Wprowadzenie

 

Wartość rynku zamówień publicznych w Wielkiej Brytanii jest szacowana na ok. 320 mld euro. Dla brytyjskiego systemu zamówień publicznych charakterystyczne jest to, że przepisy o zamówieniach publicznych dotyczą tylko tych zamówień, które są objęte zakresem unijnych dyrektyw. Są to, opracowane przez Rząd i przedstawione do zatwierdzenia Parlamentowi:

  • rozporządzenie nr 5 (2006) (Statutory instrument no 5 The Public Contract Regulations 2006), dalej w skrócie „rozporządzenie klasyczne”,
  • rozporządzenie nr 6 (2006) (Statutory instrument no 6 The Utilities Contracts Regulation 2006), dalej w skrócie „rozporządzenie sektorowe”.

 

Rozporządzenia te dotyczą wyłącznie zamówień udzielanych w Anglii, Walii oraz Irlandii Płn. W Szkocji przyjęte zostały dwa odrębne rozporządzenia, których treść jest jednak identyczna z ww. stąd też nie będą one osobno omawiane. Zarówno klasyczne jak i sektorowe rozporządzenia mają zastosowanie wyłącznie do zamówień o wartościach nie mniejszych niż progi określone w unijnych dyrektywach.
 

W Wielkiej Brytanii brak jest aktu prawnego regulującego procedury udzielania zamówień podprogowych. Zamówienia mniejszej wartości podlegają więc wyłącznie zasadom wynikającym z prawa pierwotnego WE – Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

 

Zakresem „rozporządzenia klasycznego” objęte są zamówienia publiczne, czyli umowy majątkowe zawierane na piśmie pomiędzy zamawiającym a przedsiębiorcą, których przedmiotem jest dostawa produktów, świadczenie usług lub wykonanie robót budowlanych o wartości nie mniejszej niż próg określony w rozporządzeniu.
Rozporządzenie sektorowe ma zastosowanie do zamówień na dostawy, usługi lub roboty budowlane, udzielane przez podmioty wymienione w załączniku 1 do rozporządzenia i wykonujące działalność określoną w tym załączniku, o ile zamówienie jest związane z tą działalnością. Działalność, o której mowa to:

  • tworzenie lub zarządzanie stałymi sieciami, przeznaczonymi do świadczenia publicznych usług związanych z produkcją, transportem lub dystrybucją wody do picia, energii elektrycznej, gazu bądź energii cieplnej
    lub dostarczaniem wody do picia, energii elektrycznej, gazu bądź energii cieplnej do takich sieci,
  • eksploatacja określonego obszaru geograficznego w celu poszukiwania lub wydobywania ropy naftowej, gazu, węgla i innych paliw stałych
    lub udostępniania go przewoźnikom (powietrznym, morskim i rzecznym) lotnisk, portów morskich lub śródlądowych, albo innych urządzeń portowych,
  • obsługa sieci świadczących społeczeństwu usługi w zakresie transportu koleją, systemami automatycznymi, tramwajami, trolejbusami, autobusami lub koleją linową.

 

Organy odpowiedzialne za zamówienia publiczne

 

System zamówień publicznych w Wielkiej Brytanii ma charakter zdecentralizowany, co oznacza, że poszczególni zamawiający są sami odpowiedzialni za udzielane przez siebie zamówienia.
Organem odpowiedzialnym na poziomie centralnym za koordynację systemu zamówień publicznych jest Office of Government Commerce (OGC) – niezależny organ Ministerstwa Skarbu (Ministry of Treasury). Zadaniem OGC jest przede wszystkim upowszechnianie wiedzy oraz dobrych praktyk w zakresie zamówień publicznych. Na stronie internetowej OGC (www.ogc.gov.uk) poza samymi tekstami omawianych rozporządzeń, można znaleźć teksty publikacji przygotowanych przez OGC, zawierających przydatne informacje, dotyczące różnych aspektów zamówień publicznych w Wielkiej Brytanii i UE, między innymi:

  • wspólnotowych zasad i procedur udzielania zamówień publicznych,
  • progów obowiązywania przepisów,
  • wymogów dotyczących specyfikacji technicznych,
  • wymogów dotyczących aukcji elektronicznych, systemów zamówień dynamicznych, centralnych zamawiających itp.

 

Zasady udzielania zamówień publicznych

 

Zamawiający obowiązani są do równego traktowania wszystkich wykonawców, usługodawców lub dostawców, oraz do udzielania zamówień zgodnie z zasadami przejrzystości i niedyskryminacji. Wykonawcy z Polski są traktowani na tych samych warunkach co wykonawcy irlandzcy lub pochodzący z innych państw UE.

 

Procedury udzielania zamówień publicznych

 

Rozporządzenie „klasyczne” przewiduje następujące procedury udzielania zamówień publicznych:

a) procedura otwarta,

b) procedura ograniczona,

c) procedura negocjacyjna z publikacją ogłoszenia,

d) procedura negocjacyjna bez publikacji ogłoszenia, oraz

e) dialog konkurencyjny.

Procedurami podstawowymi są: otwarta i ograniczona. Wybór pomiędzy nimi jest pozostawiony swobodnemu uznaniu zamawiającego. Co ciekawe, Wielka Brytania jest, obok Danii, jedynym państwem w UE, w którym procedura ograniczona jest stosowana częściej niż nieograniczona.

Rozporządzenie sektorowe pozwala z kolei zamawiającemu na swobodny wybór pomiędzy 3 procedurami udzielania zamówień:

a) procedurą otwartą,

b) procedurą ograniczoną oraz

c) procedurą negocjacyjną – pod warunkiem, że zamawiający opublikuje ogłoszenie zapraszające do konkurencji (call for competition), czyli zapraszające do złożenia oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału.

Dodatkowo, jeżeli spełnione są określone warunki, których lista jest zamknięta, zamawiający może udzielić zamówienia bez publikacji ogłoszenia. Rozporządzenie sektorowe nie przewiduje dialogu konkurencyjnego (podobnie jak dyrektywa 2004/17).
 

Sposoby i miejsca publikacji ogłoszeń o zamówieniach publicznych

 

Ogłoszenia dotyczące zamówień o wartościach przekraczających progi europejskie publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. W Wielkiej Brytanii brak jest biuletynu krajowego, w którym publikowane byłyby ogłoszenia o zamówieniach publicznych. Podstawowym źródłem informacji o udzielanych zamówieniach jest więc Dziennik Urzędowy UE oraz prasa i strony internetowe samych zamawiających.

 

Warunki udziału w postępowaniu

 

Wykonawcy, którzy chcą wziąć udział w postępowaniu o zamówienie publiczne powinni spełniać określone warunki. Wykonawca, który nie spełnia tych warunków podlega wykluczeniu z udziału w postępowaniu lub nie jest zapraszany do złożenia oferty. Zamawiający jest obowiązany wykluczyć wykonawcę, który został prawomocnie skazany przez sąd za: udział w organizacji przestępczej, przestępstwo korupcji w rozumieniu rozdziału 1 Public Bodies Corrupt Practices Act z 1889 r. lub rozdziału 1 Prevention of Corruption Act (ustawy o zwalczaniu korupcji) z 1906 r., „pranie brudnych pieniędzy” w rozumieniu Money Laundering Regulations 2003 lub za każde inne przestępstwo w rozumieniu art.45 ust.1 dyrektywy 2004/18 zdefiniowane przez prawo krajowe któregokolwiek państwa członkowskiego UE.

Zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który:

a) jest w stanie upadłości lub likwidacji, jego działalność jest objęta zarządem sądowym, zawarł umowę z wierzycielami, zawiesił działalność gospodarczą albo znajduje się w analogicznej sytuacji, wynikającej z podobnej procedury przewidzianej prawem krajowym;

b) jest przedmiotem postępowania o ogłoszenie upadłości, o wydanie nakazu przymusowej likwidacji, o ustanowienie zarządu sądowego, postępowania układowego z wierzycielami lub innego podobnego postępowania, przewidzianego prawem krajowym;

c) został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo związane z jego działalnością zawodową;

d) jest winny poważnego wykroczenia zawodowego, które może być w jakikolwiek sposób udowodnione przez zamawiających;

e) zalega z uiszczaniem składek na ubezpieczenie społeczne, wymaganych przez przepisy prawa kraju, w którym ma siedzibę lub kraju zamawiającego;

f) nie wywiązuje się z obowiązku płatności podatków, wymaganych przez przepisy prawa kraju zamawiającego;

g) jest winny poważnego oszustwa w zakresie dostarczenia, lub niedostarczenia informacji.

 

Kryteria udzielenia zamówienia

 

Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia zamawiający może udzielić zamówienia wykonawcy, którego oferta:

  • jest najkorzystniejsza ekonomicznie z punktu widzenia zamawiającego

   lub

  • zawiera najniższą cenę.

Wybór pomiędzy tymi dwiema metodami jest pozostawiony swobodnemu uznaniu zamawiającego.

 

Procedury i środki odwoławcze

 

Środki odwoławcze przysługują w stosunku do decyzji o podejmowanych przez zamawiających (oraz koncesjonariuszy koncesji na roboty budowlane), którzy udzielają zamówienia podmiotom trzecim. Prawo do skorzystania ze środków odwoławczych przysługuje wykonawcom, których interes w uzyskaniu danego zamówienia jest lub może być naruszony przez zamawiającego.

W Wielkiej Brytanii nie ma odrębnego organu odwoławczego w sprawach zamówień publicznych.

Wykonawcy mogą wnosić odwołania do sądów powszechnych (w Anglii, Walii oraz Irlandii Płn. do High Courts, w Szkocji do Courts of Session). Sądy te mają swoje siedziby w większości dużych oraz średnich miast brytyjskich. Skargę wnosi się do sądu właściwego wg siedziby zamawiającego.

Przed wniesieniem skargi do sądu wykonawca jest obowiązany poinformować danego zamawiającego (lub koncesjonariusza) o naruszeniu przez tego ostatniego przepisów o zamówieniach oraz o zamiarze skorzystania z przysługujących wykonawcy środków zaskarżenia.

Jest to bezwzględny wymóg, którego niedopełnienie skutkuje oddaleniem skargi przez sąd. Skarga do sądu powinna być wniesiona niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 miesięcy licząc od dnia, w którym wykonawca powziął wiadomość o wystąpieniu okoliczności stanowiących podstawę do wniesienia skargi. Sąd może jednak, z ważnych powodów, dopuścić skargę wniesioną po upływie wspomnianego terminu. Od skargi pobierana jest opłata (wpis) w wysokości ok. 500 funtów. W procedurze odwoławczej toczącej się już po zawarciu umowy w sprawie zamówienia lub koncesji sąd jest uprawniony jedynie do przyznania odszkodowania wykonawcy. Od wyroku wydanego przez sąd powszechny przysługuje prawo odwołania do sądu apelacyjnego (Court of Appeal), a następnie do Izby Lordów, która jest najwyższym sądem w Wielkiej Brytanii.