Wstęp

Większość artykułów ekonomicznych w Polsce w ostatnim kwartale rozpoczynała się do bardzo złych doniesień z rynku niemieckiego. Indeks produkcji przemysłowej PMI kontynuował spadek i w tym momencie wynosi 41,7 co jest najniższą wartością na przestrzeni ostatnich 10 lat (wartości poniżej 50 PMI wskazują na pogarszanie się nastrojów w branży). Nastroje idą w parze z realnymi danymi płynącymi z gospodarki wskazującymi na spadek produkcji przemysłowej w Niemczech. Najbardziej cierpi branża motoryzacyjna, której poddostawcami są liczne firmy w Polsce. Powoduje to, że problemy te zaczynają przechodzić również do nas. W stosunku do lipca tego roku produkcja przemysłowa spadła aż o 6% wobec oczekiwanych przez analityków spadku o 2,8% w skali miesiąca i wzrostu o 1,9% w skali roku.
Jednym z najważniejszych wydarzeń, które może mieć bardzo duży wpływ na polski rynek mieszkaniowy oraz sektor bankowy jest przełomowy wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącego kredytów hipotecznych indeksowanych do franka szwajcarskiego. Wyrok Trybunału stwierdza, że z umów kredytowych należy usunąć wszelkie niedozwolone zapisy, a usunięte fragmenty nie mogą być niczym zastąpione. W efekcie takie kredyty stałyby się kredytami złotowymi, ale z bardzo niskim oprocentowaniem. Jednocześnie stwierdzono, iż jeśli po usunięciu zapisów umowa stanie się niezgodna z prawem krajowym, to należy ją unieważnić. W takiej sytuacji klient jest zobowiązany do zwrotu bankowi dokładnie takiej kwoty jaką pożyczył z uwzględnieniem wszystkich zapłaconych dotąd rat. Jednocześnie nie oznacza to że wszystkie kredyty zostaną automatycznie przewalutowane lub unieważnione. O to klienci banków będą musieli walczyć w sądzie. Zapowiada się więc ostra walka, z jednej strony pomiędzy klientami a bankami które będą starały się wywrzeć presję na klientach by ci nie dochodzili swoich praw w sądzie, a z drugiej strony pomiędzy kancelariami prawnymi, które będą starały się oferować swoją pomoc w prowadzeniu spraw frankowych w zamian za procent. W przypadku przegrania spraw przez banki, ich straty mogą sięgać nawet 60 mld zł, co skłania do obaw o wpływ tych spraw na stabilność systemu bankowego w Polsce.
Kredytów frankowych w ofertach banków dziś już nie ma, ale popyt na mieszkania jest nie mniejszy niż w latach 2006-2008. Raporty stworzone przez Metrohouse i Gold Finance wskazują na wciąż duże zainteresowanie zakupem nieruchomości mieszkaniowych w III kwartale bieżącego roku, ale na rynku wtórnym można zaobserwować spadek tempa wzrostu cen. Indeks popytu jest 13% wyższy niż przed rokiem. Natomiast ceny na rynku wtórnym w porównaniu z poprzednim kwartałem wzrosły tylko od poniżej 1% we Wrocławiu, Warszawie i Łodzi do maksymalnie 2,9% w Krakowie. Dla porównania, w ujęciu rocznym ceny mieszkań wzrosły od 7% w Poznaniu do 15% w Łodzi.
Warto w tym miejscu wspomnieć o rosnącej marce Łodzi na polskim rynku nieruchomości zarówno mieszkaniowych jak i komercyjnych, zarówno biurowych jak i hotelowych. Czasy, gdy Łódź postrzegana była jako rejon dotknięty ekonomicznymi problemami typowymi dla miast postindustrialnych, dawno minęły. Obecnie jej wizerunek kształtują ambitne plany rewitalizacyjne, stale polepszająca się infrastruktura oraz gęsta siatka połączeń transportowych. Wartość projektów realizowanych w tym momencie przez miasto, z unijnym dofinansowaniem, sięga 4 mld zł i obejmuje dalsze remonty kamienic i ulic, rozwój transportu, poprawę infrastruktury a także aktywizację zawodową mieszkańców i wsparcie edukacyjne. Łódź jest obecnie także jedną z kluczowych lokalizacji dla centrów usług w Polsce co przekłada się na zapotrzebowanie na powierzchnie biurowe. Obecnie w budowie znajduje się 100.000 m² powierzchni w ramach dużych projektów takich jak Hi Piotrkowska 155, Imagine czy Monopolis. Plany takie jak budowa Centralnego Portu Lotniczego w gminie Baranów mogą w przyszłości tylko jeszcze umocnić pozycję Łodzi na tym rynku. Do tego dochodzi szczególny segment nieruchomości mieszkaniowych jakimi są prywatne akademiki. To właśnie Łódź, dzięki 22 uczelniom i 72 tys. studentów, była jednym z pierwszym miast w Polsce które przyciągnęło tego typu inwestycje.

 

1. Obiekty handlowe i towarzyszące

 

  • Jedno z najbardziej rozpoznawalnych w Polsce centrów handlowych - Łódzka Manufaktura - przechodzi właśnie modernizację, prowadzoną przez firmę Infine pod nadzorem konserwatora zabytków. Efekty prac najłatwiej będzie można zauważyć w części restauracyjnej, w której zbudowany zostanie nowy świetlik w formie dachu szedowego. Ponadto duże zmiany pojawią się przy wejściu głównym, które zostanie całkowicie przebudowane, wraz z fasadą. Na części posadzek odtworzony zostanie wzór nawierzchni znajdujący się na rynku głównym. Renowację przejdą także znajdujące się w pasażach parkiety będące jednym z bardziej charakterystycznych elementów Manufaktury. Prace remontowe prowadzone są głównie w nocy, by nie zakłócać działania galerii. Ich koniec planowany jest na jesień 2020 r.

  • Fiński deweloper YIT, obecny dotąd tylko na warszawskim rynku projektów mieszkaniowych, kupił działkę w sąsiedztwie Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku. Powierzchnia działki to 1,55 ha, a planowana na niej inwestycja typu mixed-use będzie miała łączną powierzchnię blisko 40.000 m².

  • Sieć IKEA planuje otwarcie swojego 12. sklepu w Polsce. Budowa obiektu rozpoczęła się z początkiem października w Szczecinie, na działce przy ul. Mieszka I. Jego powierzchnia całkowita wyniesie 29.000 m², a otwarcie planowane jest na I połowę 2021 roku. Budynek będzie certyfikowany w systemie BREEAM. Będzie to pierwszy sklep tej marki w rejonie północno-zachodniej Polski, ale też ostatni o standardowych rozmiarach, w związku z planowanym przez sieć rozwojem innych formatów sprzedaży.

 

2. Lokale biurowe

 

  • 3 października bieżącego roku nastąpiło otwarcie jednej z najnowocześniejszych inwestycji biurowych w Łodzi - kompleksu biurowego Imagine, będącego własnością spółki Avestus Real Estate. Jest to zespół dwóch budynków biurowych o powierzchni 17.200 m², w tym 14.800 m² biur i 2.400 m² przestrzeni handlowo-usługowej oraz wielopoziomowego parkingu na 356 miejsc. Budowa kompleksu rozpoczęła się w marcu 2018 r., a pierwsi najemcy wprowadzili się się już we wrześniu br. Projekt architektoniczny przygotowało BE DDJM Biuro Architektoniczne, a generalnym wykonawcą były firmy Eiffage Polska Budownictwo, odpowiedzialna za część biurową, oraz GOLDBECK która odpowiadała za część garażową. Obiekt posiada certyfikat BREEAM Interim Design Stage na poziomie "Excellent".

  • W Krakowie na działce przy ul. Tischnera w najbliższych tygodniach rozpocznie się budowa nowoczesnego kompleksu biurowego TEN Office. Będzie się on składał z 8-piętrowych trzech budynków biurowo-usługowych (o pow. biurowej blisko 32 tys. m²) oraz garażu podziemnego. Również i ten projekt architektoniczny przygotowała pracownia BE DDJM Architekci, natomiast generalnym wykonawcą będzie spółka BUMA.

  • W grudniu 2019 rozpocznie się budowa pierwszego 6-kondygnacyjnego budynku biurowego będącego I etapem budowy kompleksu biurowego Airport City Gdańsk, który znajdzie się w pobliżu Portu Lotniczego im. Lecha Wałęsy. Łączna planowana powierzchnia użytkowa całego kompleksu to 120.000 m². Budynki wchodzące w skład kompleksu nazwane zostaną wg alfabetu fonetycznego ICAO – Alpha, Bravo, Charlie, Delta, Echo, Foxtrot, Gold i Hotel. Będą to głównie budynki o 6 kondygnacjach naziemnych i 2 podziemnych. Pierwszy z nich, Alpha, będzie oferował 8.500 m² powierzchni użytkowej i 200 miejsc parkingowych, a drugi, Bravo odpowiednio 18.500 m² oraz 381 miejsc. Pierwszy budynek zostanie oddany do użytku w III kwartale 2021 r. Autorem koncepcji architektonicznej jest pracownia PIG Architekci. Inwestorem jest spółka Port Lotniczy w Gdańsku.

  • Na terenie gdańskiej inwestycji Officyna oddano do użytku biurowiec, będący pierwszym etapem inwestycji. Znajduje się w nim 4.200 m² powierzchni biur oraz blisko 900 m² powierzchni lokali usługowych. Hala garażowa mieści 20 miejsc parkingowych. Jednocześnie wmurowany został kamień węgielny pod budowę 5-kondygnacyjnego budynku II etapu, który będzie oferował 7.300 m² biur. II etap osiągnie stan surowy pod koniec II kwartału 2020. Budynki obu etapów mają zostać połączone bezpośrednim łącznikiem. Projekt architektoniczny całej inwestycji wykonała pracownia APA Wojciechowski Architekci. Biurowiec uzyska certyfikat LEED na poziomie GOLD.

 

 

  • W Katowicach firma DL Invest Group rozpocznie jeszcze w tym roku budowę swoich kolejnych inwestycji biurowych. Na działce przy alei Korfantego 138 powstać mają 2 biurowce. Budowa pierwszego z nich rozpocznie się jeszcze w tym roku, a drugiego na przełomie 2022 i 2023 r. Pierwszy z nich będzie miał 14 kondygnacji, na których znajdą się biura, dwie kondygnacje parkingów, a także sklepy, lokale usługowe i gastronomiczne oraz przedszkole i przychodnia. Inwestor rozważa zbudowanie w tej lokalizacji jeszcze trzeciego biurowca.

  • DL Invest Group jak dotąd realizował głównie projekty niewielkich centrów handlowych w lokalizacjach na południu Polski. Obecnie w Katowicach przy ul. Wrocławskiej prowadzi budowę biurowca DL Center Point II, który na siedmiu kondygnacjach (w tym jednej podziemnej) będzie oferował 22.500 m² pow. użytkowej. W sierpniu tego roku odbyła się uroczystość zawieszenia wiechy. Oddanie budynku do użytku planowane jest na I kwartał 2020 roku. Projekt architektoniczny wykonała pracownia Ostrowscy Architekci, a generalnym wykonawcą jest Eiffage Polska Serwis i Eiffage Polska Budownictwo.

 

3. Inwestycje mieszkaniowe zawsze „modne” i potrzebne

 

  • Na warszawskiej Woli przy ul. Ordona, Echo Investment rozpoczyna realizację kolejnej inwestycji mieszkaniowej – Stacja Wola. Powstanie ona w dwóch etapach i łącznie zaoferuje ponad 1000 mieszkań. Projekt architektoniczny sporządziła Medusa Group, stawiając na loftową estetykę i elementy wystroju – panoramiczne okna i różnorodne materiały wykończeniowe. Na terenie osiedla znajdą się takie udogodnienia jak ładowarki dla pojazdów elektrycznych, place zabaw, stojaki dla rowerów itp. Kompleks ma oferować mieszkańcom rozwiązania z dziedziny inteligentnych budynków – za pomocą aplikacji na telefony komórkowe mieszkańcy mają mieć możliwość zarządzania swoimi mieszkaniami. Klucze do pierwszych mieszkań mają zostać przekazane pod koniec 2021 r.

 

 

  • W sprzedaży są już dostępne mieszkania trzeciego etapu budowy osiedla Jaśminowy Mokotów. Deweloper Skanska rozpocznie budowę jeszcze w tym roku, a zakończenie planowane jest na III kwartał 2021 roku. W trzecim etapie powstanie 6 dwukondygnacyjnych budynków, w których znajdą się 94 mieszkania, a także wewnętrzne patio dla mieszkańców. Ponadto, w bezpośrednim sąsiedztwie inwestycji deweloper przygotował ogólnodostępny Park Enklawa (teren zielony z jeziorkiem) o pow. 8.500 m². Projekt architektoniczny przygotowało biuro BBGK Architekci.

  • Grupa Murapol rozpoczyna nową inwestycję Murapol Apartamenty na łódzkim Widzewie przy Al. Józefa Piłsudskiego. Inwestycja składać się będzie z dwóch, 8- i 9-kondygnacyjnych budynków, które pomieszczą łącznie 260 mieszkań o powierzchniach od 27 do 65 m². Projekt architektoniczny wykonała pracownia Murapol ARchitects Drive SA, działająca w ramach grupy. Estetyka budynków swoimi ceglanymi akcentami ma nawiązywać do pofabrycznej architektury miasta.

  • Ruszyła przedsprzedaż mieszkań kompleksu Viva Jagodno, nowej wrocławskiej inwestycji Ronson Development przy ul. Kajdasza na Jagodnie. Będzie to zespół niskich 3-kondygnacyjnych budynków mieszkalnych – docelowo ok. 400 mieszkań. Mieszkania oferowane w I etapie to głównie lokale 2-pokojowe o pow. 42–48 m², choć znajdą się również i mieszkania 6-pokojowe o pow. 116 m². Wszystkie z nich będą posiadać balkony lub ogródki. Mieszkańcy osiedla będą mieli również dostęp do parkingu podziemnego, zamykanych schowków na rowery, alejek spacerowych czy piaskownicy dla dzieci.

  • 25 września na terenie budowy Fyrtel Wilda w Poznaniu świętowano zawieszenie wiechy. Ta inwestycja mieszkaniowa firmy Duda Development będzie oferować 66 mieszkań o różnych powierzchniach i układach (od 1 do 4 pokoi). Ponadto, pod poziomem gruntu znajdzie się 2-poziomowa hala garażowa, a na parterze lokale usługowe. Generalny wykonawca to Erbud, a projekt architektoniczny wykonało biuro CDF Architekci. Budynek ma zostać oddany do użytku w 2. połowie 2020 r.

  • Również w Poznaniu wmurowano kamień węgielny pod nową inwestycję mieszkaniową dewelopera Bouygues Immobilier, Cerisier Résidence. Ten 4-kondygnacyjny budynek położony przy ul. Smardzewskiej, pomieści 106 mieszkań, od kawalerek po lokale 4-pokojowe. Wszystkie mieszkania będą miały ogródki lub balkony. Oddanie budynku do użytku planowane jest na lato 2020 r. Generalnym wykonawcą jest firma CFE Polska.

  • Interesująco zapowiada się nowa inwestycja mieszkaniowa na terenach dawnych zakładów Wiepofama w Poznaniu. 7,5 ha terenów poprzemysłowych to ostatni tak duży obszar inwestycyjny w tej okolicy. W I kwartale 2020 r. w tej lokalizacji Unidevelopment rozpocznie budowę osiedla Fama Jeżyce. I etap obejmie 251 mieszkań o pow. od 30 do 100 m². Pracując nad projektem architektonicznym osiedla, pracownia HRA Architekci starała się nawiązać do modernistycznego charakteru historycznej zabudowy w tym miejscu, poprzez takie elementy jak zabudowa kwartałowa czy też delikatne zaokrąglenia narożników i balkonów. Dodatkowo, surowe betonowe balkony nadadzą całości nieco loftowego charakteru. Istotny był również przemyślany układ urbanistyczny i wpisanie nowej zabudowy w historyczną tkankę miejską Jeżyc. Osiedle ma mieć charakter otwarty i ogólnodostępny, a na parterach budynków znajdą się lokale usługowe i handlowe, które powinny przyciągnąć również osoby z zewnątrz. Rezerwacja i sprzedaż mieszkań ruszy w listopadzie 2019 r.

  • Rozpoczęła się także budowa ostatniego, czwartego etapu inwestycji Red Park przy ul. 28 czerwca 1956 r. na poznańskim Dębcu. RED Real Estate Developer wybuduje 137 mieszkań o metrażu od 34 do 99 m² w 2-, 3- i 4-pokojowych układach. Każdy lokal będzie posiadał balkon lub loggię. Wszystkie budynki będą wyposażone w windy i podziemne parkingi. Generalnym wykonawcą jest spółka Alfa-Bet.

  • Echo Investment rozpoczęło realizację II etapu inwestycji Nasze Jeżyce. Będą to 162 mieszkania o pow. od 38 do 72 m² posiadające balkony, tarasy lub ogródki. Do dyspozycji mieszkańców będzie też podziemny parking, komórki lokatorskie oraz prywatny paczkomat. W I etapie powstają 142 mieszkania, które zostaną oddane do użytku w I kwartale 2021 r. (a II etap – w II kwartale).

  • Jeszcze w tym roku na poznańskich Winiarach przy ul. Piątkowskiej 103, spółka Quadro Development rozpocznie budowę kameralnej kamienicy. Będzie to 5-kondygnacyjny budynek z 42 mieszkaniami o powierzchniach od 27 do 72 m² i od 1 do 4 pokoi. Wszystkie mieszkania będą miały balkony, tarasy lub ogródki. W podziemnym garażu znajdzie się miejsce na 32 samochody. Oddanie budynku do użytku planowane jest na I kwartał 2021 r.

  • Grupa Murapol zawarła umowę przedwstępną dotyczącą kupna działki o pow. 3,7 ha znajdującej się w gdańskiej dzielnicy Łostowice. Inwestor planuje na niej zbudować osiedle dziewięciu budynków wielorodzinnych, w których znajdzie się łącznie ok. 300 mieszkań. Sprzedaż mieszkań ma rozpocząć się w III kw. 2020 r.

  • Na trzecim najwyższym budynku mieszkalnym w Gdyni - inwestycji Portova - zawieszono wiechę. Ten ponad 50-metrowy budynek mieścić będzie 271 mieszkań oraz lokale handlowe na parterze. Ponadto do dyspozycji mieszkańców będą sauny, sala fitness oraz część wypoczynkowa ze stołem do bilarda. Budowa odbywa się w dwóch etapach, które zakończą się odpowiednio w I kwartale 2020 r. i 2021 r. Projekt architektoniczny wykonało Studio Kwadrat. Ciekawostką jest wkomponowanie w nowy projekt dwóch elewacji historycznej zabudowy znajdującej się wcześniej w tym miejscu.

 

4. Budownictwo hotelowe

 

  • W Krakowie przy ul. Romanowicza 4 otwarty został jeden z najnowocześniejszych prywatnych akademików w Polsce - LivinnX. W 290 pokojach o różnorodnej konfiguracji znajduje się 710 łóżek. Do dyspozycji studentów jest 2.000 m² powierzchni wspólnej, na którą składają się strefy nauki i rozrywki, duża wspólna kuchnia, całodobowa siłownia, sauna, pokój do jogi, a nawet ścianka wspinaczkowa. Na poziomie -1 znajduje się pralnia i rowerownia. Inwestycję zrealizował Golub GetHouse we współpracy z amerykańską firmą CA Ventures International. Projekt architektoniczny wykonała pracownia IMB Asymetria, a generalnym wykonawcą była firma Unibep.

  • We Wrocławiu przy ul. Rychtalskiej został oddany do użytku budynek Resi4Rent. Jest to pierwszy w Polsce przykład instytucjonalnej prywatnej platformy mieszkań na wynajem. Inwestycja ta umożliwia wynajęcie mieszkania na okres co najmniej 12 miesięcy. Budynek mieści 302 mieszkania (od jedno- do czteropokojowych). Wszystkie lokale mają urządzoną kuchnią, a na życzenie najemcy mogą zostać umeblowane. Podobne inwestycje są obecnie realizowane także w innych miastach. W Łodzi przy ul. Wodnej powstanie 220 mieszkań, we Wrocławiu na Kępie Mieszczańskiej 270 mieszkań, a w stolicy w Browarach Warszawskich 450 mieszkań. Platforma Resi4Rent tworzona jest przez Griffin Real Estate, a budynki dla niej realizuje Echo Investment będący mniejszościowym udziałowcem w tym projekcie.

  • Jesienią bieżącego roku otwarty zostanie 7-kondygnacyjny Hotel Ibis Styles Lublin Stare Miasto, który znajduje się przy Al. Solidarności 7. Swoim gościom oferuje 114 pokoi, 8 sal konferencyjnych oraz dwupoziomową restaurację na 120 miejsc. Działalność hotelu opiera się na umowie doradztwa oferowanego przez Grupę Orbis i Accor.

 

5. Inne obiekty

 

  • W Poznaniu na terenie kampusu Uniwersytetu Medycznego przy ul. Rokietnickiej wmurowano kamień węgielny pod budowę nowego gmachu Collegium Pharmaceuticum Wydziału Farmacji. Mają się tu przenieść wszystkie laboratoria i zakłady wydziału, które obecnie „porozrzucane są” po całym UM. Nowy gmach to trzy połączone ze sobą budynki o łącznej powierzchni 16.000 m². Projekt architektoniczny wykonała pracownia RYSY Architekci. Koszt samej budowy to ok. 90 mln zł, natomiast wyposażenie budynku podniesie go do 106 mln zł. Zakończenie inwestycji planowane jest na 2024 r.

  • W Gdańsku na terenie Wyspy Portowej ruszyła budowa inwestycji Flax Gdańsk Bałtyckie Centrum Logistyczne (BCL), której generalnym wykonawcą jest firma Dekpol. Będą to dwie nowoczesne hale magazynowo-usługowe o pow. prawie 15.000 m². Centrum będzie składało się z niewielkich modułów typu Small Business Unit, które zaadaptowane zostaną na niewielkie magazyny, lekką produkcję oraz biura. Flex Gdańsk BCL będzie miało dostęp do bocznicy kolejowej PKP, a także znajdować się będzie blisko terminala kontenerowego DCT. Wciąż jest możliwość wynajęcia powierzchni w tej inwestycji.