Zamówienia publiczne obejmują znaczną część rynku dostaw, usług i robót budowlanych. Mają swoje wady i zalety.
Do zalet należy łatwość dotarcia do informacji o postępowaniach przetargowych – zdecydowana większość z nich jest publicznie ogłaszana w urzędowych publikatorach, przejrzystość postępowań oraz wiarygodność kontrahentów zlecających zamówienia (przynajmniej ta płatnicza).
Do wad – skomplikowanie procedur i brak ich elastyczności (a czasami po prostu brak elastyczności po stronie zamawiającego).
Postępowania zamówieniowe reguluje przede wszystkim ustawa Prawo zamówień publicznych (dalej Pzp). Uzupełnia ją szereg aktów wykonawczych, a często też trzeba w postępowaniach sięgać do innych aktów prawnych. Niniejszy tekst stanowi krótkie wprowadzenie dla wykonawców wchodzących na ten rynek.

Progi stosowania procedur

Na początek o kwestii podstawowej. Zamówienia publiczne to umowy, na podstawie których zamawiający kupują dostawy, usługi lub roboty budowlane, które są odpłatne (niekoniecznie w formie pieniężnej). Wysokość tej odpłatności decyduje o tym, jakie procedury zobowiązany jest stosować zamawiający – a im są one ostrzejsze, tym więcej formalności, które musi spełnić wykonawca. Wartość zamówienia zamawiający ustala na podstawie swojego szacunku przed wszczęciem postępowania np. na podstawie wstępnego rozeznania rynku lub kosztorysu inwestorskiego. Wszystkie progi, o których mowa poniżej ustalane są bez podatku VAT (są to wartości netto).

Najważniejszy próg wartościowy to 130.000 zł netto. Od jego osiągnięcia w przypadku większości zamawiających uzależniony jest obowiązek stosowania procedur przewidzianych w ustawie Pzp. Poniżej tej kwoty zamawiający nie ma obowiązku publikowania ogłoszeń, a wykonawca nie ma prawa do odwołania. Zamówieniami poniżej tych progów w tym artykule zajmować się nie będę – nie ma tu ustalonych z góry reguł postępowania i każdorazowo kształtuje je zamawiający. Natomiast w momencie osiągnięcia wartości 130.000 zł netto (niekiedy poprzez zsumowanie wartości kilku zamówień) zamawiający wchodzi w zakres objęty przepisami ustawy i tu sytuacja wygląda inaczej.
Zamawiającymi są podmioty kontrolowane przez państwo lub samorządy. Dla części zamawiających, tzw. sektorowych ten podstawowy próg jest wyższy, wynosi bowiem 431.000 euro (czyli 1.919.502 zł). Ta grupa obejmuje – w pewnym uproszczeniu – przedsiębiorstwa wodociągowe, producentów i dystrybutorów energii elektrycznej, cieplnej i gazu, przedsiębiorstwa zajmujące się transportem publicznym, eksploatujące porty lotnicze i morskie, przedsiębiorstwa pocztowe oraz przedsiębiorstwa wydobywające gaz, ropę naftową lub węgiel.