Po co segregować odpady budowlane?
Odpady po budowie, rozbiórce lub remoncie domu powinno się segregować, podobnie jak komunalne. To pozwoli zmniejszyć zanieczyszczenie środowiska (powietrza, wody i gleby) oraz zwiększyć efektywność wykorzystania surowców. Podczas segregacji możliwe jest zidentyfikowanie różnych rodzajów odpadów i przeznaczenie ich do odpowiedniego miejsca składowania. Wiele odpadów budowlanych może zostać poddanych recyklingowi. Dzięki temu pewne materiały zamiast trafić na składowisko zostaną wykorzystane ponownie. Jednocześnie można wyselekcjonować odpady niebezpieczne, a następnie wyeliminować je ze strumienia ogółu odpadów.
Segregacja odpadów po budowie lub remoncie
Zgodnie z art. 101a nowelizacji ustawy o odpadach [3, 4], odpady budowlane i rozbiórkowe należy zbierać oraz odbierać selektywnie, z podziałem co najmniej na sześć grup:
- drewno,
- metale,
- szkło,
- tworzywa sztuczne,
- gips,
- odpady mineralne, w tym: beton, cegły, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienie.
Do frakcji „drewno” zalicza się drewno i opakowania z drewna.
Analogicznie jest w przypadku szkła, tworzyw sztucznych i metali. W tej ostatniej grupie powinny znaleźć się materiały z miedzi, brązu, aluminium i innych metali oraz ich mieszanin, a także kable.
Oznaczenie „gips” dotyczy materiałów budowlanych zawierających gips.
Do odpadów mineralnych zalicza się odpady i gruz betonowy, gruz ceglany, odpady innych materiałów ceramicznych, odpady z remontów dróg oraz inne niewymienione odpady opatrzone kodem 17 01 82.
Mimo segregacji odpadów budowlanych nadal będą mogły być zbierane odpady budowlane zmieszane o kodzie 17 09 04, jednak nie mogą się w nich znajdować odpady z żadnej z wymienionych wyżej grup.
Do zbierania i gromadzenia poszczególnych rodzajów odpadów konieczne będzie przygotowanie osobnych pojemników, z których każdy powinien być opatrzony odpowiednim kodem odpadu. Ministerstwo zwróciło uwagę, że mogą być trudności ze znalezieniem miejsca na sześć dużych pojemników na poszczególne frakcje, zwłaszcza na terenach o ścisłej zabudowie. Ponadto taki obowiązek może być powodem podwyżek opłat za wywóz śmieci budowlanych. To z kolei zwiększa prawdopodobieństwo powstania szarej strefy w zakresie zagospodarowania odpadów budowlanych i remontowych, a w konsekwencji wzrost liczby dzikich wysypisk śmieci, wywożenia odpadów budowlanych do lasu, co już w tej chwili jest plagą.
Kto ma obowiązek segregacji odpadów budowlanych?
Obowiązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów budowlanych dotyczy:
- wytwórców odpadów,
- podmiotów zbierających odpady budowlane (na podstawie stosownych zezwoleń),
- podmiotów, które przetwarzają te odpady.
Kto będzie zwolniony z segregacji odpadów budowlanych? Obowiązek segregacji odpadów budowlanych nie dotyczy:
- gospodarstw domowych,
- punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK),
- odpadów budowlanych i rozbiórkowych, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 66 ust. 5 [5].
Jest to rozporządzenie Ministra Klimatu z 23 grudnia 2019 r., które określa rodzaje odpadów i ich limity ilościowe, które nie podlegają ewidencjonowaniu [1].
Jeśli jednak roboty budowlane zostaną zlecone firmie, ma ona obowiązek ich segregacji przed oddaniem. W punkcie 3 art. 101a nowelizacji jest zapisane, że: Odpady budowlane i rozbiórkowe, które nie zostały zebrane i odebrane w sposób selektywny, podlegają sortowaniu co najmniej na: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips, odpady mineralne, w tym beton, cegłę, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienie. Obowiązek ten spoczywa w takim wypadku na odbierającym odpady.
Czy firmy budowlano-remontowe są wytwórcą odpadów budowlanych?
Każda firma, która prowadzi roboty budowlane, rozbiórkowe czy inne tego rodzaju, jest wytwórcą odpadów budowlanych. Będzie musiała wykazać, w jaki sposób zagospodarowała wytworzone odpady. Czyli deweloper lub firma remontowo-budowlana jest wytwórcą odpadów budowlanych, dlatego tacy przedsiębiorcy powinni już w miejscu prowadzenia prac dokonać wstępnej segregacji odpadów na sześć frakcji.
Jednak zgodnie z ww. rozporządzeniem Ministra Klimatu dotyczącym ewidencjonowania odpadów budowlanych jest ono konieczne, jeśli firma przekracza podane tam limity wielkości wytworzonych odpadów. Dlatego małe firmy budowlano-remontowe mogą uniknąć obowiązku rejestrowania się w bazie BDO (baza danych o podmiotach gospodarujących odpadami) i ewidencjonowania odpadów budowlanych.
Innym sposobem uniknięcia tego obowiązku jest podpisanie umowy ze zleceniodawcą robót, w której zostanie określone, kto odpowiada za zagospodarowanie powstałych podczas prac odpadów. W odniesieniu do dużych firm budowlano-remontowych można przyjąć, że to one będą odpowiadać za selektywną zbiórkę i ewidencjonowanie odpadów powstających na budowach.
Ministerstwo zwróciło uwagę, że zapisy nowelizacji mogą być różnie interpretowane, więc brak jest jednoznacznego stwierdzenia, kogo dotyczy obowiązek selektywnego zbierania i odbierania odpadów budowlano-remontowych. Ponadto są wątpliwości co do tego, czy odpady budowlane faktycznie mają być segregowane u źródła, czyli w miejscu wytworzenia. Nie ma także rozstrzygnięcia co do sposobu zagospodarowania frakcji pozostałej po sortowaniu odpadów budowlano-remontowych.
Miejmy nadzieję, że zmiany opracowywane do ustawy o odpadach wyjaśnią te wątpliwości i pozwolą na jednoznaczne rozstrzygnięcia.
Kary za błędy w segregacji odpadów budowlanych
Nowelizacja ustawy przewiduje kary administracyjne w przypadku odebrania odpadów niesegregowanych albo nieopatrzonych odpowiednim kodem. Podmioty dokonujące segregacji odpadów budowlanych muszą liczyć się z karą, która może wynosić od 1.000 zł do 1.000.000 zł. Zasadność udzielenia kary powinna być zweryfikowana przez inspektora Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska.