Certyfikacja jakości budynków – ciąg dalszy

Certyfikacja jakości budynków powoli staje się powszechnie obowiązującym standardem i obejmuje coraz większy zakres obiektów. Wymagania najemców i użytkowników rosną, a rynek musi tym żądaniom sprostać.
 

W „Buduj z Głową” nr 4/2017 zaprezentowałem aktualny stan „rynku certyfikacji jakościowych w Polsce”, na którym najbardziej popularne są systemy LEED i BREEAM oraz nowowchodzący system WELL.
 

Pierwsze dwa z powyższych systemów koncentrują się na problematyce ekologicznej i środowiskowej, natomiast system WELL szczególny nacisk kładzie na zagadnienia komfortu użytkowników i ich zdrowia. To zróżnicowanie w praktyce przesądza o tematyce badań i zakresie analiz.
 

Przypomnę, że z jednej strony systemy te są konkurencyjne, a z drugiej jednak komplementarne, dotyczą bowiem zrównoważonego rozwoju budownictwa. Żaden z systemów nie charakteryzuje się „czystym” profilem zainteresowań badawczych, ponieważ wiodącym celem wszystkich systemów jest ocena przyszłej funkcji budynków w długim okresie ich eksploatacji. Z tego też względu obserwuje się pojawianie się na rynku kolejnych systemów certyfikacji specjalizujących się w relatywnie wąskich dziedzinach, a także systemów „narodowych” przystosowanych do specyficznych warunków danego kraju czy regionu.
 

Chociaż zakres kryteriów analizy dotyczy (jako zasady) wszystkich rodzajów budynków (mieszkalnych, użyteczności publicznej itp.), to jednak poszczególne systemy specjalizują się w określonym profilu obiektów i do tej specyfiki przystosowują kryteria badawcze.
 

Potwierdzeniem powyższych uwag jest funkcjonowanie na rynku także innych systemów certyfikacji o skróconych nazwach: DGNB, HQE i GBS.
 

*

System DGNB to skrót, który po przetłumaczeniu na język polski oznacza „Niemiecki Certyfikat Budownictwa Zrównoważonego”. System powstał w 2008 roku, a w Polsce pojawił się we wrześniu 2016 roku, można więc sądzić, że certyfikacją objął nie więcej niż kilka budynków (w całej Europie w różnej fazie certyfikacji znajduje się około 800 obiektów). Dostępne źródła podają, że od czasu pojawienia się na rynku, badaniami w tym systemie poddano obiekty o łącznej powierzchni około 300 tys. m².
 

Relatywnie niewielki zakres działania tego systemu wynika z przyjętego formalnego założenia, że mogą nim być objęte tylko obiekty, w których występuje określona w regulaminie systemu minimalna ilość lotnych związków organicznych. Drugim ograniczeniem jest warunek, aby w obiekcie występowały udogodnienia dla osób niepełnosprawnych i dbałość o ich zdrowie. Powyższe podstawowe uwarunkowania nie wykluczają innych kryteriów określających ekologiczne walory obiektów podlegających ocenie.
 

Punktacja spełniania wymogów przewiduje badania ujęte w następujących kategoriach:

• problematyka środowiskowa – aspekt ekologiczny,
• ekonomiczne walory obiektu,
• zagadnienia społeczno-kulturowe,
• rozwiązania techniczne,
• prawidłowość procesu planowania realizacji obiektu,
• jakość placu budowy,
• walory (względnie mankamenty) lokalizacji budynku.

Każde z przytoczonych kryteriów „podbudowane” jest szczegółowymi analizami.
I tak, przykładowo:

• w problematyce ekologicznej analizowany jest wpływ inwestycji (obiektu) na globalne ocieplenie, zagrożenie dla środowiska, zapotrzebowanie na przestrzeń (wielkość działki), zużycie wody, zużycie nieodnawialnej energii,
• w ocenie walorów ekonomicznych istotną rolę odgrywa zużycie zasobów, tzw. cykl życia obiektu i przydatność budynku (lub jej brak) w relacji z otoczeniem, stabilność wartości obiektu itp.
• aspekt społeczno-kulturowy dotyczy m.in. komfortu termicznego obiektu, higieny powietrza, wpływu obiektu na procesy integracyjne użytkowników,
• badania rozwiązań technicznych ukierunkowane są na ocenę ochrony przeciwpożarowej, odporności obiektu na klęski klimatyczne (grad, powódź, burza, wichura itp.),
• badaniom lokalizacji obiektu podlega relacja budynku z otaczającą zabudową, dostęp użytkowników do środków transportu i do usług publicznych, położenie działki ze względu na jej naświetlenie, podatność na hałas, ewentualna bliskość terenów zielonych itp.

System DGNB ma zastosowanie jako narzędzie certyfikacji jakości obiektów wszystkich funkcji.
 

**

System HQE (po raz pierwszy zaprezentowany na Szczycie Ziemi 1992^[1]) - to skrócona nazwa „Haute Qualité Environnementale”, co w wolnym tłumaczeniu oznacza „Wysoka Jakość Środowiska”. Jest to system certyfikacji funkcjonujący głównie we Francji. W Polsce zadebiutował w 2015 roku, ale zastosowano go zaledwie do kilku obiektów o łącznej powierzchni około 30 tys. m². Pomimo relatywnie małej popularności system HQE określany jest w literaturze przedmiotu jako „międzynarodowy standard zarządzania jakością środowiska w budownictwie”.
 

W ramach oceny jakości HQE badaniom certyfikacyjnym podlegają obiekty wg następujących kryteriów:

• wpływ budynku na środowisko,
• jakość techniczna i sanitarna materiałów zastosowanych w obiekcie,
• oszczędność zasobów naturalnych,
• efektywność energetyczna budynku zapewniająca komfort użytkownikom,
• jakość hydrotermalna i akustyczna budynku,
• warunki higieny wewnątrz obiektu,
• ergonomia wnętrz,
• atrakcyjność wizualna ocenianego obiektu,
• samowystarczalność budynku w zakresie wytwarzania energii i użytkowania wody.

System HQE znajduje zastosowanie w analizach certyfikacyjnych dla wszystkich rodzajów obiektów i we wszystkich stadiach życia budynków: projektowanych, modernizowanych i bieżąco użytkowanych. System nadaje się do prowadzenia badań w każdym klimacie oraz bez względu na sposób organizacji budowy.
 

***

Obok zagranicznych, pojawił się ostatnio oryginalny polski system Green Building Standard (GBS), który uzyskał urzędowe poparcie Ministerstwa Środowiska. Autorem systemu GBS jest Ogólnokrajowe Stowarzyszenie Wspierania Budownictwa Zrównoważonego. System ten ukierunkowany jest na promowanie wysokiej jakości środowiska w obiekcie, ze szczególnym naciskiem na racjonalizację zużycia energii.
 

Podstawowe kryteria oceny stosowane w certyfikacji to:

• komfort cieplny,
• jakość powietrza,
• komfort akustyczny,
• zużycie energii,
• komfort wizualny.

System GBS przystosowany jest do certyfikacji nowopowstających budynków. Natomiast dla obiektów istniejących opracowano system Green Building Standard Achieved (GBSA), którego celem jest potwierdzenie za pomocą pomiarów kontrolnych uzyskania zakładanych efektów na etapie eksploatacji budynku. Pozwala to na sprawdzenie, czy w toku eksploatacji obiektu utrzymywane są odpowiednie warunki środowiska wewnętrznego budynku.
 

System GBS dotychczas znajduje zastosowanie w ocenie budynków biurowych. Obecnie w toku opracowywania są kryteria jakościowe dla obiektów mieszkalnych.
 

****

Pojawiła się także niemiecka Procedura Certyfikacji Budynków Pasywnych stosowana również przez Polski Instytut Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej z siedzibą w Gdańsku. Procedura ta „Passive House Institute” (PHI) ukierunkowana jest, jak wynika z jej nazwy, na wspieranie poprzez certyfikację jakości budownictwa mieszkaniowego.
 

Aby uzyskać międzynarodowy Certyfikat PHI muszą być spełnione 3 podstawowe kryteria:

• roczny wskaźnik zapotrzebowania na ciepło dla ogrzewania nie może przekroczyć 15 kWh (m²a) lub zamiennie moc grzewczą 10 W/m²,
• roczny wskaźnik zapotrzebowania na energię pierwotną nie może być wyższy niż 120 kWh (m²a) na ogrzewanie, przygotowanie ciepłej wody użytkowej, energię gospodarstwa domowego, prąd obsługi, oświetlenie, obsługę innych systemów (brama, domofony itp.),
• wynik testu szczelności^[2] – max n50 = 0,6/h.
   

*****

Wypada w tym miejscu zasygnalizować niszowy na razie system „Living Building” – „Żywy Budynek” wprowadzający jeszcze wyższe standardy projektowania obiektów. Ten przyszłościowy system nie dopuszcza do stosowania w budynku żadnego z listy 30 materiałów (głównie z zawartością szkodliwych dla zdrowia lotnych związków chemicznych).
 

******

Certyfikacja jakości budynków to już obecnie standard (co nie oznacza, że wszystkie budynki poddawane być muszą procedurom certyfikacyjnym). Tym niemniej procedury certyfikacyjne nie mogą pozostać poza oceną statystyczną i zadania tego podjęło się Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego – Polish Green Building Council (PLGBC), które sporządziło RAPORT 2017 zatytułowany „Certyfikacja Zielonych Budynków w liczbach” w oparciu o „Bazę Budynków Certyfikowanych” dostępną na www.plgbc.org.pl.
 

Raport ten opracowany jest na podstawie wyników certyfikacji czterech (głównych) działających w Polsce systemów wymienionych w publikacji: BREEAM, LEED, DGNB i HQE. Raport nie obejmuje systemu WELL, który dopiero zapoczątkował certyfikację w Polsce.
 

Tablice liczbowe ujęte w Raporcie zostały zestawione w szeregu przekrojów:

• w procentach wg systemów,
• z podziałem na budynki ukończone i w trakcie budowy,
• wg rodzajów obiektów (biura, obiekty handlowe, hotele, mieszkania, budynki przemysłowe, budynki szkolne),
• z uwzględnieniem powierzchni użytkowej każdego rodzaju budynków,
• wg województw (w sztukach obiektów).

Objęcie statystką certyfikacji jakościowej wielokryteryjnej obiektów budowlanych daje obraz już zrealizowanych działań funkcjonujących w Polsce systemów charakteryzujących się dynamicznym wzrostem, ale równocześnie wskazuje na rozwój badań w tej dziedzinie, rosnące zainteresowanie certyfikacją i stymuluje zaangażowanie tworzeniem zrównoważonego budownictwa.

^[1] Szczyt Ziemi 1992 (ang. Earth Summit 1992) - skrótowa nazwa Konferencji Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju (ang. United Nations Conference on Environment and Development, UNCED).

^[2] Test szczelności (z ang. blower door test) to badanie, które w sposób nieniszczący pozwala na wyznaczenie współczynnika n50, oraz na zlokalizowanie miejsc, którymi ucieka ciepło. Polega na wytworzeniu różnicy ciśnień pomiędzy wnętrzem budynku, a jego otoczeniem. Test należy przeprowadzić dwukrotnie – na etapie stanu surowego zamkniętego oraz po zakończeniu prac wykończeniowych (przed odbiorem budynku). Badanie wykonuje się zgodnie z polską normą PN-EN 13829.