Zamówienia publiczne w Algierii

Algieria (oficjalna nazwa - Algierska Republika Ludowo-Demokratyczna, domena internetowa: .dz^[1]) położona w Afryce Północnej nad Morzem Śródziemnym jest największym państwem Afryki (powierzchnia to ok. 2,38 mln km², z czego 2 mln km² przypada na Saharę)^[2]. Algieria liczy sobie prawie 40 mln mieszkańców. Językami urzędowymi są arabski oraz od niedawna (dokładnie od 2016 r.) także język berberyjski (tamazight). W administracji publicznej w powszechnym użyciu jest także język francuski – w tym języku publikuje się w dzienniku urzędowym uchwalane przepisy. Walutą jest dinar algierski (DZD – 1 euro to ok. 120 DZD).

Algierskie przepisy o zamówieniach publicznych oparte są przede wszystkim na dekrecie z 16 września 2015 r. dotyczącym zamówień publicznych i delegacji usług publicznych (décret du 16 septembre 2015 portant réglementation des marchés publics et des délégations de service public). „Delegacje usług publicznych”, o których mowa w tytule dekretu to nic innego jak koncesje na usługi publiczne. Tekst dekretu w języku francuskim można znaleźć na stronach Ministerstwa Finansów: http://www.mf.gov.dz/article_pdf/upl-df258dfa5c45db3d016213e40c3c48c7.pdf.

Dekret liczy 220 stosunkowo krótkich artykułów i reguluje takie kwestie jak: zasady udzielania zamówień publicznych, procedury, reguły dotyczące zawierania i realizacji umów w sprawie zamówień publicznych, mechanizmy wewnętrznej i zewnętrznej kontroli prawidłowości udzielania zamówień publicznych, etykę i korupcję, a także organy ds. rozstrzygania sporów związanych z procedurami udzielania zamówień publicznych.

Dekret ma zastosowanie do zamówień publicznych, definiowanych jako umowy o charakterze odpłatnym, zawierane pomiędzy zamawiającymi i przedsiębiorstwami, a dotyczące dostaw produktów, świadczenia usług lub wykonania robót budowlanych. Zamawiającymi są organy państwowe, organy lokalne, podmioty publiczne o charakterze administracyjnym, a także podmioty publiczne podlegające przepisom dotyczącym działalności gospodarczej, o ile udzielają zamówień finansowanych w części lub całości przez organy państwowe lub lokalne.

Przepisy dekretu przewidują, że poniżej określonych progów wartości [tj. 12 mln DZD dla robót budowlanych (ok. 100 tys. euro) oraz 6 mln DZD (ok. 50 tys. euro) dla dostaw i usług] procedurę zamówienia, która ma zastosowanie w konkretnym przypadku, może określić w swoich przepisach wewnętrznych sam zamawiający. Procedura ta powinna jedynie odpowiadać pewnym warunkom minimalnym, takim jak np. upublicznienie informacji o danym zamówieniu, poszanowanie podstawowych zasad udzielania zamówienia, umożliwienie zainteresowanym wykonawcom złożenie oferty itp. – więcej szczegółów powinno zostać określonych przez ministra ds. finansów publicznych.

Dekret przewiduje utworzenie instytucji ds. zamówień publicznych, takich jak:

Wszystkie te instytucje powinny zostać utworzone w 2017 r.

Procedury udzielania zamówień publicznych

Dekret przewiduje zasadniczo dwa rodzaje procedur:

Obie te procedury mogą występować w różnych postaciach. Wspólną cechą wszystkich typów przetargu jest to, że wykluczone są negocjacje z wykonawcami, dotyczące złożonych przez nich ofert.

Przetarg może mieć charakter przetargu krajowego, ogłaszanego wyłącznie w prasie o zasięgu krajowym, ograniczonego tylko do firm algierskich oraz przetargu międzynarodowego, gdzie oferty mogą złożyć również firmy zagraniczne, zaś publikacja ogłoszenia powinna mieć zakres międzynarodowy. Ponadto, przetarg może być zorganizowany, jako:

Zamówienie z wolnej ręki (fr. de gré à gré), może mieć postać zamówienia z wolnej ręki z konsultacjami (zamawiający zwraca się do kilku wybranych przez siebie wykonawców i negocjuje z nimi zawarcie umowy) lub zamówienia z wolnej ręki „prostego”, kiedy zamawiający zwraca się bezpośrednio do jednego, konkretnego wykonawcy.

Konkurs to z kolei procedura, która odpowiada konkursowi, jaki znamy chociażby z polskiej ustawy Prawo zamówień publicznych.

Co ciekawe, dekret nie przewiduje wymogów dotyczących minimalnych terminów składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu czy też ofert. Dekret stanowi jedynie, że czas na złożenie oferty powinien zostać określony w dokumentacji przetargowej z uwzględnieniem wartości i złożoności zamówienia oraz czasu normalnie potrzebnego na przygotowanie i dostarczenie oferty.

Ogłoszenia o zamówieniach publicznych powinny być sporządzone w języku arabskim, oraz w co najmniej jednym języku obcym (w praktyce będzie to zapewne francuski). Ogłoszenia są publikowane w Biuletynie zamówień publicznych (fr. le Bulletin officiel des marchés de l’opérateur public – BOMOP, jest dostępny pod adresem: http://www.anep.com.dz/bomop/), oraz w co najmniej dwóch dziennikach o zasięgu krajowym.

Udzielanie zamówień publicznych powinno odbywać się zgodnie z zasadami równego traktowania i niedyskryminacji (z wyjątkiem uczynionym wszakże dla obowiązkowych preferencji krajowych), przejrzystości, proporcjonalności oraz efektywności i oszczędności.

Preferencje krajowe

W Algierii obowiązkowe jest stosowanie preferencji krajowych. Polegają one na korzystniejszym dla przedsiębiorcy krajowego (lub przedsiębiorcy oferującego produkty lub usługi algierskie) przeliczeniu ceny jego oferty (na potrzeby porównania ofert i wyboru oferty najkorzystniejszej odejmuje się od ceny wykonawcy krajowego lub oferującego produkty wytworzone w Algierii 25%). Ponadto, zwycięski oferent ma obowiązek podzlecić przedsiębiorstwom lokalnym co najmniej 30% wartości umowy w sprawie zamówienia publicznego. Zamówienia publiczne, o ile tylko są podzielne, są obowiązkowo dzielone na części, z których część jest obowiązkowo zastrzeżona dla mikro i małych przedsiębiorstw algierskich.

Warunki udziału

Zamawiający może, ale nie musi, określić warunki udziału w postępowaniu dotyczące sytuacji ekonomicznej i finansowej wykonawców, ich zdolności technicznej i zawodowej, doświadczenia itp. Dokumenty na potwierdzenie spełniania tych warunków składane są wyłącznie przez wykonawcę, któremu ma zostać udzielone zamówienie, w terminie określonym przez zamawiającego, ale nie krótszym niż 10 dni od wysłania takiego żądania, ale w każdym razie przed publikacją ogłoszenia „prowizorycznej”^[3] decyzji o udzieleniu zamówienia. Na wcześniejszych etapach postępowania oferenci składają jedynie deklaracje o spełnianiu przez nich warunków udziału w postępowaniu.

Dekret przewiduje także sytuacje, w których wykonawcy podlegają wykluczeniu z postępowania: przedsiębiorcy w stanie upadłości lub likwidacji, skazani za czyny rzutujące na ich wiarygodność zawodową, zalegający z zobowiązaniami fiskalnymi i społecznymi, wpisani na listę przedsiębiorców, którzy nie mogą ubiegać się o zamówienia publiczne, wykonawcy, którzy złożyli fałszywe oświadczenia itp. O udzielenie zamówienia mogą się ubiegać wykonawcy niezależnie od formy prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno podmioty mające siedzibę w Algierii jak i firmy zagraniczne.

Jeżeli wartość zamówienia przekracza w przypadku robót budowlanych miliard DZD lub w przypadku dostaw 300 mln DZD, wykonawcy powinni wnieść wadium w wysokości nie niższej niż 1% wartości swojej oferty. Z kolei gwarancja należytego wykonania zamówienia, której wymaga zamawiający, powinna wynieść od 5 do 10% wartości zamówienia. Jej konkretną wysokość ustala się w oparciu o naturę oraz wagę świadczeń będących przedmiotem zamówienia.

Kryteria udzielenia zamówienia

Kryteria udzielenia zamówienia powinny być niedyskryminacyjne, związane z przedmiotem zamówienia, oraz wskazane wraz z podaniem ich wagi w dokumentacji przetargowej. Zamówień publicznych udziela się wykonawcy, którego oferta jest oceniona, jako najkorzystniejsza ekonomicznie w oparciu o:

Zdolności wykonawcy nie mogą być kryteriami udzielenia zamówienia, można jednak wziąć pod uwagę, przy wyborze oferty najkorzystniejszej, środki techniczne oraz zasoby ludzkie udostępnione przez wykonawcę. System oceny ofert powinien, niezależnie od zastosowanej procedury udzielenia zamówienia, być adekwatny do natury, charakteru i złożoności przedmiotu zamówienia. W przetargu wykluczone są wszelkie negocjacje z wykonawcami; zamawiający może wszakże zwrócić się o wyjaśnienie lub doprecyzowanie w treści oferty.

Procedury i środki odwoławcze

Wykonawcom, którzy są zdania, że ich prawa zostały naruszone w trakcie postępowania o zamówienie publiczne, przysługuje prawo do wniesienia odwołania od prowizorycznej decyzji o udzieleniu zamówienia lub decyzji unieważniającej postępowanie lub stwierdzającej jej bezskuteczność.

Odwołanie wnosi się w terminie 10 dni od publikacji ww. decyzji. Organami odwoławczymi są odpowiednie komisje ds. zamówień publicznych (utworzone przez samych zamawiających w celu kontroli prawidłowości udzielania zamówień). Komisje powinny podjąć decyzję w sprawie odwołania w terminie 15 dni od upływu terminu na wniesienie odwołania. Zgodnie z dekretem, planuje się utworzenie specjalnego organu odwoławczego – Narodowego Komitetu ds. Sporów w zamówieniach publicznych, którego zadaniem będzie rozpatrywanie odwołań, co ciekawe, wnoszonych wyłącznie przez wykonawców zagranicznych. Krajowi wykonawcy muszą w dalszym ciągu liczyć na to, że ich odwołanie zostanie pozytywnie rozpatrzone przez samego zamawiającego.

^[1] „dz” pochodzi od „Dzayer” – nazwy Algierii w języku berberyjskim.

^[2] Algieria wyprzedziła pod tym względem Sudan, po odłączeniu się od tego ostatniego Sudanu Południowego w 2011 r.

^[3] „Prowizorycznej” dlatego, że może jeszcze zostać, po publikacji, zaskarżona przez wykonawców w ramach środków i procedur odwoławczych.