Zamówienia publiczne w Republice Kirgiskiej

Wprowadzenie – krótkie informacje o kraju

Kirgistan albo Republika Kirgiska to państwo bez dostępu do morza położone w Azji Środkowej, sąsiadujące z Chinami, Kazachstanem, Uzbekistanem i Tadżykistanem, o powierzchni niecałych 200 tys. km kwadratowych, zamieszkałe przez prawie 5 mln mieszkańców. Jest to jeden z najbiedniejszych krajów byłego Związku Radzieckiego (średni dochód w przeliczeniu na jednego mieszkańca był szacowany w 2005 r. na 2150 USD). Językiem narodowym Kirgistanu jest kirgiski, oprócz tego znane jest jeszcze pojęcie języka oficjalnego (urzędowego). Status taki ma język rosyjski, w którym można się porozumieć praktycznie wszędzie w tym kraju, może z wyjątkiem najbardziej izolowanych górskich wiosek. Walutą Kirgistanu jest som (1 euro to ok. 50 somów).

Stan prawny dotyczący zamówień

Procedury udzielania zamówień publicznych określa w Kirgistanie ustawa o zamówieniach publicznych z 24 maja 2004 r. Jest to stosunkowo krótki akt prawny składający się z 10 rozdziałów i liczący sobie ogółem zaledwie 69 artykułów (są jeszcze oczywiście przepisy wykonawcze). Podczas lektury tej ustawy nieuniknione są skojarzenia ze starą polską ustawą o zamówieniach publicznych z 1994 r., i to jeszcze sprzed jej nowelizacji w 2001 r. dostosowującej polskie prawo do wymogów UE. Nic w tym dziwnego zważywszy, że zarówno polska ustawa z 1994 r. jak i ustawa kirgiska zostały oparte na tym samy tekście źródłowym – ustawie modelowej o zamówieniach publicznych przygotowanej przez wyspecjalizowaną komisję ONZ (UNCITRAL). Obie ustawy, jakkolwiek uwzględniając warunki lokalne, obfitują w te same zapożyczenia z UNCITRAL. Dotyczy to zwłaszcza podstawowych definicji, zasad udzielania zamówień, preferencji krajowych, procedur udzielania zamówień, w tym także ich przesłanek, niektórych przepisów odwoławczych itp. Zakres ustawy kirgiskiej obejmuje wszelkie organy i podmioty publiczne, jak też przedsiębiorstwa państwowe udzielające zamówień na dostawy, usługi lub roboty budowlane finansowane ze środków publicznych.

Organy odpowiedzialne za zamówienia

Najważniejszym organem odpowiedzialnym za kwestie zamówień publicznych jest Krajowa Agencja ds. Zamówień Publicznych oraz Rezerw Materiałowych. Strona internetowa Agencji (http://www.goszakupki.gov.kg) zawiera przydatne informacje w języku kirgiskim, rosyjskim oraz angielskim (m.in. nowości, tekst ustawy oraz przepisów wykonawczych, informacje o Agencji i zamówieniach publicznych, ogłoszenia itp.). Do podstawowych zadań Agencji należy: przygotowywanie projektów aktów prawnych w zakresie zamówień publicznych, monitorowanie funkcjonowania systemu, pomoc zamawiającym w stosowaniu przepisów, publikacja Biuletynu z ogłoszeniami, wydawanie zgody na zastosowanie procedury udzielenia zamówienia publicznego z wolnej ręki (powyżej określonego progu) oraz rozpatrywanie odwołań wnoszonych przez wykonawców wobec decyzji zamawiających.

Zasady udzielania zamówień publicznych

Co do zasady, ustawa wymaga równego traktowania wykonawców w postępowaniu, przewiduje jednak (podobnie jak stara polska ustawa) preferencje krajowe. Są to preferencje zarówno fakultatywne jak i obligatoryjne. I tak, zamawiający może od ceny zaproponowanej przez dostawcę odjąć (na potrzeby oceny i wyboru oferty) do 20% tej ceny, jeżeli dotyczy ona towarów wyprodukowanych na terenie Kirgizji. W przypadku zaś zamówień na roboty budowlane preferencja ta ma charakter podmiotowy – od ceny oferty zaproponowanej przez firmę mającą siedzibę w Kirgizji odejmowane jest do 10% tej ceny. Jest jeszcze preferencja obowiązkowa – jeżeli przedmiotem zamówienia jest wykonanie robót budowlanych na terenie Kirgizji zamawiający ma obowiązek preferować krajowych wykonawców pod warunkiem, że wykorzystają oni krajowych pracowników oraz co najmniej 30% krajowych surowców. Podobnie jak na gruncie starych polskich przepisów informacja o zastosowaniu oraz wysokości preferencji musi się znaleźć w ogłoszeniu o zamówieniu oraz w dokumentacji przetargowej.

Warunki udziału w postępowaniu

Ustawa pozbawia możliwości udziału w postępowaniu o zamówienie publiczne niewiarygodnych dostawców (wykonawców), czyli takich, którzy nie wykonali w sposób należyty przynajmniej jednego zamówienia w ciągu 2 lat przed złożeniem oferty na dane zamówienie, są w stanie upadłości lub toczy się w stosunku do nich postępowanie upadłościowe, albo zalegają z płatnościami podatków lub składek na ubezpieczenie społeczne. Aby wziąć udział w postępowaniu konieczne jest ponadto spełnienie określonych warunków pozytywnych: posiadanie zdolności do zawierania umów dotyczących zamówień publicznych, odpowiedniego potencjału finansowego, kadrowego oraz odpowiedniego doświadczenia i sprzętu. Kwalifikacja do udziału w postępowaniu odbywa się w oparciu o obiektywne, uprzednio określone i podane do publicznej wiadomości warunki. Nie można wykluczyć wykonawcy, który wprawdzie złożył niekompletne lub nieaktualne dokumenty, ale usunął te usterki na wniosek zamawiającego. Ustawie znana jest procedura kwalifikacji wstępnej. Odbywa się ona na co najmniej miesiąc przed wszczęciem właściwego postępowania o zamówienie publiczne – publikacją ogłoszenia. Udział w tym postępowaniu jest ograniczony wyłącznie do wykonawców zakwalifikowanych w procedurze kwalifikacji wstępnej. Językami postępowania o zamówienie publiczne może być język kirgiski, rosyjski lub angielski. W przypadku zaś zamówień o mniejszej wartości stosuje się wyłącznie język rosyjski lub kirgiski.

Procedury zamówieniowe

Zamówienie publiczne może być udzielone tylko w jednej z następujących procedur:

• przetarg nieograniczony,
• przetarg ograniczony,
• przetarg dwustopniowy,
• zapytanie o cenę,
• zamówienie z wolnej ręki.

Podstawowym trybem jest przetarg nieograniczony. Pozostałe tryby mogą być zastosowane tylko, jeśli wystąpią okoliczności wskazane w ustawie. Przykładowo, przetarg ograniczony może mieć miejsce, jeżeli przedmiotem zamówienia są wyspecjalizowane produkty, usługi lub roboty budowlane, które mogą być dostarczone lub wykonane tylko przez określone podmioty lub też wydatki związane z rozpatrywaniem dużej liczby ofert byłyby nieproporcjonalnie duże w stosunku do wartości zamówienia. Warunki dla zastosowania przetargu dwustopniowego i zamówienia z wolnej ręki są niemalże identyczne z tymi znanymi z naszej ustawy z 1994 r. Wybór procedury należy do samego zamawiającego, jeżeli jednak wartość zamówienia jest większa niż 700.000 lub 1.000.000 somów (odpowiednio dla dostaw lub usług oraz robót budowlanych) wymagana jest jeszcze zgoda Agencji.

Zamawiający ma obowiązek określić termin składania ofert, który nie może być krótszy niż 6 tygodni (znowu jak w starej polskiej ustawie!) (z możliwością skrócenia do 4 tygodni za zgodą określonych organów), licząc od daty publikacji ogłoszenia o zamówieniu, oraz 3 tygodnie w przetargu ograniczonym, licząc od daty wysłania zaproszeń do składania ofert. Oferty muszą być składane przed upływem terminu składania ofert, na piśmie oraz w zapieczętowanej kopercie lub w inny sposób określony w dokumentacji przetargowej, pod warunkiem że jest możliwe zidentyfikowanie kto jest autorem oferty. Oferenci mają obowiązek wniesienia wadium, którego wysokość określa zamawiający. Wysokość wadium nie może przekraczać 3% ceny oferty. Wadium nie jest obowiązkowe, jeżeli wartość zamówienia nie przekracza kwoty 700.000 somów dla dostaw i usług oraz 1.000.000 somów dla robót budowlanych. Wadium musi być ważne jeszcze przez co najmniej 2 tygodnie po upływie terminu związania ofertą.

W otwarciu ofert mogą wziąć udział wszyscy oferenci lub ich reprezentanci. Odrzuceniu podlegają oferty, które nie spełniają warunków kwalifikacji, są zasadniczo niezgodne z wymaganiami dokumentacji przetargowej, w przypadku których oferenci nie zgodzili się na poprawienie omyłek rachunkowych lub zostały złożone przez oferentów, którzy chcieli w sposób niezgodny z prawem wpłynąć na wynik postępowania.

Kryteriami udzielenia zamówień publicznych są najniższa cena lub oferta najkorzystniejsza ekonomicznie. W tym ostatnim przypadku zamawiający bierze pod uwagę obok ceny także różne inne czynniki związane z przedmiotem zamówienia. Zawarcie umowy z wybranym wykonawcą powinno nastąpić w terminie nie krótszym niż 7 dni od daty zawiadomienia o wyborze.

Ogłoszenia o zamówieniach publicznych

Ogłoszenia o zamówieniach publicznych powinny być publikowane w wydawanym przez Agencję Biuletynie. Jest on dostępny w wersji papierowej oraz w Internecie, na stronie Agencji, patrz wyżej, niestety odpłatnie. Cena rocznej prenumeraty to 900 somów.

Postępowania odwoławcze

Wykonawcom, którzy uważają, że ich interes został naruszony na skutek niezgodnego z prawem zachowania zamawiającego przysługuje prawo do wniesienia odwołania (przed zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego).

Przedmiotem odwołania nie mogą być (podobnie jak w starej polskiej ustawie):

- wybór procedury udzielenia zamówienia,

- zastosowanie preferencji krajowych, oraz

- unieważnienie postępowania.

Postępowanie odwoławcze jest dwustopniowe. W pierwszej kolejności wykonawcy mogą wnieść uzasadniony protest na piśmie do zamawiającego w terminie 10 dni od dnia, w którym powzięli wiadomość o wystąpieniu okoliczności stanowiących podstawę do wniesienia protestu (ale nie później niż do dnia zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego). Zamawiający ma obowiązek rozpatrzyć protest w ciągu 7 dni od dnia jego otrzymania. Od decyzji zamawiającego, która nie jest satysfakcjonująca dla wykonawcy (lub nie została podjęta w określonym wyżej terminie), temu ostatniemu przysługuje prawo do wniesienia odwołania do Agencji, a następnie do sądu powszechnego. Termin na wniesienie odwołania wynosi 15 dni od dnia, w którym wykonawca dowiedział się o wystąpieniu okoliczności stanowiących podstawę do jego wniesienia (czyli np. dowiedział się o odrzuceniu protestu). Agencja ma obowiązek rozpatrzyć odwołanie w ciągu 10 dni od jego otrzymania. Agencja, jeśli przychyla się do argumentów odwołującego się, może nakazać zamawiającemu zawieszenie postępowania, unieważnić w części lub w całości decyzję zamawiającego, nakazać zamawiającemu wypłatę odszkodowania pokrywającego koszty związane z wniesieniem oferty lub unieważnić cale postępowanie o zamówienie publiczne.