Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że tylko w 2024 roku zawarto w Polsce 18 tys. umów o dożywocie. W ciągu dekady było ich ok. 130 tys. [2]. Aż 99% z nich zawieranych jest między osobami fizycznymi lub niewyspecjalizowanymi podmiotami, co często oznacza brak nadzoru, zabezpieczeń i standardów obsługi. W tym samym okresie fundusze hipoteczne zrzeszone w ZPF podpisały niecały tysiąc kontraktów - wszystkie zgodnie z Zasadami Dobrych Praktyk i jasnymi procedurami [3].
Tymczasem w „Raporcie o rynku hipoteki odróconej 2024” przygotowanym przez Związek Przedsiębiorstw Finansowych (ZPF) i największe fundusze hipoteczne w nim zrzeszone pada sformułowanie: „W tym roku minie 10 lat od chwili, gdy powstał projekt Ustawy o Dożywotnim Świadczeniu Pieniężnym. Tymczasem projekt został wycofany z procesu legislacyjnego bez podania przyczyn” [4].
Projekt, który rozwiązywał problemy
Projekt Ustawy o Dożywotnim Świadczeniu Pieniężnym, nad którym pracowało 10 lat temu Ministerstwo Gospodarki, przewidywał m.in.:
- obowiązek prowadzenia działalności przez podmioty w formie spółki akcyjnej z kapitałem zakładowym min. 2 mln euro,
- nadzór Komisji Nadzoru Finansowego,
- obowiązkowe informowanie seniora o wszystkich szczegółach umowy,
- zakaz oferowania powiązanych produktów (np. pożyczek, ubezpieczeń),
- wymóg wypłacalności i funduszu rezerwowego na świadczenia.
Wszystkie te mechanizmy miały zwiększyć bezpieczeństwo i transparentność rynku. Projekt popierały instytucje takie jak UOKiK, RPO czy KNF.
Bezpieczeństwo usług wrażliwych grup społecznych
"Renta dożywotnia to usługa kierowana do bardzo szczególnej grupy - osób w podeszłym wieku, często samotnych, nieposiadających innego wsparcia finansowego. Potrzeba zapewnienia im realnych gwarancji powinna być oczywistością" - komentuje Robert Majkowski, prezes Funduszu Hipotecznego DOM.
Jak wynika z raportu ZPF, fundusze hipoteczne zrzeszone w organizacji wypłaciły od 2010 roku do końca roku 2024 łącznie ponad 41,2 mln zł świadczeń z tytułu renty dożywotniej [5]. Wszystkie kontrakty zawierane są z zachowaniem procedur zabezpieczających interes seniora - w tym niezależnych wycen nieruchomości, analizy ryzyk i długoterminowych zobowiązań finansowych.
Branża apeluje: dajcie nam regulacje
Związek Przedsiębiorstw Finansowych, wraz z największymi funduszami hipotecznymi w Polsce, od 15 lat apelują o wprowadzenie ram prawnych dedykowanych tej branży. Fundusze hipoteczne, które już dziś działają zgodnie z własnym kodeksem etycznym (Zasadami Dobrych Praktyk ZPF), chcą przekazać rządzącym wiedzę, doświadczenie i know-how, by stworzyć ustawę dedykowaną branży i objąć nią wszystkie podmioty, także osoby prywatne.
„Razem ze Związkiem Przedsiębiorstw Finansowych apelujemy nie tylko o reformę obecnych przepisów, a przede wszystkim o to, by powstały w Polsce warunki do bezpiecznego oferowania profesjonalnej usługi przez podmioty nadzorowane, regulowane, mające odpowiednią wiedzę, doświadczenie i zaplecze finansowe. Nie chodzi nam o wyeliminowanie rynku prywatnego, ale o to, by senior mógł po prostu skorzystać z bezpiecznej usługi, a bezpieczni i wiarygodni świadczeniodawcy mogli oferować swoje usługi w stabilnym otoczeniu. Nasze zdanie o potrzebie regulacji podzielał zarówno UOKiK (raport z roku 2013) oraz kolejni Rzecznicy Praw Obywatelskich, włącznie z Adamem Bodnarem” - podsumowuje Robert Majkowski, prezes Funduszu Hipotecznego DOM.
Warto przypomnieć, że już w 2009 roku ZPF stworzył Zasady Dobrych Praktyk, a do dziś fundusze wypłaciły seniorom ponad ponad 41,2 mln zł z tytułu renty dożywotniej [6].
Źródło informacji: Fundusz Hipoteczny DOM