Prawo budowlane w praktyce

Kwalifikacje polskich inżynierów będą uznawane we wszystkich krajach UE

Do sejmowej komisji infrastruktury trafił projekt nowelizacji ustawy o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów. Przewiduje on możliwość uznawania kwalifikacji polskich inżynierów, architektów i urbanistów w krajach UE. Zgodnie z projektem, każda właściwa okręgowa rada izby architektów, inżynierów budownictwa lub urbanistów będzie miała obowiązek wydania swojemu członkowi zaświadczeń: o członkostwie, potwierdzających posiadanie kwalifikacji zgodnych z wymaganiami przepisów UE oraz posiadaniu dyplomu ukończenia studiów wyższych, który jest uznawany w krajach Wspólnoty. Projekt przewiduje również uznawanie kwalifikacji inżynierów, architektów i urbanistów pochodzących z krajów UE, którzy chcą pracować w Polsce. Usprawnia też procedurę uznawania uprawnień zawodowych inżynierów, architektów i urbanistów, którzy chcą tylko okazjonalnie wykonywać jakieś usługi.

Będzie szerszy dostęp do zawodu architekta i inżyniera budownictwa

Przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury projekt zmian w ustawie o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów dostosowuje polskie prawo do prawa wspólnotowego i przewiduje rozszerzenie kręgu osób wykonujących te zawody. Zgodnie z projektem, potwierdzanie kwalifikacji ma należeć do samorządów zawodowych. Projekt określa dokumenty i procedury niezbędne do uzyskania uprawnień, jakimi powinien legitymować się architekt polski i obcokrajowiec z innego państwa UE. Na głównego inspektora nadzoru budowlanego nałożono obowiązek prowadzenia w formie elektronicznej centralnych rejestrów osób posiadających uprawnienia budowlane, rzeczoznawców oraz ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej.

Nadzór autorski jako praktyka na budowie?

Czy pełnienie nadzoru autorskiego jest zaliczane jako praktyka zawodowa na budowie niezbędna do uzyskania uprawnień budowlanych? Przez pewien bardzo krótki okres, od 3 lipca 2005 do 31 maja 2006, ustawodawca zezwolił na zaliczenie do praktyki zawodowej wymaganej do uzyskania uprawnień budowlanych praktyki na budowie wykonywanej w ramach nadzoru autorskiego. Możliwość taką przewidywał przepis z rozporządzenia MI z 18 maja 2005 w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Zgodnie z nim do praktyki zawodowej wymaganej do uzyskania uprawnień budowlanych do projektowania bez ograniczeń i sprawdzania projektów architektoniczno-budowlanych zaliczało się również praktykę na budowie wykonywaną w ramach nadzoru autorskiego pełnionego przez osobę, pod kierunkiem której odbywana była praktyka. Obowiązujące przepisy rozporządzenia MTiB z 28 kwietnia 2006 w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie takiej możliwości już nie przewidują. W związku z tym, w chwili obecnej praktyka odbywana w ramach nadzoru autorskiego nie może zostać zaliczona jako odpowiednia do uzyskania uprawnień budowlanych. Warto podkreślić, że za najlepszą praktykę na budowie uważa się pracę wykonywaną pod kierunkiem kierownika budowy lub kierownika robót.

Nowe prawo zwiększy odpowiedzialność projektantów i inwestorów

Przygotowana przez Ministerstwo Infrastruktury nowelizacja prawa budowlanego zaostrza odpowiedzialność projektantów, inwestorów i wykonawców robót budowlanych. Inwestor ma odpowiadać m.in. za: sprawdzanie wykonania projektu budowlanego pod względem zgodności z przepisami techniczno-budowlanymi, zapewnienie nadzoru nad robotami budowlanymi przez inspektora oraz dokonanie wymaganych odbiorów robót. Projektant uzyska możliwość wchodzenia na budowę i sprawdzania, czy prace są wykonywane zgodnie z projektem. Jeżeli w wyniku błędów w projekcie powstaną szkody, odpowie za nie. Wykonawca będzie odpowiedzialny za powołanie kierownika budowy oraz przestrzeganie wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób zatrudnionych przy budowie. Po zakończeniu prac budowlanych wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego mają składać oświadczenia, że wykonali swoje prace zgodnie z normami i przepisami oraz że wymagane kontrole i odbiory poszczególnych etapów budowy zostały przeprowadzone. Za złożenie oświadczenia niezgodnego z prawdą będzie grozić kara aresztu od 5 do 30 dni, kara ograniczenia wolności lub grzywny do 5 tys. zł. Nowe przepisy mają obowiązywać już od połowy 2009.

Wykluczenie wykonawcy będzie możliwe tylko na podstawie orzeczenia sądu

24 października weszła w życie nowelizacja Prawa zamówień publicznych. Przewiduje ona istotne zmiany w zakresie wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia w przypadku wyrządzenia szkody poprzez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zamówienia. Zgodnie z nowym brzmieniem ustawy, z postępowania wyklucza się wykonawców, którzy wyrządzili szkodę, nie wykonując zamówienia lub wykonując je nienależycie, jeżeli szkoda ta została stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu wydanym w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania. Takie rozwiązanie jest bardzo korzystne dla wykonawców, jednoznacznie stwierdza się bowiem, iż jedyną podstawę wykluczenia wykonawcy ze względu na wyrządzoną szkodę może stanowić prawomocne orzeczenie sądowe.

Dobudowa tarasu do budynku mieszkalnego

Na działce wybudowany jest budynek mieszkalny jednorodzinny. Ściana szczytowa znajduje się w odległości 4 m od granicy działki. Czy do przedmiotowej ściany można dobudować taras na gruncie o szerokości 1,3 m od ściany, zadaszony dachem opartym na słupach żelbetowych?
Można. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, okapy i gzymsy nie mogą pomniejszać minimalnych odległości od granicy działki budowlanej o więcej niż 0,8 m, natomiast części budynku, takie jak balkony, galerie, tarasy, schody zewnętrzne, pochylnie i rampy – o więcej niż 1,3 m. W potocznym rozumieniu taras to pozioma powierzchnia umieszczona na wysokości parteru, piętra lub na dachu, ogrodzona balustradą, pełniąca najczęściej funkcję miejsc wypoczynkowych w budynkach mieszkalnych i reprezentacyjnych, zaś w budynkach biurowych, usługowych (np. w hotelach) dodatkowo rolę ogródków kawiarnianych, restauracyjnych itp. Tarasy mogą być niezadaszone, jak również zadaszone. W stanie faktycznym opisanym w pytaniu pojawia się problem, czy część budynku w postaci zadaszonego tarasu może pomniejszać minimalne odległości od granicy sąsiedniej działki budowlanej. Z racji tego, że tarasy mogą być zadaszone, a zadaszenie takie jest elementem tarasu funkcjonalnie z nim związanym, wydaje się, że do ściany szczytowej zlokalizowanej w odległości 4 m od granicy sąsiedniej działki budowlanej można dobudować taras na gruncie o szerokości 1,30 m i zadaszony dachem opartym na słupach żelbetowych. Należy jednocześnie na marginesie tylko zauważyć, że na słupach żelbetowych może być sam taras oparty, jeżeli jest dobudowywany do wyższej kondygnacji niż parter.

Rozbiórka obiektu, który uległ katastrofie budowlanej

Jeśli obiekt uległ katastrofie budowlanej, zbiera się komisja powołana do ustalenia przyczyn i okoliczności katastrofy. Po zakończeniu jej prac organ nadzoru budowlanego niezwłocznie wydaje decyzję określającą zakres i termin wykonania niezbędnych robót w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia obiektu budowlanego do czasu wykonania robót doprowadzających obiekt do stanu właściwego. Ten właśnie przepis stanowi podstawę do wydania nakazu rozbiórki obiektu, który uległ katastrofie budowlanej. Właściciel lub zarządca obiektu budowlanego po zakończeniu postępowania jest obowiązany podjąć niezwłocznie działania niezbędne do usunięcia skutków katastrofy budowlanej. Przepis ten obliguje osobę zobowiązaną do wykonania decyzji bez dodatkowego ingerowania organu nadzoru budowlanego. Natomiast, niewykonanie niezwłocznie tej decyzji stanowi wykroczenie zagrożone karą aresztu albo karze ograniczenia wolności, albo karze grzywny.

Pozwolenie na budowę ważne trzy lata

23 sierpnia weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo budowlane, która przewiduje wydłużenie okresu ważności pozwoleń na budowę. Teraz będzie ono ważne przez trzy lata, licząc od dnia, w którym wydana decyzje o pozwoleniu stała się ostateczna. Także przerwa w budowie nie będzie mogła być dłuższa niż trzy lata. Nowelizacja przewiduje bowiem, że jeżeli budowa została przerwana na czas dłuższy niż trzy lata, to decyzja o pozwoleniu na budowę wygasa. Wydłużony został także okres ważności pozwoleń na budowę inwestycji celu publicznego. Będzie on teraz wynosił cztery lata. Potrzeba wprowadzenia zmian wynika głównie z tego, że najczęściej w odniesieniu do dużych obiektów budowlanych wyłonienie wykonawcy robót budowlanych trwa długo i często zdarza się, iż budowa może się nie rozpocząć przed upływem dwóch lat. Szczególnie jest to widoczne w przypadku inwestycji celu publicznego. Do inwestorów, którzy wystąpili już o pozwolenie na budowę, jednak nie otrzymali jeszcze ostatecznych decyzji, zastosowanie będą miały nowe przepisy.

Od października 2008 wzrósł limit zwrotu VAT

Osoby ubiegające się o zwrot różnicy VAT od zakupionych materiałów budowlanych otrzymają większy zwrot. Zwrot przysługuje osobom fizycznym i dotyczy części wydatków poniesionych przez te osoby na zakup materiałów budowlanych w związku z budową i remontem budynku mieszkalnego lub jego części. Odliczyć można m.in. VAT na cegły, żwir, płyty chodnikowe, klepki, okna i drzwi, kotły centralnego ogrzewania, umywalki oraz przewody elektryczne. Wzrost zwracanej kwoty związany jest ze wzrostem limitu tego zwrotu. Kwota zwrotu jest równa 68,18% kwoty VAT wynikającej z faktur, nie więcej jednak niż 12,295% kwoty stanowiącej iloczyn: 70 m² powierzchni użytkowej i ceny 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego (przy inwestycjach wymagających pozwolenia na budowę) lub 30 m² powierzchni użytkowej i wspomnianej ceny 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego (przy inwestycjach niewymagających pozwolenia na budowę). Górne limity są mniejsze dla osób, które poniesione wydatki mieszkaniowe odliczyły wcześniej w ramach ulg mieszkaniowych (ulgi budowlanej lub ulgi remontowej). Dla osób takich kwota zwrotu jest równa 55,23% kwoty VAT wynikającej z faktur, nie więcej jednak niż 9,959% kwoty stanowiącej odpowiednio iloczyn: 70 m² lub 30 m² powierzchni użytkowej i ceny 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego.
Warto wspomnieć, że podatnicy ubiegający się o zwrot części wydatków poniesionych w związku z budownictwem mieszkaniowym popełniają sporo błędów w składanych dokumentach. Problematyczne okazuje się m.in. ustalenie, czy na dany materiał budowlany przysługuje zwrot. Bardzo często jest to utrudnione brakiem symbolu PKWiU danego materiału na fakturze. Kolejny błąd to niezałączanie przez podatników do wniosku wymaganych załączników bądź ich nieczytelność (np. w przypadku kserokopii faktur VAT). Zdarza się też, że zamiast tytułu prawnego do nieruchomości podatnicy załączają nakaz płatniczy czy polisę ubezpieczeniową. Mają też problemy z prawidłowym obliczeniu kwoty zwrotu. Błędy występują też w samych wnioskach. Zdarza się, że podatnicy podają niekompletne numery faktur, błędne numery NIP (swoje zamiast sprzedawców), złe kwoty (np. wartość brutto zamiast wartość podatku VAT), wykazują wydatki na materiały budowlane, lecz niezwiązane z budową domu czy mieszkania, a np. ogrodzenia czy drogi do posesji.

W miastach pojawią się nowe działki

Wszystkie grunty rolne położone w granicach miast zostaną z mocy prawa przekształcone w tereny zurbanizowane z prawem do zabudowy. Zwiększy to liczbę inwestycji budowlanych i obniży ich koszty. Dla gmin nowe rozwiązania oznaczają wzrost dochodów.
Przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury projekt nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz o ochronie gruntów rolnych i leśnych przewiduje ułatwienia w prowadzeniu inwestycji budowlanych na terenach, które nie są objęte miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Nowe rozwiązania prawne umożliwią odrolnienie większości gruntów położonych w granicach administracyjnych miast. Przyczyni się to do zwiększenia liczby działek, na których będą mogły być prowadzone inwestycje budowlane. Zgodnie z projektem każda gmina będzie zobowiązana do przyjęcia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, w którym będzie określała obszar urbanizacji. Będzie to obszar, na którym inwestycje budowlane będą mogły być prowadzone według uproszczonych procedur, czyli np. bez konieczności ubiegania się o pozwolenie na budowę, jedynie po zarejestrowaniu robót. Jednocześnie do zmiany przeznaczenia wszystkich gruntów rolnych, położonych na obszarze urbanizacji, nie będzie potrzebna żadna zgoda. Działki te zostaną bowiem odrolnione z mocy prawa.

Pieniądze na remont dachu lub elewacji

Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe mogą się starać o dofinansowanie remontów, renowacji czy termomodernizacji budynków z unijnej skarbonki w ramach regionalnych programów operacyjnych. Pierwsze wnioski o dofinansowanie projektów mieszkaniowych w ramach RPO na lata 2007–2013 można już składać w urzędach marszałkowskich odpowiedzialnych za wdrażanie tych programów. Jednak w wielu województwach wnioski będzie można składać najwcześniej w przyszłym roku. Terminy te wynikają bowiem z konieczności notyfikowania w Komisji Europejskiej przygotowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego projektu rozporządzenia w sprawie udzielania pomocy na rewitalizację w ramach regionalnych programów operacyjnych. To niejedyny powód, dla którego nabory ruszą tak późno. Jak bowiem tłumaczą urzędnicy, poszczególne projekty wspólnot czy spółdzielni powinny wynikać z lokalnych programów lokalizacji. Te zaś muszą być przygotowane przez lokalne samorządy.
Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe na Mazowszu mogą się ubiegać o dofinansowanie, którego głównym celem jest odnowa zdegradowanych obszarów miast. Na to działanie przeznaczono 220 mln euro, z czego 74,8 mln euro pochodzi ze środków unijnych. Maksymalny udział środków UE w wydatkach kwalifikowanych to 85%. Nie ma ograniczenia minimalnej bądź maksymalnej wartości projektu.
Na jakie projekty można wykorzystać te pieniądze? Na przykład na odnowienie dachu, elewacji zewnętrznej, stolarki okiennej i drzwiowej, klatki schodowej, korytarzy wewnętrznych lub zewnętrznych, wejścia i elementów jego konstrukcji zewnętrznej, windy, instalacji technicznej czy też na działania mające podnieść poziom oszczędności energetycznej budynku – to, na jakie przedsięwzięcie beneficjent otrzyma wsparcie, zależy od województwa. Zwykle jednak warunkiem jego uzyskania jest udowodnienie, że projekt będzie realizowany w rejonie, gdzie jest np. mało mieszkań czy panuje duże ubóstwo, długotrwałe bezrobocie, niski poziom wykształcenia, wysoki poziom przestępczości, duża degradacja środowiska, słaba koniunktura gospodarcza itd.