania zamówień publicznych

Udzielanie zamówień publicznych opiera się na następujących zasadach:

- optymalnego efektywnego wydatkowania pieniędzy publicznych,

- równych szans udziału w postępowaniu przez oferentów oraz potencjalnych oferentów,

- uczciwej konkurencji pomiędzy potencjalnymi oferentami,

- przejrzystości oraz jawności procesu udzielania zamówień.

 

Ustawa, zgodnie z zasadą równego traktowania oferentów, nie przewiduje formalnie żadnych preferencji dla określonych grup oferentów np. krajowych czy lokalnych, aczkolwiek praktyka pokazuje, że w dalszym ciągu nieformalnie preferowani są oferenci lokalni.

 

Warunki udziału w postępowaniu

 

Ustawa pozbawia możliwości udziału w postępowaniu o zamówienie publiczne:

- niesumiennych dostawców (wykonawców), czyli takich którzy znajdują się w rejestrze niesumiennych uczestników postępowania o zamówienie (wpis do rejestru odbywa się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu, zaś zakaz udziału w postępowaniu obowiązuje przez 18 miesięcy od dnia wpisu do rejestru);

- są w stanie upadłości lub toczy się w stosunku do nich postępowanie upadłościowe, albo zalegają z płatnościami podatków lub składek na ubezpieczenie społeczne;

- brali udział w przygotowaniu danego postępowania o zamówienie (pomagali zamawiającemu opracować dokumentacje postępowania itp.).

 

Aby wziąć udział w postępowaniu konieczne jest ponadto spełnienie określonych warunków pozytywnych:

1) tzw. ogólnych warunków udziału w postępowaniu o zamówienie publiczne (posiadanie zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, zdolności do zawierania umów dotyczących zamówień publicznych, wypłacalność, niezaleganie z płatnościami przez okres dłuższy niż 3 miesiące, niepodleganie procedurze uznania za niewypłacalnego itp.);

2) warunków dotyczących sytuacji ekonomicznej i finansowej;

3) warunków dotyczących zdolności technicznej i zawodowej (odpowiednie zasoby kadrowe, odpowiednie doświadczenie i sprzęt).

 

Kwalifikacja do udziału w postępowaniu odbywa się w oparciu o obiektywne, uprzednio określone i podane do publicznej wiadomości warunki. Potwierdzenia spełniania powyższych warunków dokonuje się przez przedłożenie wymienionych w ustawie dokumentów, przy czym od nierezydentów wymaga się tych samych dokumentów co od podmiotów mających siedzibę (lub miejsce zamieszkania) w Kazachstanie lub dokumentów analogicznych.

 

Procedury udzielania zamówień

 

Zamówienie publiczne może być udzielone tylko w jednej z następujących procedur:

  • przetarg nieograniczony,
  • przetarg ograniczony,
  • zapytanie o cenę,
  • zamówienie z wolnej ręki,
  • zakupy na giełdzie elektronicznej,
  • zakupy na giełdzie towarowej.

 

Podstawowym trybem jest przetarg, z tym że nieograniczony może być zastosowany zawsze, zaś ograniczony jedynie w sytuacjach wskazanych w ustawie.

Przykładowo, przetarg ograniczony może mieć miejsce, jeżeli przedmiotem zamówienia są wyspecjalizowane produkty, usługi lub roboty budowlane, które mogą być dostarczone lub wykonane tylko przez określone podmioty lub też wydatki związane z rozpatrywaniem dużej liczby ofert byłyby nieproporcjonalnie duże w stosunku do wartości zamówienia.

Zarówno przetarg otwarty jak i ograniczony może być przeprowadzony w postaci postępowania dwuetapowego. Jest to dopuszczalne w szczególności w sytuacji, kiedy konieczne jest przeprowadzenie badań naukowych, lub eksperymentów, albo nie jest możliwe (ew. jest bardzo utrudnione) opracowanie szczegółowej specyfikacji towarów, usług lub robót budowlanych, bądź też pierwszy poprzednio zorganizowany przetarg nieograniczony lub ograniczony zakończył się fiaskiem.
Wybór procedury należy do samego zamawiającego.

 

Oferty muszą być składane przed upływem terminu składania ofert (określonego w dokumentacji przetargowej – nie jest on zdefiniowany w ustawie), na piśmie oraz w zapieczętowanej kopercie lub w inny sposób określony w dokumentacji przetargowej, pod warunkiem, że jest możliwe zidentyfikowanie kto jest autorem oferty. Oferenci mają obowiązek wniesienia wadium, którego wysokość wynosi 1% wartości szacunkowej zamówienia określonej zgodnie z odpowiednimi przepisami ustawy. Wadium ma zabezpieczać ofertę – nie ma więc zastosowania na pierwszym etapie procedur, które składają się z dwóch etapów (np. przetarg ograniczony). Wybór formy wadium należy do oferenta, który może wybrać pomiędzy przelewem pieniężnym na rachunek zamawiającego a gwarancją bankową.

W otwarciu ofert mogą wziąć udział wszyscy oferenci lub ich reprezentanci. Odrzuceniu podlegają oferty, które nie spełniają warunków kwalifikacji, są zasadniczo niezgodne z wymaganiami dokumentacji przetargowej, w przypadku których oferenci nie zgodzili się na poprawienie omyłek rachunkowych lub zostały złożone przez oferentów, którzy chcieli w sposób niezgodny z prawem wpłynąć na wynik postępowania.

 

Kryteriami udzielenia zamówień publicznych są: - najniższa cena lub - oferta najkorzystniejsza ekonomicznie. W tym ostatnim przypadku zamawiający bierze pod uwagę obok ceny także inne różne czynniki związane z przedmiotem zamówienia.

 

Ogłoszenia o zamówieniach publicznych i dokumentacja przetargowa

 

Ogłoszenia o zamówieniach publicznych powinny być publikowane na stronie Komitetu, w sekcji „Biuletyny”. Oprócz tego zamawiający ma jeszcze obowiązek udostępnienia zainteresowanym wykonawcom dokumentacji przetargowej. Cena dokumentacji nie może przekraczać kosztów jej powielenia i przesłania. Powinna ona zawierać informacje o zamawiającym, o przedmiocie zamówienia (w tym - specyfikacje techniczne), termin realizacji zamówienia, ogólne i szczegółowe warunki kwalifikacji, termin składania ofert oraz sposób jej przygotowania (w tym język, zgodnie z ustawą o językach Kazachstanu) itp.

 

Umowa w sprawie zamówienia

 

W terminie 5 dni od dnia podpisania protokołu z postępowania o zamówienie publiczne zamawiający ma obowiązek przekazać wybranemu wykonawcy projekt umowy w sprawie zamówienia publicznego. Umowa powinna być podpisana nie wcześniej niż po upływie 10 dni roboczych od ogłoszenia wyników postępowania (aby umożliwić ewentualne odwołanie), ale nie później niż w ciągu 30 dni kalendarzowych od podpisania protokołu.

 

Postępowania odwoławcze

 

Wykonawcom lub dostawcom, którzy uważają, że ich interes został naruszony na skutek niezgodnego z prawem zachowania zamawiającego (czynności lub zaniechania) przysługuje prawo do wniesienia odwołania.

Przedmiotem odwołania nie mogą być (podobnie jak w starej polskiej ustawie):

- wybór procedury udzielenia zamówienia, oraz

- unieważnienie postępowania (o ile ma miejsce zgodnie z przepisami ustawy).

 

Odwołanie może być wniesione nie później niż w terminie 10 dni roboczych; odpowiednio od dnia:

- opublikowania w biuletynie wyników postępowania przetargowego,

- opublikowania na stronie zamawiającego protokołu z postępowania w trybie zamówienia z wolnej ręki,

- zatwierdzenia wyników postępowania w trybie zapytania o cenę.

Po upływie powyższego terminu zaskarżenie decyzji zamawiającego jest możliwe wyłącznie na drodze sądowej.