Każdy kierownik budowy i inspektor nadzoru podczas szkoleń na budowie aż do znudzenia przypomina pracownikom: „Pamiętajcie. Rano ze swojego domu wychodzicie zdrowi i cali i tacy macie do niego powrócić. Więc uważajcie na siebie i swoich kolegów obok”. Dotyczy to także osób pracujących na wysokości. Ta grupa musi spełniać dodatkowe wymagania w zakresie psychologii pracy, optyki i zdolności manualnych. Ale przede wszystkim odczuwać respekt przed wysokością i spełniać wysokie wymogi emocjonalno-uczuciowe. Tak! Emocjonalno-uczuciowe.

Kto może pracować na wysokości

Zacznijmy od omówienia badań, na podstawie których pracownicy są dopuszczani do pracy na wysokości powyżej 3 m. Pierwszym badaniem jest zaliczenie z wynikiem pozytywnym testów psychologicznych. W ich skład wchodzą części:

  1. Pisemna – testowa. Testy mają na celu określenie: spostrzegawczości, zdolności logicznego myślenia, zdolności koncentracji, przerzutności oraz podzielności uwagi, poziomu odczuwanego lęku.
  2. Zadania wykonywane na aparaturze psychologicznej umożliwiają określenie sprawności psychomotorycznej, czyli: szybkości reakcji na bodźce, koordynacji wzrokowo-ruchowej.
  3. Krótki wywiad. Psycholog przeprowadza rozmowę dotyczącą doświadczenia na danym stanowisku pracy, ewentualnych wypadków, przebytych chorób, problemów i zaburzeń.

To badanie ma za zadanie odpowiedzieć na podstawowe pytanie, czy pracownik wykonujący pracę na wysokości zagraża samemu sobie lub innym zatrudnionym znajdującym się w jego bezpośrednim i pośrednim otoczeniu. Co to oznacza? Czy pracownik jest świadomy zagrożenia własnego zdrowia i życia, a także innych osób z nim pracujących (niekoniecznie w tej samej brygadzie).

Pracownik powinien wykazywać predyspozycje w wielu obszarach psychologii pracy, czyli zdolności:

  • praktyczne, na które składają się: sprawność motoryczna i świadomość ograniczeń swojego ciała, gdy używane są środki ochrony osobistej, ubranie i narzędzia robocze,
  • manualne, które muszą zapewnić odpowiednie trzymanie narzędzi pracy (uniemożliwiające ich upadek na stanowisku pracy, a także poza jego obrys), jak również bezproblemowe posługiwanie się nimi w sposób bezpieczny,
  • rozpoznawania otaczającej przestrzeni, siły wiatru, nasłonecznienia i temperatury panującej na stanowisku pracy,
  • reagowania na przewidywalne i nieprzewidywalne bodźce zewnętrzne oraz porównywanie ich z wyuczonymi schematami działań,
  • selektywnego porównywania nowych informacji płynących z otoczenia lub zachowania innych z uprzednio utrwaloną wiedzą (tzw. impuls zagrożenia),
  • wizualnego i przestrzennego postrzegania obrazów, przekształcania ich i odtwarzania z pamięci (odruchy bezwarunkowe wywołane podświadomością),
  • przewidywania następstw zachowań własnych i innych osób z otoczenia,
  • wykazywania pozytywnych postaw społecznych i odrzucanie aspołecznych, a zwłaszcza tych polegających na poniżaniu, naśmiewaniu się, wykorzystywaniu innych pracowników, którzy są młodsi stażem lub wycofani emocjonalnie,
  • kontroli działań własnych i innych zatrudnionych znajdujących się w bezpośrednim otoczeniu (zasada ograniczonego zaufania i przewidywanie czarnych scenariuszy poznanych na szkoleniach bhp),
  • tolerancji niedoskonałości pracy nowych robotników w brygadzie roboczej,
  • uczenia nowych pracowników wzorców zachowań wypracowanych w brygadzie.