Zamówienia publiczne w Danii

Wprowadzenie

Łączna wartość zamówień publicznych na dostawy, usługi i roboty budowlane wyniosła w Danii w 2009 r. prawie 40 mld euro. Duńscy zamawiający opublikowali w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w 2009 r. ogółem 1873 ogłoszenia o zamówieniach, zaś łączna wartość zamówień otwartych w ten sposób na unijną konkurencję wyniosła 9 mld euro. Co ciekawe, rynek unijnych zamówień publicznych (wartość udzielonych kontraktów) stanowił tylko 4 % Produktu Krajowego Brutto (podczas gdy np. w Polsce czy Bułgarii było to odpowiednio 8 i 12 %). Oznacza to, że duńscy zamawiający udzielają przeważnie zamówień o mniejszej niż unijna wartości (wartość zamówień opublikowanych w Dzienniku Urzędowym UE stanowiła w 2009 r. wg wyliczeń Komisji Europejskiej 22,5 % ogólnej wartości zamówień, podczas gdy w Polsce już 45 %).

Duńskie przepisy o zamówieniach publicznych to nic innego jak unijne dyrektywy dotyczące zamówień publicznych wdrożone praktycznie w całości i bez zmian do prawa krajowego w postaci załączników do odpowiednich zarządzeń. Dzięki takiej (szybkiej) metodzie implementacji Dania była pierwszym krajem w UE, który wdrożył dyrektywy z 2004 r. (w Danii odpowiednie przepisy obowiązywały już od 1 stycznia 2005 r.).

W ten sposób wdrożone zostały:

Zarządzenie nr 937 z 16 września 2004 roku w sprawie procedur przetargowych dotyczących prac budowlanych, dostaw oraz usług wdrożyło dyrektywę 2004/18, podczas gdy zarządzenie nr 936 z 16 września 2004 roku dotyczące procedur przetargowych podmiotów działających w obszarze gospodarki wodnej, energii, transportu oraz usług pocztowych uczyniło to samo z dyrektywą 2004/17. Każda dyrektywa została opublikowana jako aneks do stosownego zarządzenia. W ten sposób Duńczykom nie grozi raczej skarga z tytułu naruszenia prawa europejskiego z powodu jego nieprawidłowego wdrożenia.

Dania zdecydowała się wdrożyć wszystkie fakultatywne rozwiązania przyjęte w dyrektywach, z jednym wyjątkiem: aukcje elektroniczne nie mogą być stosowane w przypadku zamówień na roboty budowlane.

Podstawowe zasady unijne (takie jak: równe traktowanie, brak dyskryminacji, przejrzystość, proporcjonalność i wzajemne uznawanie) obowiązują w stosunku do wszystkich zamówień publicznych w Danii, bez względu na ich wartość.

Warto dodać, że wyżej wymienione przepisy dotyczą tylko zamówień o wartościach wskazanych w dyrektywach. Poniżej progów unijnych obowiązuje duńska ustawa o procedurach przetargowych dla zamówień na roboty budowlane (dotyczy jednak tylko robót budowlanych).
W Danii brak jest przepisów regulujących szczegółowo procedury udzielania zamówień na dostawy i usługi o wartości mniejszej niż progowa. Jednakże okólnik wydany przez Ministra Finansów jeszcze w 2002 r. wymaga zasadniczo publikacji zaproszenia do składania ofert w przypadku zamówień większych niż 500 tys. DKK.

Ogłoszenia o zamówieniach publicznych

Ogłoszenia dotyczące zamówień o wartościach przekraczających progi europejskie (z dyrektyw) publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w jego dodatku S (www.ted.europa.eu). Wszystkie przetargi publiczne organizowane wg procedur unijnych i część przetargów podlegających regulacjom duńskim są ogłaszane na stronie internetowej www.udbudsportalen.dk należącej do Narodowej Agencji Budownictwa i Przedsiębiorstw (www.ebst.dk). Wielu inwestorów organizatorów przetargów podlegających duńskim regulacjom narodowym ogłasza je także na własnych stronach internetowych lub/i w regionalnych gazetach. Ogłoszenia przetargów o mniejszej wartości publikowane są też w prasie lokalnej.

Organy ds. zamówień publicznych

Duński Urząd ds. Konkurencji (http://www.ks.dk) jest agencją podlegającą duńskiemu Ministerstwu Ekonomii oraz Spraw Gospodarczych. Urząd ds. Konkurencji jest urzędem odpowiedzialnym za sprawy dotyczące przetargów publicznych od 1993 roku. Urząd dąży do zapewnienia rozwoju efektywnej i wolnej konkurencji w obszarze przetargów publicznych, stoi na straży przepisów UE dot. zamówień publicznych oraz duńskiej ustawy o procedurach przetargowych dla robót budowlanych. Wśród wielu istotnych zadań realizowanych przez Urząd ds. Konkurencji, jednym z najważniejszych jest zapewnienie właściwego rozumienia oraz zastosowania przepisów dot. przetargów publicznych – istotną częścią prac urzędu jest doradztwo dotyczące interpretacji przepisów oraz konkretnych zastosowań w przetargach publicznych. Dodatkowo Urząd ds. Konkurencji odgrywa znaczącą rolę jako organ odwoławczy w obszarze przetargów publicznych (o czym poniżej).

Procedury udzielania zamówień

Ponieważ przepisy duńskie odzwierciedlają unijne dyrektywy zamawiający stosują następujące procedury udzielania zamówień publicznych:

Procedurami podstawowymi są: otwarta i ograniczona. Wybór pomiędzy nimi jest pozostawiony swobodnemu uznaniu zamawiającego. Co ciekawe, Dania jest obok W. Brytanii jedynym państwem w UE, w którym procedura ograniczona jest stosowana częściej niż nieograniczona.

Centralni zamawiający

Statens og Kommunernes Indkøbs Service A/S - SKI (www.ski.dk) jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością należącą do Duńskiego Ministerstwa Finansów (55%) oraz do władz lokalnych (45%). Firma zarządza umowami ramowymi obejmującymi szeroki zakres produktów i usług. SKI świadczy także usługi konsultingowe.
Klientami SKI są: ministerstwa, organizacje publiczne, ośrodki zdrowia, władze miejskie, władze regionalne, instytucje non-profit należące do rządu.
Korzystanie z usług SKI nie jest obowiązkowe. Ramowe umowy są oferowane na zasadach wolnego wyboru i mają charakter komercyjny.

Amgros (www.amgros.dk) jest firmą należącą do kilku duńskich okręgów administracyjnych. Podstawową funkcją firmy jest występowanie w roli zamawiającego dla szpitali. Amgros dokonuje zakupów lekarstw oraz sprzętu medycznego dla szpitali we wszystkich okręgach Danii oraz w dwóch ośrodkach miejskich – Frederiksberg oraz Kopenhaga. Również w tym przypadku korzystanie z usług centralnego zamawiającego nie jest obowiązkowe.

System odwoławczy

Wykonawcom pokrzywdzonym w trakcie postępowania o zamówienie publiczne przysługuje prawo wniesienia odwołania/skargi bezpośrednio do Komisji Odwoławczej (www.klfu.dk), do powszechnego (cywilnego) sądu lub poddania sporu do rozstrzygnięcia w sposób mniej formalny przez Urząd ds. Konkurencji.
Przedsiębiorcy mają więc aż trzy możliwości (każda z dróg jest równorzędna):

Przedsiębiorcy zdają się preferować „nieformalny” sposób rozstrzygania sporów, wnosząc częściej odwołania do Urzędu. Jest to podyktowane przede wszystkim tym, że jest to sposób bezpłatny (choć opłaty w przypadku Komisji też nie należą do wygórowanych), no i szybszy (o czym poniżej). Słabością tego rozwiązania jest niemożność wydawania przez Urząd wiążących strony decyzji (wydaje on tylko zalecenia). Urząd nie może też zawiesić ani unieważnić postępowania o zamówienie publiczne.

Komisja składa się z przewodniczącego, 3 zastępców oraz ekspertów - specjalistów w dziedzinie zamówień publicznych. Wszyscy są powoływani na 4-letnią kadencję przez Ministra Gospodarki. Decyzje Komisji mogą być zaskarżone do sądu w terminie 8 tygodni od dnia doręczenia ich stronom. Komisja może, uwzględniając decyzję,

Środki odwoławcze przysługują zarówno w przypadku zamówień „unijnych” jak i zamówień mniejszej wartości.

Komu przysługuje odwołanie? Odwołania mogą wnieść osoby mające interes w uzyskaniu danego zamówienia, poszkodowane daną decyzją zamawiającego, Urząd ds. Konkurencji, Minister ds. Budownictwa oraz organizacje zawodowe zrzeszające przedsiębiorców. Sprawy odwoławcze w zamówieniach publicznych nie są nadmiernym obciążeniem ani dla Komisji (do 15 spraw rocznie) ani dla Urzędu (ok. 30 spraw rocznie), nie wspominając sądu, który nie miał jeszcze takich spraw. Czas trwania postępowania odwoławczego wynosi od 2-3 miesięcy w Urzędzie, do 5-6 miesięcy w przypadku Komisji. Przepisy nie określają w jakim terminie powinna zostać podjęta „decyzja” organu odwoławczego.

Skarga do Komisji Odwoławczej jest składana wraz z opłatą w wysokości 4000 DKK (ok. € 500).

Ani w przypadku Komisji ani Urzędu nie obowiązuje maksymalny termin na wniesienie odwołania. Zainteresowany nie musi w pierwszej kolejności wnieść odwołania do zamawiającego, ma jednak obowiązek go zawiadomić o wniesionym odwołaniu.