Okładziny ceramiczne - dobór płytek

Poprawnie wykonana okładzina lub wykładzina ceramiczna to trzy elementy:

Zagadnienia związane z klejeniem okładzin ceramicznych (dokładnie rzecz biorąc, z doborem odpowiedniego kleju), były już poruszane na łamach BzG^[1], jednak dobór odpowiedniego rodzaju płytek jest nie mniej ważny. I wbrew pozorom, nie chodzi tu tylko o estetykę. Poprawnie dobrany rodzaj płytek pozwala zarówno na długotrwałą, bezproblemową, i co najważniejsze, na bezpieczną eksploatację.

Inne wymogi stawia się płytkom stosowanym w obiektach sportowych (przede wszystkim baseny), inne w budownictwie przemysłowym lub użyteczności publicznej (tu dodatkowo uwzględnić trzeba możliwość zalegania błota/wody na posadzce), inne stosowanym na zewnątrz, a jeszcze inne wewnątrz pomieszczeń (np. w budownictwie mieszkaniowym).

Podstawowym obciążeniem płytek posadzkowych są obciążenia mechaniczne. Nie należy zatem stosować tu płytek ściennych, które ponadto często bywają śliskie, a więc niebezpieczne w użytkowaniu. Istotne są tu parametry decydujące o odporności mechanicznej (odporność na ścieranie wgłębne, odporność na ścieranie powierzchniowe, wytrzymałość na zginanie), o odporności na zanieczyszczenia (plamienie) oraz antypoślizgowość.

W obiektach takich jak sklepy, przychodnie, hole, hotele - dla płytek szkliwionych najważniejszym parametrem jest odporność na ścieranie. Stosuje się tu płytki szkliwione o klasie odporności na ścieranie PEI IV lub PEI V, często antypoślizgowe. Zalecaną alternatywą jest stosowanie płytek nieszkliwionych, np. typu gres. Nie należy tu stosować płytek o powierzchni z błyszczącego szkliwa lub polerowanych.

W przypadku hal przemysłowych, magazynów wysokiego składowania itp. – w zasadzie stosuje się tzw. płytki przemysłowe. Pamiętać należy, że największe obciążenia mechaniczne powodują małe koła metalowe lub z tworzyw sztucznych. Dlatego też wymagana odporność mechaniczna płytek ułożonych w piekarni może być większa niż w magazynie, gdzie odbywa się ruch wózków widłowych (obciążenia powierzchni okładziny ceramicznej mogą przekraczać 20 MPa). Im większa grubość płytek, tym wyższe ich parametry wytrzymałościowe. W praktyce minimalna grubość płytek, pozwalająca na zgodną z przeznaczeniem eksploatację posadzki, to 12 mm; natomiast w praktyce stosuje się także płytki znacznie grubsze (np. w przypadku dużych obciążeń mechanicznych stosuje się chemoodporne płytki o grubościach 16÷40 mm; dla obciążeń ruchem pieszym oraz małymi wózkami widłowymi na ogumionych kołach wystarczają płytki o grubości rzędu 12÷16 mm). Wymogi higieniczne (częste czyszczenie) wymuszają zastosowanie płytek odpornych na ścieranie, o twardej i nienasiąkliwej strukturze oraz odpornych na plamienie. Niska nasiąkliwość to także bezwzględny wymóg, zwłaszcza przy obciążeniach olejem i smarami^[2].

Dla posadzek przemysłowych w pomieszczeniach narażonych na stałe lub czasowe obciążenie cieczami lub substancjami powodującymi niebezpieczeństwo poślizgu (ubojnie, rzeźnie, pomieszczenia rafinacji olejów, myjnie i warsztaty samochodowe itp.) konieczne jest stosowanie nie tylko płytek o określonej klasie antypoślizgowości, lecz i o konkretnej przestrzeni wypełnienia. Dokładnie precyzują to niemieckie wytyczne^[3] (polskich na razie brak), zaś badanie przeprowadzane jest wg normy DIN 51130 2004-06^[4].

Antypoślizgowość definiowana jest tu strukturą wierzchniej warstwy, przy której, przy nachyleniu pod odpowiednim kątem, noga w typowym obuwiu roboczym nie poślizgnie się. Klasy antypoślizgowości oznacza się symbolami od R9 do R13.

Drugim istotnym parametrem jest zdolność do gromadzenia zanieczyszczeń, zarówno ciekłych jak i stałych, w sposób nie powodujący niebezpieczeństwa poślizgu. Jest to realizowane poprzez uzyskanie wolnej przestrzeni pomiędzy najniższym, a najwyższym punktem warstwy użytkowej posadzki. Są to tzw. przestrzenie wypełnienia: V4, V6, V8 i V10 (liczba mówi o objętości dostępnej przestrzeni w cm³ na 1 dm² powierzchni posadzki).

W pomieszczeniach wilgotnych i mokrych w budownictwie mieszkaniowym i użyteczności publicznej (nie związanych z basenami) wymagana jest klasa antypoślizgowości R10.

W przypadku okładzin podłogowych w pomieszczeniach mieszkalnych (np. kuchniach) należy zwrócić uwagę na ich odporność na plamienie oraz odporność na środki czyszczące (uwaga: posadzki np. w kuchniach zbiorowego żywienia traktuje się jako posadzki przemysłowe). Ze względu na parametry wytrzymałościowe i właściwości użytkowe stosuje się tu najczęściej płytki klasy od BI_a do BI_b wg PN-EN 14411:2007. Odporność płytek szkliwionych na ścieranie nie powinna być niższa niż jak dla klasy 3. Na ściany są zazwyczaj stosowane płytki klasy BIII, choć w pomieszczeniach wilgotnych zaleca się stosowanie płytek o niższej nasiąkliwości (np. klasy BII_b czy BII_a).

Jeżeli chodzi o budownictwo sportowe, to generalnie rozróżnia się dwa zakresy zastosowań. Pierwszy, to powierzchnie, po których chodzi się w obuwiu, i drugi, to pomieszczenia wilgotne i mokre, w których chodzi się boso oraz baseny. Dla powierzchni mokrych, po których chodzi się boso, istotne są przede wszystkim dwa parametry, niska nasiąkliwość oraz antypoślizgowość. Dlatego stosuje się tu płytki klasy BI_a i BI_b, (rzadziej BII_a) oraz grupy A I (rzadziej AII_a). Jeżeli chodzi o antypoślizgowość, to w pomieszczeniach związanych z basenami (np. pomieszczenia prysznicy) stosuje się płytki z grupy B o antypoślizgowości wg DIN 51097 1992-11^[5]. Płytki te muszą być ponadto odporne na środki czyszczące i dodatki do wody basenowej.

W basenach płytki z grupy antypoślizgowości A powinny być stosowane w korytarzach, szatniach i przebieralniach oraz strefach niecek nie przeznaczonych do pływania, gdy głębokość wody zawiera się pomiędzy 80 ÷ 135 cm. Płytki z grupy antypoślizgowości B stosowane są przede wszystkim na plażach basenowych, w nieckach płytkich (głębokość mniejsza niż 80 cm) oraz na pochyłych płytkich dnach basenów, w brodzikach, na schodach prowadzących do wody, o ile ich szerokość nie jest większa niż 1 m i są wyposażone w poręcze, oraz na podwodnych ławkach i leżankach. Płytki klasy C stosuje się na obrzeżach przelewowych, schodach do basenów (za wyjątkiem sklasyfikowanych jako B), brodzikach do płukania nóg oraz na nachylonych powierzchniach plaż basenowych.

Do wykonywania okładzin zewnętrznych stosować należy płytki ceramiczne zgodne z PN-EN 14111:2007^[2], mrozoodporne wg PN-EN ISO 10545-12:1999^[6]. W praktyce najlepiej sprawdzają się płytki prasowane grupy BI_a oraz BI_b (te ostatnie zazwyczaj cechują się nasiąkliwością na poziomie 2%), jak również płytki ciągnione o nasiąkliwości nieprzekraczającej 3÷4%. Płytki gresowe cechują się nasiąkliwością na poziomie nieprzekraczającym 0,5%, można je więc uznać za mrozoodporne w świetle PN-EN ISO 10545-12:1999. Dla elewacji z płytek ceramicznych odporność mechaniczna nie ma większego znaczenia, w przeciwieństwie np. do balkonów, czy tarasów. W obu przypadkach zalecane jest jednak stosowanie płytek w jasnych kolorach, o wymiarach nie przekraczających 30*30 cm.

^[2] Norma PN-EN 14411:2007 „Płytki i płyty ceramiczne - Definicje, klasyfikacja, charakterystyki i znakowanie” wymaga określenia odporności na plamienie, odporności na słabe i mocne stężenie kwasów i zasad, odporności na środki domowego użytku i dodatki do wody basenowej oraz oznaczenia uwalnianego ołowiu i kadmu, powołując się na normy:

PN-EN ISO 10545-13:1999 „Płytki i płyty ceramiczne - Oznaczanie odporności chemicznej”
PN-EN ISO 10545-14:1999 „Płytki i płyty ceramiczne - Oznaczanie odporności na plamienie”
PN-EN ISO 10545-15:1999 „Płytki i płyty ceramiczne - Oznaczanie uwalnianego ołowiu i kadmu z płytek szkliwionych"

^[3] Fußböden in Arbeitsräumen und Arbeitsbereichen mit erhöhter Rutschgefahr ZH 1/571, IV.1989

^[4] DIN 51130 2004-06 Prüfung von Bodenbelägen; Bestimmung der rutschhemmenden Eigenschaft; Arbeitsräume und Arbeitsbereiche mit erhöhter Rutschgefahr; Begehungsverfahren; Schiefe Ebene

^[5] DIN 51097 1992-11 Prüfung von Bodenbelägen; Bestimmung der rutschhemmenden Eigenschaft; Naßbelastete Barfußbereiche; Begehungsverfahren; Schiefe Ebene

^[6] PN-EN ISO 10545-12:1999 „Płytki i płyty ceramiczne - Oznaczanie mrozoodporności"