W odstępie 4 miesięcy ukazały się dwa istotne rozporządzenia wprowadzające zmiany do Warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W tym numerze BzG omawiam pierwsze z nich – z 6 listopada 2008 r.
Cz. I
Zmiany z 6 listopada 2008 r. (Dz.U. nr 201, poz. 1238)[1]
Zmiany do rozporządzenia w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie zostały wprowadzone w wyniku implementacji dyrektywy 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków do prawa polskiego. Uściślono też przy tej okazji zakres obowiązywania rozporządzenia oraz podniesiono wymagania w kierunku oszczędzania ciepła i energii elektrycznej w budynkach.
- Przepisy rozporządzenia stosuje się do:
- nowo wznoszonych budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych,
- użytkowanych budynków istniejących w zakresie bezpieczeństwa pożarowego i oświetlenia awaryjnego, jeżeli zagrażają one bezpieczeństwu ludzi,
- budynków nadbudowywanych, rozbudowywanych, przebudowywanych i przy zmianie sposobu ich użytkowania o powierzchni użytkowej do 1.000 m2 oraz powyżej 1.000 m2 dla obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską.
- Wymagania dla budynków wymienionych w pkt.1 mogą być spełnione w sposób inny niż określony w rozporządzeniu, a mianowicie – stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczo-rozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy.
- Przy nadbudowie, rozbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących o powierzchni użytkowej przekraczającej 1.000 m2 wymagania rozporządzenia (z wyłączeniem wymagań charakterystyki energetycznej budynku) mogą być spełnione w sposób jaki podano w pkt. 2.
- Wprowadzono dawno już stosowany w praktyce przez rozsądnych projektantów, zakaz łączenia ze sobą przewodów w instalacjach wentylacji i klimatyzacji z pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych i sanitarno-zdrowotnych. Nie dotyczy to budynków jednorodzinnych i rekreacji indywidualnej oraz wydzielonych lokali mieszkalnych lub użytkowych z indywidualną zorganizowaną wentylacją nawiewno-wywiewną (§ 150 ust.3).
- W instalacjach wentylacji mechanicznej ogólnej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji komfortowej o wydajności 2.000 m3/h i więcej należy stosować urządzenia do odzyskiwania ciepła z powietrza wywiewanego o skuteczności co najmniej 50% lub recyrkulację, gdy jest to dopuszczalne. W przypadku zastosowania recyrkulacji strumień powietrza zewnętrznego nie może być mniejszy niż wynika to z wymagań higienicznych, jednak nie mniej niż 10% powietrza nawiewanego (§ 151 ust.1).
Powyższych wymagań można nie stosować w przypadku instalacji używanych krócej niż przez 1.000 godzin w roku.
Dla wentylacji technologicznej zastosowanie odzysku ciepła powinno wynikać z uwarunkowań technologicznych i rachunku ekonomicznego.
- W przypadku stosowania recyrkulacji powietrza w instalacjach wentylacji mechanicznej nawiewno–wywiewnej lub klimatyzacji należy stosować układy regulacji umożliwiające w korzystnych warunkach pogodowych zwiększanie udziału powietrza zewnętrznego do 100%.
Przepisu tego nie stosuje się w przypadkach, gdy zwiększanie strumienia powietrza wentylacyjnego uniemożliwiałoby dotrzymanie poziomu czystości powietrza wymaganego przez względy technologiczne.
- Urządzenia i elementy wentylacji mechanicznej i klimatyzacji powinny być stosowane w sposób umożliwiający uzyskanie zakładanej jakości środowiska w pomieszczeniu przy racjonalnym zużyciu ciepła do ogrzewania i chłodu do chłodzenia oraz energii elektrycznej (§ 154 ust.1).
- Moc właściwa wentylatorów stosowanych w instalacjach wentylacji i klimatyzacji powinna nie przekraczać wartości określonych w poniższej tabeli:
|
Lp.
|
Rodzaj i zastosowanie wentylatora
|
Maksymalna moc
właściwa wentylatora
[kW/(m3/s)]
|
|
1
|
2
|
3
|
|
1
|
Wentylator nawiewny:
a) złożona instalacja klimatyzacji
b) prosta instalacja wentylacji
|
1,60
1,25
|
|
2
|
Wentylator wywiewny:
a) złożona instalacja klimatyzacji
b) prosta instalacja wentylacji
c) instalacja wywiewna
|
1,00
1,00
0,80
|
- Dopuszcza się zwiększenie mocy właściwej wentylatora w przypadku zastosowania wybranych elementów instalacji do wartości określonej w poniższej tabeli:
|
Lp.
|
Dodatkowe elementy instalacji
wentylacyjnej lub klimatyzacyjnej
|
odatkowa moc
właściwa wentylatora
[kW/(m3/s)]
|
|
1
|
2
|
3
|
|
1
|
Dodatkowy stopień filtracji powietrza
|
0,3
|
|
2
|
Dodatkowy stopień filtracji powietrza z filtrami klasy H10 i wyższej
|
0,6
|
|
3
|
Filtry do usuwania gazowych zanieczyszczeń powietrza
|
0,3
|
|
4
|
Wysoko skuteczne urządzenie do odzysku ciepła (sprawność temperaturowa większa niż 90%)
|
0,3
|
Wprowadzenie ograniczenia mocy wentylatorów być może zmusi projektantów do rzetelnego podejścia do zagadnienia obliczeń hydraulicznych i prawidłowego doboru wentylatora. Może też wyeliminować z rynku producentów urządzeń o niskiej sprawności lub zmusić ich do modernizacji swoich wyrobów.
Jednak wiele sformułowań użytych w tym paragrafie jest niejasnych:
- co obejmują sformułowania – prosta instalacja wentylacji, złożona instalacja klimatyzacji
- dlaczego dodatkiem objęte są urządzenia do odzysku ciepła o sprawności temperaturowej powyżej 90% - skąd znaleźć takie urządzenia
- wiele wywiewnych instalacji przemysłowych wyposażonych w sprawne urządzenia filtracyjne wymaga wentylatorów o ciśnieniu całkowitym rzędu 4000 Pa, a wtedy wskaźnik mocy może przekroczyć 6.
- Wprowadzono bardzo istotne postanowienie z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa i zdrowia osób przebywających w pomieszczeniach jak też z punktu widzenia zachowania bezpieczeństwa konstrukcji budowlanych, a mianowicie – w przypadku zastosowania w pomieszczeniach innego rodzaju wentylacji niż wentylacja mechaniczna nawiewna lub nawiewno-wywiewna, dopływ powietrza zewnętrznego, w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, należy zapewnić przez urządzenia nawiewne umieszczone w oknach, drzwiach balkonowych lub w innych częściach przegród zewnętrznych (§ 155 ust.3).
- Uszczelniono budynki na przenikanie powietrza. W budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej, a także w budynku produkcyjnym, przegrody zewnętrzne nieprzezroczyste, złącza między przegrodami i częściami przegród oraz połączenia okien z ościeżami należy projektować i wykonywać pod kątem osiągnięcia ich całkowitej szczelności na przenikanie powietrza. Natomiast dla otwieranych okien i drzwi balkonowych współczynnik infiltracji powietrza powinien wynosić nie więcej niż 0,3 m3/(m*h*daPa2/3) z tym, że powinien być zapewniony dopływ powietrza zewnętrznego o strumieniu objętości niezbędnym dla potrzeb wentylacji, najlepiej przez urządzenia nawiewne umieszczone w oknach lub drzwiach balkonowych.
Zaleca się też przeprowadzenie sprawdzenia szczelności powietrznej budynku. Wymagana szczelność wynosi dla budynków z wentylacją:
– grawitacyjną n50 ≤ 3,0 h-1
– mechaniczną n50 ≤ 1,5 h-1
gdzie: n50 oznacza liczbę wymian powietrza przy różnicy ciśnienia wewnątrz budynku i na zewnątrz równej 50 Pa.
- Wprowadzono § 180a dotyczący dopuszczalnych mocy jednostkowych oświetlenia pomieszczeń.
- Zmieniono dotychczasowy zapis § 321 mówiący, że w pomieszczeniu przeznaczonym na stały pobyt ludzi temperatura na wewnętrznej powierzchni przegród zewnętrznych powinna być wyższa co najmniej o 1°C od punktu rosy.
Zamiast tego wprowadzono obowiązek sprawdzania według rozdziału 6 normy PN-EN ISO 13788:2003 możliwości wystąpienia kondensacji pary wodnej na powierzchni lub/i wewnątrz nieprzezroczystej przegrody zewnętrznej budynku umożliwiającej rozwój grzybów pleśniowych i narastające zawilgocenie.
Zagadnienie zabezpieczenia przed kondensacją pary wodnej na powierzchniach przegród zewnętrznych budynków należałoby rozpatrywać również z uwzględnieniem obliczania zapotrzebowania na ciepło i wentylacji pomieszczeń.
- Ograniczono powierzchnię okien w budynkach mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego oraz określono maksymalne współczynniki przepuszczalności energii całkowitej okien i przegród szklanych we wszystkich rodzajach budynków.
- Wprowadzono obowiązek ograniczania zużycia ciepła, chłodu i energii elektrycznej w instalacjach ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji, ciepłej wody oraz oświetlenia poprzez odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie tych instalacji. Narzędziem ma być wskaźnik EP (kWh/m2 rok) określający roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną.
- Załącznik nr 1 zawiera Wykaz Polskich Norm przywołanych w rozporządzeniu.
W wykazie podano miejsce przywołania danej normy (paragraf którego dotyczy norma) co pozwala na szybkie jej odnalezienie i precyzyjne zastosowanie.
Nie ustrzeżono się jednak od błędów, np. norma PN-ISO 7858-2:1997 Pomiar objętości wody przepływającej w przewodach. Wodomierze do wody pitnej zimnej. Wodomierze sprężone. Wymagania instalacyjne. Chodzi tu oczywiście o wodomierze sprzężone.
- W załączniku nr 2 do rozporządzenia podano współczynniki przenikania ciepła U (W/m2K) dla różnych przegród budowlanych oraz okien, świetlików, drzwi i drzwi balkonowych, wrót dla określonej temperatury w pomieszczeniach.
W załączniku tym podano również wymagania izolacji cieplnej przewodów i komponentów (nie wiadomo co autor rozporządzenia miał tu na myśli) w instalacjach ogrzewania, ciepłej wody (w tym cyrkulacji), chłodu i ogrzewania powietrzem.
Zmiany wprowadzone rozporządzeniem z 12 marca 2009 r. omówię w drugiej części artykułu.
[1] ROZPORZĄDZENIE Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 201 poz.1238, z dnia 13.11.2008)
tekst ujednolicony przez Redakcję –
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie