Definicje przedmiaru i obmiaru robót

W ramach swoich podstawowych zadań zawodowych, kosztorysant jako osoba ustalająca m.in. ilości i opis robót, które mają być lub zostały wykonane, sporządza przedmiary lub obmiary robót. Już na wstępie należy zaznaczyć, że w praktyce pojęcia te nie oznaczają tego samego, a także są różnie postrzegane w źródłach literaturowych.

Przedmiar robót w aktach prawnych jest definiowany w dwojaki sposób. Na potrzeby opisu zamówienia na roboty budowlane (art. 103. 1. Pzp [2]) Rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego[3]  w § 6. 1. określa przedmiar robót jako opracowanie zawierające zestawienie przewidywanych do wykonania robót podstawowych w kolejności technologicznej ich wykonania wraz z ich szczegółowym opisem lub ze wskazaniem podstaw ustalających szczegółowy opis oraz ze wskazaniem właściwych specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych, a także z obliczeniem i zestawieniem liczby jednostek przedmiarowych robót podstawowych.

Drugie określenie odpowiada celowi, jakim jest oszacowanie kosztów w formie kosztorysu inwestorskiego dla zamawiającego publicznego. Definicja przedmiaru robót, przedstawiona w § 1. 6. Rozporządzenia w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym [4] jest niemalże tożsama, jednak podkreślono rangę przedmiaru robót jako dokumentu zawierającego zestawienie przewidywanych do wykonania robót podstawowych w kolejności technologicznej ich wykonania wraz z ich szczegółowym opisem, miejscem wykonania lub wskazaniem podstaw ustalających szczegółowy opis, z obliczeniem i zestawieniem liczby jednostek przedmiarowych robót podstawowych.

Oba przytoczone powyżej rozporządzenia nie podają jednak definicji obmiaru robót.

Jeżeli chodzi o definicje podręcznikowe, to nawiązują one do sformułowań pochodzących z rozporządzeń [3, 4]. Przykładowo, Polskie Standardy Kosztorysowania Robót Budowlanych [5] opracowane przez Stowarzyszenie Kosztorysantów Budowlanych wyróżniają definicje przedmiaru i obmiaru robót, które brzmią następująco:

  • przedmiar robót jest dokumentem zawierającym zestawienie, w szczególności przewidywanych do wykonania robót podstawowych wraz z ich opisem, miejscem wykonania, z obliczeniem i zestawieniem ilości robót w ustalonych jednostkach miary, sporządzone przed wykonaniem robót,
  • obmiar robót jest dokumentem zawierającym zestawienie wykonanych robót podstawowych, które sporządza się po wykonaniu robót na podstawie książki obmiaru.

Najważniejszą różnicą pomiędzy przedmiarem a obmiarem, wynikającą z przytoczonych powyżej definicji jest to, że przedmiar sporządza się przed wykonaniem robót, a obmiar po ich realizacji na podstawie książki obmiaru robót, która zawiera zapisy dotyczące rodzaju i ustalonej (na podstawie pomiarów z natury) ilości wykonanych robót podstawowych z odniesieniem do wartości wynikających z przedmiaru robót [5].

Po drugie, we wszystkich definicjach pojawia się informacja, że zestawienie przewidywanych do wykonania lub wykonanych robót powinno uwzględniać jedynie roboty podstawowe. Roboty podstawowe są rozumiane, tak w aktach prawnych [3, 4], jak i publikacjach podręcznikowych [5, 6] jako minimalny zakres prac, które po wykonaniu są możliwe do odebrania pod względem ilości i wymogów jakościowych, przy uwzględnieniu przyjętego stopnia agregacji robót. Są one uzupełniane przez roboty tymczasowe – projektowane i wykonywane w celu zrealizowania robót podstawowych oraz usuwane po ich zakończeniu. Nie są przekazywane zamawiającemu.

Mając na względzie tę kwestię, można zauważyć, że w zależności od rodzaju przedmiotu zamówienia (inwestycji budowlanej) roboty ziemne będą albo robotami podstawowymi (np. budowa nasypu na odcinku drogi danej klasy lub niwelacja terenu na obiekcie stacji elektroenergetycznej wysokich napięć) albo tymczasowymi (np. wykop szerokoprzestrzenny pod elementy posadowienia budynku kubaturowego, który podlega zasypaniu po wykonaniu i odbiorze robót stanu zerowego).

Roboty tymczasowe można jednak uwzględniać w przedmiarze robót, który stanowi element dokumentacji projektowej opisującej zamówienie na roboty budowlane. Zapis w § 9. 1. rozporządzenia [3] wskazuje, że w tabeli przedmiaru robót nie uwzględnia się robót tymczasowych, z wyłączeniem przypadków, gdy istnieją uzasadnione podstawy do ich odrębnego rozliczania. Z kosztorysowego punktu widzenia, koszt i czasochłonność robót ziemnych są niewątpliwie wystarczającym powodem, aby uwzględniać je w przedmiarach i obmiarach robót i to zarówno w kosztorysach ofertowych, jak również inwestorskich. Dodatkowo, roboty ziemne traktowane są w zdecydowanej większości przypadków jako odrębny element rozliczeniowy kontraktu budowlanego.