W przypadku większości inwestycji, przed wystąpieniem o pozwolenie na budowę, inwestor zobowiązany jest do uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Obowiązek ten egzekwowany jest w związku ze szczególnym uwrażliwieniem na ochronę środowiska naturalnego, ale także w interesie społecznym (sąsiadów, użytkowników okolicznych nieruchomości itp.).

Decyzja środowiskowa jest niezależna od innych uwarunkowań wynikających z powstawania nowego obiektu inwestycyjnego (pozwolenia wodno-prawne, gospodarka odpadami, przydział mediów itp.).

Decyzja środowiskowa określa wymogi i uwarunkowania, jakie pojawić się mogą zarówno w fazie realizacji inwestycji, jak też w czasie jej eksploatacji.

Tryb i zasady wydawania decyzji środowiskowej określone zostały mocą ustawy z dnia 3 października 2008 r.[1] Drugim ważnym aktem prawnym jest rozporządzenie RM z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzaju przedsięwzięć mogących znacząco wpływać na środowisko oraz warunkami związanymi z kwalifikowaniem przedsięwzięć wymagających sporządzenia raportu środowiskowego[2].

Wydawanie decyzji środowiskowej poprzedza ocena oddziaływania planowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego na środowisko (OOŚ). Decyzje środowiskowe wydawane są w zasadzie przez prezydentów miast, burmistrzów i wójtów, z tym jednak, że w przypadku dużych inwestycji liniowych (linie energetyczne, linie kolejowe, autostrady itp.) – wymagana jest decyzja regionalnych dyrektorów ochrony środowiska.

Bardzo ważny jest przepis określający, które rodzaje inwestycji wymagają przeprowadzenia OOŚ obligatoryjnie, a które fakultatywnie. Rozstrzygnięcie tego należy do organu prowadzącego postępowanie. Obligatoryjnie OOŚ muszą uzyskać przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, zaś fakultatywnie - przedsięwzięcia, które mogą potencjalnie oddziaływać na środowisko. W ustalaniu tego ważnego rozróżnienia organ prowadzący postępowanie posługuje się przepisami cytowanego uprzednio rozporządzenia RM z 2004 r.

W przypadku gdy organ prowadzący postępowanie zdecyduje o obligatoryjności OOŚ – inwestor musi przedstawić m.in. kopie mapy z zaznaczeniem obszaru oddziaływania inwestycji na otoczenie, wyrys z ewidencji gruntu, wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (jeśli istnieje) itp.

Przed wydaniem decyzji organ musi uzgodnić warunki realizacji przedsięwzięcia z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, którego stanowisko jest wiążące oraz uzyskać opinię władz sanitarnych. Decyzja środowiskowa może być dla inwestora negatywna (odmowa zgody na realizację przedsięwzięcia), pozytywna lub też uwarunkowana przeprowadzeniem przez inwestora określonych zmian w projekcie wskazanych w decyzji. Jeśli inwestor nie wyrazi zgody na zawarte w decyzje sugestie zmian – obowiązuje wariant negatywny, a więc brak zgody na realizację.

Decyzję środowiskową dołącza się do wniosku o pozwolenie na budowę. Złożenie tego wniosku musi nastąpić w ciągu 4 lat od dnia udzielenia decyzji środowiskowej. Po 4 latach wydana decyzja środowiskowa traci ważność.

Cała procedura wydawania decyzji środowiskowej jest otwarta dla społeczeństwa, co oznacza że inwestorzy muszą zabiegać o opinie i stanowisko szeregu podmiotów uprawnionych do udziału w postępowaniu:

  • ogół społeczeństwa,
  • strony postępowania,
  • organizacje ekologiczne.

 

Przez ogół społeczeństwa należy rozumieć mieszkańców okolicy, w której planowane jest przedsięwzięcie inwestycyjne, ale uwagi i zastrzeżenia może w ciągu 21 dni od ogłoszenia decyzji środowiskowej zgłaszać każdy obywatel, nawet z drugiego końca kraju. Do uwag tych musi się odnieść organ prowadzący postępowanie, co nie oznacza, że musi je uwzględnić.

Prawo stron postępowania dotyczy podmiotów, które mają tzw. interes prawny, a więc – sąsiedzi, użytkownicy sąsiadujących inwestycji itp.

Niezmiernie istotne jest uwzględnienie wszystkich potencjalnych osób z przymiotem strony posiadającej interes prawny. Pominięcie takiej osoby skutkuje wadliwością postępowania i sankcją jego nieważności. Może to mieć dla inwestora dotkliwe konsekwencje w postaci ponownej procedury uzgadniającej, a to z kolei może przedłużyć starania o pozwolenie na budowę i spowodować związane z tym straty. Unieważnienie wadliwej decyzji środowiskowej może doprowadzić nawet do wstrzymania biegu inwestycji będącej w toku realizacji. Dlatego też ważne jest skrupulatne zidentyfikowanie osób uprawnionych do zgłaszania uwag i wniosków mających takie uprawnienia.

Prawo do zgłaszania opinii, wniosków i uwag mają także organizacje ekologiczne o ile spełniają statutowe cele działania na rzecz ochrony środowiska. Organizacje ekologiczne mogą wnosić zaskarżenia i odwołania od wydanych decyzji środowiskowych, a także skargi do sądu administracyjnego.

Udział społeczeństwa w postępowaniu organów wydających decyzje środowiskowe dotyczy tych przypadków, gdy podejmowane przedsięwzięcie inwestycyjne wymaga obligatoryjnego OOŚ. Natomiast w przypadku przedsięwzięć z fakultatywną procedurą OOŚ organ wydaje decyzję środowiskową bez udziału społecznego. Ale nawet wówczas decyzje organu są zaskarżalne i może się zdarzyć, że decyzja organu będzie uchylona i postanowieniem sądu procedura z uczestnictwem strony społecznej zostanie uznana za obowiązującą. Skutki dla inwestora mogą być wówczas dotkliwe – np. odłożenie bądź wstrzymanie realizacji przedsięwzięcia.

Jak z powyższego widać przedsięwzięcia inwestycyjne muszą być bardzo dobrze przygotowane nie tylko od strony technicznej, ale także legislacyjnej i informacyjnej, aby zapobiec przykrym konsekwencjom wynikającym z nieprzestrzegania uwarunkowań ochrony środowiska.

 

 

 

[1] Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U nr 199, poz.1227, z późn.zm.)

 

[2] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U. nr 257, poz.2573, z późn.zm.)