Jednym z kluczowych elementów strategii Unii Europejskiej w celu osiągnięcia neutralności klimatycznej do roku 2050, realizowanej w postaci szeregu reform tzw. Europejskiego Zielonego Ładu jest nowelizacja Dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków EPDB (ang. Energy Performance of Buildings Directive) [1]. Jest ona kontynuacją wcześniejszych przepisów związanych z efektywnością energetyczną budynków, jednak nowelizacja z 2024 roku wprowadziła ważne zmiany, które mają wpłynąć na redukcję emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia budynków.

Jak wspomniano w preambule dokumentu, budynki odpowiadają za 40% zużycia energii końcowej w Unii oraz 36% unijnej emisji gazów cieplarnianych związanych z energią, dlatego w celu redukcji tej emisji konieczne jest ograniczenie zużycia energii, zgodnie z zasadą „efektywność energetyczna przede wszystkim” ([2] art. 3, [3] art. 2 pkt 18), a także zmiana źródeł energii z paliw kopalnych na odnawialne. Zmiany wprowadzone przez dyrektywę EPBD będą miały wpływ nie tylko na to, jak zostaną zrealizowane nowe budynki, ale również na te już istniejące (które jak podano w dokumencie w 75% są nadal nieefektywne energetycznie). Jest to szczególnie istotne w kontekście realizacji strategii UE związanej z renowacją energetyczną istniejących obiektów – tzw. „falą renowacji”, która zakłada przeprowadzenie modernizacji 35 milionów budynków do 2030 r. Jakie istotne zmiany wprowadza dyrektywa EPDB?

Charakterystyka energetyczna budynków

Nowe regulacje, wynikające z dyrektywy EPBD mają na celu w głównej mierze poprawę charakterystyki energetycznej budynków i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, pochodzących z ich realizacji oraz użytkowania. W związku z tym, najważniejsze zmiany dotyczą określenia minimalnych wymagań dla charakterystyki energetycznej budynków.
Wymogi te były sukcesywnie zaostrzane w ostatnich latach, a po wejściu w życie zapisów dyrektywy EPDB zobowiązują do realizacji wszystkich nowych budynków jako bezemisyjne od 1 stycznia 2030 r. (patrz ramka), a obiekty stanowiące własność instytucji publicznych będą musiały spełnić ten warunek już od 1 stycznia 2028 r.

BUDYNEK BEZEMISYJNY

Zgodnie z dyrektywą EPBD jest to budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej wymagający zerowej lub bardzo małej ilości energii. Maksymalne zapotrzebowanie na energię takiego obiektu powinno być o co najmniej 10% niższe od progu całkowitego zużycia energii pierwotnej ustanowionego na poziomie państwa członkowskiego dla budynków o niemal zerowym zużyciu energii.
Niezbędnym kryterium dla budynku bezemisyjnego jest niewytwarzanie na miejscu żadnych emisji dwutlenku węgla z paliw kopalnych, a pozostałe operacyjne emisje gazów cieplarnianych powinny być zminimalizowane.
Energia pokrywająca całkowite roczne zużycie energii pierwotnej (przez nowy lub poddany renowacji budynek bezemisyjny) powinna być wytwarzana ze źródeł odnawialnych na miejscu, w pobliżu lub dostarczana przez społeczność energetyczną działającą w zakresie energii odnawialnej lub pochodzić z efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego albo innych źródeł bezemisyjnych.

Wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej odnoszą się również do renowacji obiektów istniejących. Dyrektywa określa konieczność ustanowienia przez państwa członkowskie krajowego planu renowacji budynków, którego celem jest opracowanie strategii przekształcenia istniejących budynków w obiekty bezemisyjne.