Do tej pory, w cyklu artykułów o kosztorysowaniu robót ziemnych przedstawiono katalogi nakładów rzeczowych (KNR) do tych prac dostępne w bazie katalogowej programu Norma EXPERT [1] oraz opisano zasady przedmiarowania na przykładzie najbardziej aktualnych katalogów, tj. KNR-W 2-01 „Budowle i roboty ziemne” oraz KNNR 1 „Roboty ziemne” [2].

Ponieważ przedmiarowanie robót ziemnych mamy już omówione, zanim przejdziemy do części praktycznej, skupimy się na teoretycznych metodach sporządzania kalkulacji uproszczonej i szczegółowej.

Kosztorysowanie uproszczone

Metodą kalkulacji uproszczonej sporządza się m.in. kosztorys inwestorski w zamówieniach publicznych, co wynika z treści § 2. 1. Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 20 grudnia 2021 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym [3]. Oczywiście ten sposób kalkulacji można również stosować w przypadku kosztorysów ofertowych, zamiennych, czy powykonawczych, opracowywanych przez wykonawcę budowlanego.

W ujęciu ogólnym tej metody, wartość kosztorysowa (Wk) kosztorysu inwestorskiego lub cena kosztorysowa (Ck) kosztorysu wykonawcy na dany zakres rzeczowo-ilościowy robót objętych przedmiarem lub obmiarem wykonanych już robót, stanowi sumę iloczynów liczby jednostek przedmiarowych (lub obmiarowych) robót i cen jednostkowych robót bez podatku VAT (w przypadku kosztorysu inwestorskiego) lub z podatkiem VAT (w przypadku kosztorysów sporządzanych przez wykonawcę).

Wzór metody kalkulacji uproszczonej jest następujący:

Wk (lub Ck) = ΣL × Cj (+ Pv)
gdzie:
Wk – wartość kosztorysowa robót objętych kosztorysem inwestorskim,
Ck – cena kosztorysowa robót w kosztorysie wykonawcy,
L – liczba jednostek przedmiarowych lub obmiarowych robót,
Cj – cena jednostkowa roboty (np. podstawowej w kosztorysie inwestorskim w zamówieniach publicznych),
Pv – podatek VAT, którego nie wlicza się do wartości kosztorysowej robót (Wk) w kosztorysach inwestorskich.

Ceny jednostkowe robót (Cj) mogą być wprowadzone do kosztorysu sporządzonego metodą kalkulacji uproszczonej, np. jako ceny:

  • określone na podstawie danych rynkowych, w tym pochodzące z zawartych wcześniej umów; są to dane o charakterze historycznym, rekomendowane do stosowania m.in. w kosztorysach inwestorskich w zamówieniach publicznych,
  • pochodzące z aktualnych publikacji, które są traktowane jako alternatywne (i równorzędne) do danych rynkowych w przypadku kosztorysów inwestorskich w zamówieniach publicznych, ale również powszechnie stosowane w kosztorysach inwestorskich w sektorze zamówień prywatnych,
  • kalkulowane szczegółowo na podstawie wartości poszczególnych jednostkowych nakładów rzeczowych i ceny czynników produkcji, tj. koszty bezpośrednie robocizny, materiałów i sprzętu budowlanego (RMS) oraz doliczane do nich wartości narzutów kosztów pośrednich (Kp) i zysku kalkulacyjnego (Z); kalkulacje szczegółowe cen jednostkowych robót są również powszechnie stosowane w kosztorysach inwestorskich w sektorze zamówień tak publicznych, jak i prywatnych.

W przypadku kosztorysów inwestorskich w zamówieniach publicznych, wartości kosztorysowe robót (Wk) mogą być ustalone z wyprzedzeniem, ale na nie wcześniej niż 6 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia na roboty budowlane, co wynika z art. 36. ust. 1. Prawa zamówień publicznych [4]. Z reguły dąży się do tego, aby kosztorysy inwestorskie (bez względu na to, czy zamawiający jest publiczny czy prywatny) były jak najbardziej aktualne. Jeśli dochodzi do wystąpienia okoliczności mających wpływ na ustaloną wartość kosztorysową robót (Wk), kosztorysy inwestorskie podlegają aktualizacji.