Zrównoważone budownictwo to obecnie nie tylko trend, lecz rzeczywistość, która stawia przed inwestorami i projektantami budynków nowe wyzwania wynikające z konieczności dostosowania się do nadchodzących regulacji prawnych. Unia Europejska, w ramach strategii Europejskiego Zielonego Ładu tworzy narzędzia umożliwiające ocenę, czy realizowane projekty i prowadzona działalność są zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Taksonomia UE, czyli rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje [1] jest dokumentem, który klasyfikuje różne rodzaje działalności gospodarczych, w tym budownictwa, i wyznacza kryteria takiej oceny. Jest ona niezbędna, jeśli staramy się o dofinansowanie inwestycji ze środków Unii Europejskiej lub chcemy uzyskać preferencyjne warunki finansowania stosowane dla zielonych inwestycji.

Co definiuje Taksonomia UE i jakie są kryteria zrównoważonej działalności?

Taksonomia UE ustanawia kryteria zrównoważonej działalności, których wypełnienie umożliwia określenie w jakim stopniu jest ona zrównoważona środowiskowo. Jednym z kluczowych elementów tego rozporządzenia jest art. 9, definiujący sześć celów środowiskowych:

  1. łagodzenie zmian klimatu,
  2. adaptacja do zmian klimatu,
  3. zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich,
  4. przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym,
  5. zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola,
  6. ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów.

Kolejne artykuły tego rozporządzenia określają kryteria, które należy spełnić, aby wykazać wniesienie istotnego wkładu w poszczególne cele środowiskowe. Każda działalność zgodna z Taksonomią UE, musi również spełniać wymogi zasady DNSH, czyli niewyrządzenia poważnej szkody względem żadnego z celów środowiskowych. Określenie działań uznanych za wyrządzające poważne szkody względem poszczególnych celów środowiskowych zostały określone w art. 17 tego rozporządzenia.

Dodatkowo wykazanie zgodności z Taksonomią wymaga potwierdzenia stosowania przez przedsiębiorstwo procedur prowadzenia działalności gospodarczej spełniających minimalne gwarancje. Mają one zapewnić przestrzeganie Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, w tym zasad i praw określonych w ośmiu podstawowych konwencjach wskazanych w Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy (odnoszącej się do podstawowych zasad i praw w pracy oraz zasad i praw określonych w Międzynarodowej karcie praw człowieka).

Możemy potwierdzić, że dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo, jeżeli:

  • wnosi istotny wkład w realizację co najmniej jednego ze zdefiniowanych celów środowiskowych,
  • nie wyrządza poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych,
  • jest prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami.
  • spełnia techniczne kryteria kwalifikacji.

Techniczne kryteria kwalifikacji to uzupełniające Taksonomię rozporządzenia, które dla poszczególnych branż gospodarki precyzyjnie określają wymogi związane z wnoszeniem istotnego wkładu oraz nieczynienia poważnych szkód względem celów środowiskowych.

Kiedy jest wymagana zgodność realizacji inwestycji z Taksonomią UE i zasadą DNSH?

Obecnie nie jest obligatoryjne wykazywanie zgodności realizacji inwestycji budowlanych z Taksonomią UE i zasadą DNSH z niej wynikającej. Wyjątkiem są sytuacje, kiedy inwestor stara się o dofinansowanie realizacji takiej inwestycji ze środków Unii Europejskiej (np. przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności lub projekty finansowane z funduszy unijnych w ramach programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 FEnIKS). W takiej sytuacji należy wykazać zgodność realizowanego projektu z zasadą DNSH wynikającą z Taksonomii i technicznymi kryteriami kwalifikacji w niej określonymi.