Wprowadzenie

 

Luksemburg, którego oficjalna nazwa brzmi - Wielkie Księstwo Luksemburga (luks. Groussherzogtum Lëtzebuerg, niem. Großherzogtum Luxemburg, fr. Grand-Duché de Luxembourg), to drugi najmniejszy kraj członkowski Unii Europejskiej (po Malcie). Sąsiaduje od południa z Francją, Niemcami od wschodu i z Belgią od zachodu i północy. Powierzchnia kraju wynosi zaledwie 2586 km² i jest on zamieszkany przez nieco ponad pół miliona mieszkańców. Luksemburg jest monarchią konstytucyjną. Używane są tutaj trzy języki: luksemburski (język narodowy), francuski i niemiecki (języki administracyjne). Stolicą państwa jest miasto Luksemburg.

 

 

Wartość rynku zamówień publicznych w Luksemburgu wynosi (wg danych za 2011 r.) niecałe 6,5 mld euro. Zamawiający z tego kraju opublikowali w 2011 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 367 ogłoszeń o zamówieniach publicznych, o łącznej wartości ok. 560 mln euro.

 

Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi udzielanie zamówień publicznych w Luksemburgu są:

- ustawa o zamówieniach publicznych z 2009 r. (Loi du 25 juin 2009 sur les marchés publics, Mémorial A n° 172 z 29 lipca 2009 r.) oraz

- rozporządzenie, wydane przez Wielkiego Księcia zawierające przepisy wykonawcze do ustawy, również z 2009 r. (Règlement grand-ducal du 3 août 2009 portant exécution de la loi du 25 juin 2009 sur les marchés publics, Mémorial A n° 180 z 11 sierpnia 2009 r.).

 

Warto jeszcze wspomnieć o przepisach dotyczących:

- wzorcowej specyfikacji istotnych warunków zamówienia,

- korzystania ze środków elektronicznych w procedurach zamówień publicznych oraz

- wnoszenia środków odwoławczych.

 

Teksty przepisów (w języku francuskim) zamieszczone są na portalu zamówień publicznych (http://www.marches.public.lu/fr/index.php) w zakładce Législation.

 

Struktura przepisów zarówno ustawy jak i rozporządzenia jest bardzo podobna i wynika z faktu, że w Luksemburgu są odrębne regulacje dla zamówień:

  1. o wartościach mniejszych od progów unijnych,
  2. objętych zakresem dyrektywy tzw. klasycznej oraz
  3. zamówień udzielanych w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (te są objęte tylko od progów dyrektywy 2004/17).

Zamówieniom tym odpowiadają przepisy zawarte w księdze I, II i III, odpowiednio ustawy jak i rozporządzenia. Różnica pomiędzy ustawą i rozporządzeniem polega na tym, że to ostatnie jest znacznie bardziej szczegółowe, gdyż reguluje pewne kwestie pozostawione mu do regulacji przez ustawę. Zamówienia o wartości większej niż 40 mln euro wymagają uprzedniego uchwalenia specjalnej ustawy upoważniającej Państwo do poniesienia takich wydatków (wynika to z art. 99 Konstytucji).

 

Miejsca publikacji ogłoszeń o zamówieniach publicznych

 

Ogłoszenia dotyczące zamówień o wartościach przekraczających progi europejskie publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (www.ted.europa.eu) oraz na ww. portalu www.marchespublics.lu. Na portalu tym publikowane są ogłoszenia dotyczące wszystkich zamówień objętych ustawą (czyli również te niepodlegające dyrektywom). Jest to więc bardzo wygodne narzędzie umożliwiające dotarcie w jednym miejscu do interesujących informacji.

 

Organy odpowiedzialne za zamówienia publiczne

 

Organem odpowiedzialnym za zamówienia publiczne jest w pierwszej kolejności Dyrekcja ds. zamówień publicznych (la Direction des Marchés publics), w ramach departamentu ds. robót publicznych Ministerstwa Zrównoważonego[1] Rozwoju i Infrastruktury (Ministère du Développement durable et des Infrastructures), która jest właściwa w sprawach opracowywania przepisów o zamówieniach publicznych i ich stosowania w praktyce w procedurach udzielania zamówień publicznych. Adres Dyrekcji to: 4, Place de l'Europe, L-1499 Luxembourg, Grand-Duché de Luxembourg, zaś adres poczty elektronicznej to: info@marches.public.lu.

Dyrekcja prowadzi wyżej wspomniany portal ds. zamówień publicznych, który jest podstawowym źródłem informacji o zamówieniach w tym kraju, zawierającym informacje o wszystkich zamówieniach, adresowane zarówno do zamawiających jak i wykonawców. Na portalu publikowane są ogłoszenia o zamówieniach publicznych, a także składane są oferty i wnioski wykonawców zainteresowanych o ubieganie się o zamówienia publiczne.

Drugim, kluczowym dla zamówień publicznych podmiotem, jest Komisja ds. zamówień publicznych (fr. la Commission des Soumissions)[2], składająca się z 9 członków, spośród których 5 (w tym przewodniczący) reprezentuje administrację publiczną, zaś pozostałych 4 to przedstawiciele izb handlowych (fr. Chambres de commerce). Komisja ma bardzo szeroki zakres zadań – jest odpowiedzialna za kontrolę przestrzegania przepisów o zamówieniach publicznych. Wykonując te zadania działa jako 1. organ odpowiadający za rozpatrywanie odwołań wykonawców od decyzji zamawiających, 2. organ kontrolny zajmujący się sprawdzaniem przestrzegania przepisów, oraz 3. organ doradczy, świadczący pomoc zamawiającym w konkretnych postępowaniach o zamówieniach publicznych, a także opiniujący dopuszczalność zastosowania nieprzejrzystych i niekonkurencyjnych procedur zamówień publicznych, oraz unieważnienia postępowania lub rozwiązania umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Komisja mieści się pod tym samym adresem co Dyrekcja. Adres poczty elektronicznej Komisji to: commission.soumissions@tp.etat.lu.

 

Procedury udzielania zamówień publicznych

 

Procedury udzielania zamówień publicznych nie różnią się w zasadzie od stosowanych w innych krajach unijnych. Są to:

- procedura otwarta,

- procedura ograniczona,

- dialog konkurencyjny, oraz

- procedura negocjacyjna.

Co ciekawe, poniżej progów unijnych Luksemburczycy mogą stosować oprócz procedury ograniczonej z ogłoszeniem jeszcze tzw. procedurę ograniczoną bez publikacji ogłoszenia, w której zamawiający zwraca się bezpośrednio do określonych wykonawców. Jeżeli wartość zamówienia nie przekracza 55.000 euro zamawiający może swobodnie zastosować procedurę negocjacyjną lub ograniczoną bez ogłoszenia. Jeśli natomiast wartość ta mieści się w przedziale 55.000 - 104.000 euro, to stosując procedurę ograniczoną lub negocjacyjną bez ogłoszenia musi zaprosić do składania ofert lub negocjacji co najmniej trzech wykonawców (poniżej 55.000 też jest to zalecane, ale nie jest obowiązkowe). Zamawiający może także zastosować procedurę otwartą lub ograniczoną z publikacją ogłoszenia.

 

Terminy składania ofert w przypadku zamówień podprogowych wynoszą:

- w procedurze otwartej zasadniczo 42 dni, ale jest możliwe wyznaczenie krótszego terminu, jednak nie mniej niż 22 dni (jeśli: ogłoszenie zostało przesłane do publikacji drogą elektroniczną, dokumentacja przetargowa jest dostępna on line lub możliwe jest składanie ofert elektronicznie);

- w procedurze ograniczonej termin składania wniosków też wynosi co najmniej 22 dni, nie jest natomiast określony termin składania ofert.

Terminy biegną od momentu publikacji ogłoszenia o zamówieniu.

W przypadku zamówień unijnych terminy wynoszą zasadniczo:

- w procedurze otwartej - składanie ofert: 52 dni;

- w procedurze ograniczonej - składanie wniosków o uczestnictwo: 37 dni oraz - składanie ofert: 40 dni.

Terminy te mogą ulec skróceniu w przypadku publikacji ogłoszenia wstępnego o planowanych zamówieniach (do minimum 22 dni), przesłania ogłoszenia do publikacji drogą elektroniczną (do 47 dni), zamieszczenia dokumentacji przetargowej w Internecie oraz składania ofert w postaci elektronicznej (do 45 dni).

W Luksemburgu nie jest obligatoryjne stosowanie środków elektronicznych w zamówieniach publicznych. Zamawiający może dopuścić złożenie oferty elektronicznie, wykonawca zaś ma prawo złożyć ofertę w postaci „papierowej”.

Zamawiający może przewidzieć obowiązek wniesienia wadium przez wykonawcę mającego siedzibę w kraju spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

 

Kwalifikacja do udziału w postępowaniu

 

Artykuł 2 ww. rozporządzenia stanowi, że zamówienie nie może zostać udzielone wykonawcy, który w momencie składania ofert nie spełnia warunków, od których uzależniona jest możliwość profesjonalnego świadczenia usług, wykonywania robót czy też dostaw.

Wykonawcy, chcący wziąć udział w postępowaniu o zamówienie publiczne powinni spełniać określone warunki. Zamawiający jest obowiązany wykluczyć wykonawcę, który został prawomocnie skazany przez sąd za udział w organizacji przestępczej, przestępstwo korupcji, pranie brudnych pieniędzy itp.

Zamawiający może wykluczyć wykonawcę, który:

a) jest w stanie upadłości lub likwidacji, jego działalność jest objęta zarządem sądowym, zawarł umowę z wierzycielami, zawiesił działalność gospodarczą albo znajduje się w analogicznej sytuacji, wynikającej z podobnej procedury przewidzianej prawem krajowym;

b) jest przedmiotem postępowania o ogłoszenie upadłości, o wydanie nakazu przymusowej likwidacji, o ustanowienie zarządu sądowego, postępowania układowego z wierzycielami lub innego podobnego postępowania, przewidzianego prawem krajowym;

c) został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo związane z jego działalnością zawodową;

d) zalega z uiszczaniem składek na ubezpieczenie społeczne, wymaganych przez przepisy prawa kraju, w którym ma siedzibę lub kraju zamawiającego;

e) nie wywiązuje się z obowiązku płatności podatków, wymaganych przez przepisy prawa kraju zamawiającego, oraz

f) jest winny poważnego oszustwa w zakresie dostarczenia, lub niedostarczenia informacji.

 

Kary i sankcje za niedopełnienie warunków umowy

 

Zamawiający może przewidzieć w konkretnej dokumentacji przetargowej kary dla wykonawcy, który nie realizuje zamówienia zgodnie z warunkami określonymi w umowie (np. spóźnia się z jej realizacją). Kary są potrącane z kwoty, jaka zgodnie z umową ma być wypłacona wykonawcy (zgodnie z art. 2 ustawy wysokość kar nałożonych na wykonawcę nie może przekroczyć 20% wartości oferty). Inną sankcją, jaka może dotknąć nierzetelnego wykonawcę, jest jego wykluczenie z udziału w postępowaniach o zamówienia publiczne. Taka sankcja może być spowodowana:

  1. niedopełnieniem obowiązków związanych z realizacją zamówienia,
  2. poważnymi uchybieniami w realizacji umowy,
  3. utratą dobrej opinii handlowej (manque de probité commercial)[3].
     

Zamawiający może wykluczyć wykonawcę tylko po tym, jak poinformuje go o swoich zamiarach w jednoznaczny sposób, dając mu szansę na ustosunkowanie się do przedstawianych mu zarzutów. Decyzja o wykluczeniu wykonawcy musi być uzasadniona i wymaga wcześniejszego wyrażenia opinii przez Komisję ds. zamówień publicznych.

Wykluczenie dotyczy tylko postępowań prowadzonych przez tego samego zamawiającego, wobec którego wykonawca nie wywiązywał się z umowy i nie może trwać dłużej niż 2 lata. Decyzja o wykluczeniu może być zaskarżona do trybunału administracyjnego.

 

Kryteria udzielenia zamówienia

 

Zamawiający może udzielić zamówienia wykonawcy, którego oferta jest najkorzystniejsza ekonomicznie z punktu widzenia zamawiającego (biorąc pod uwagę wymienione przykładowo czynniki), lub zawiera najniższą cenę. Wybór pomiędzy tymi dwiema metodami jest pozostawiony swobodnemu uznaniu zamawiającego. Co ciekawe, w zamówieniach poniżej progów unijnych katalog podkryteriów jakie może zastosować zamawiający jest zamknięty. Są to: cena, jakość, rentowność, termin dostawy, termin wykonania, koszt używania, charakterystyka ekologiczna, aspekty społeczne świadczenia, walor funkcjonalny lub estetyczny, walor techniczny, serwis po sprzedaży, wsparcie techniczne. Kryteria muszą być związane z przedmiotem zamówienia. W przypadku zamówień „unijnych” katalog kryteriów jest otwarty – podana wyżej lista ma charakter jedynie przykładowy. W każdym przypadku stosowania więcej niż jednego podkryterium zamawiający ma obowiązek podać jego wagę wyrażoną w punktach lub procentach oraz określić w dokumentacji przetargowej sposób oceny ofert.

Co ciekawe, przepisy luksemburskie umożliwiają tzw. preferencje lokalne (art. 18 ustawy). Polegają one na tym, że w przypadku zamówień udzielanych przez gminę, można przyznać pierwszeństwo wykonawcy mającemu siedzibę (miejsce zamieszkania) w tej samej gminie, o ile cena jego oferty nie jest wyższa o więcej niż 5% od oferty najtańszej (najbardziej korzystnej). Jest to skądinąd dość paradoksalne, że takie przepisy funkcjonują w kraju, w którym ma siedzibę Trybunał Sprawiedliwości UE czuwający nad przestrzeganiem prawa unijnego. Preferencje lokalne mogą być stosowane tylko w przypadku zamówień, których wartość nie przekracza 150.000 euro.

 

Unieważnienie postępowania

 

Zamawiający może unieważnić postępowanie w drodze umotywowanej decyzji po uprzednim zasięgnięciu opinii Komisji ds. zamówień publicznych.

Postępowanie może być unieważnione z następujących przyczyn:

a) żadna oferta nie spełnia wymagań albo zamawiający uznał, że proces składania ofert nie dał zadowalającego rezultatu;

b) zmowa wykonawców;

c) na skutek nieprzewidzianych okoliczności zaszły istotne zmiany w przetargu;

d) wszystkie oferty niepodlegające wykluczeniu zostały wycofane przed zakończeniem przetargu;

e) wystąpiły znaczące błędy w dokumentacji postępowania albo stwierdzono nieprawidłowości mające decydujący wpływ na proces składania ofert;

f) stwierdzono, że podmioty trzecie utrudniały lub zakłócały swobodę wykonawców poprzez przemoc lub groźby, przed albo podczas składania ofert.
 

Lista przyczyn wskazanych wyżej, które mogą prowadzić do unieważnienia postępowania jest przykładowa – możliwe jest to jeszcze z innych powodów. W takim przypadku zaleca się także wcześniejsze zasięgnięcie opinii Komisji.

 

Umowy w sprawie zamówień publicznych

 

Czas trwania umowy w sprawie zamówienia publicznego to co do zasady 1 rok – umowy są zawierane tylko do końca danego roku budżetowego. Wyjątkiem są umowy najmu lub dzierżawy, w przypadku których przepisy nie określają maksymalnego terminu, wymagają jedynie by był on rozsądny i uzasadniony biorąc pod uwagę przedmiot umowy, w szczególności cykl życia produktu (produktów) objętych umową. W niektórych sytuacjach czas trwania umowy może nawet przekraczać 10 lat, jeśli są to zamówienia szczególnie dużej wartości, określonej w odrębnych, specjalnych przepisach.

 

Procedury i środki odwoławcze

 

W pierwszej kolejności wykonawca, który nie jest zadowolony z decyzji podjętej przez zamawiającego, może się zwrócić bezpośrednio do niego o zmianę tej decyzji, bądź też do organu nadzorującego danego zamawiającego. W przypadku utrzymującego się sporu pomiędzy zamawiającym a wykonawcą każdy z nich może zwrócić się do Komisji ds. zamówień publicznych. Nie są w tym celu konieczne żadne specjalne formalności – na stronie portalu znajduje się specjalny formularz do wypełnienia wniosku do Komisji (http://www.marches.public.lu/fr/formulaires/index.html) - tak naprawdę jest to wykaz podstawowych informacji o zamówieniu, jakie należy podać. Komisja spotyka się regularnie i rozstrzyga złożone wnioski.

Wykonawca, który uważa, że jego interes w uzyskaniu danego zamówienia został naruszony przez sprzeczne z prawem postępowanie zamawiającego ma także prawo wniesienia skargi (za pośrednictwem adwokata) do trybunału administracyjnego, od którego wyroku przysługuje z kolei odwołanie do sądu administracyjnego. Termin na wniesienie skargi wynosi 10 lub 15 dni od dnia poinformowania wykonawcy o podjętych przez zamawiającego decyzjach w sprawie decyzji lub wniosku, w zależności od tego czy poinformowanie nastąpiło faksem lub elektronicznie (krótszy termin) czy też w inny sposób. W przypadku kiedy została już zawarta umowa w sprawie zamówienia publicznego możliwa jest skarga o jej unieważnienie z powodu naruszenia przepisów o zamówieniach publicznych. W takiej sytuacji termin wynosi 30 dni licząc od dnia publikacji ogłoszenia o udzieleniu zamówienia lub maksymalnie 6 miesięcy kiedy nie było takiej publikacji. Warto zwrócić uwagę na przepis pozwalający sądowi/ trybunałowi nałożyć na wniosek zamawiającego karę na odwołującego się, który złożył zuchwałe (fr. téméraire) lub uciążliwe (vexatoire) odwołanie. Kara może wynieść maksymalnie 5% wartości zamówienia netto (bez górnej granicy kwotowej). W przypadku gdyby oferent chciał ubiegać się o odszkodowanie powinien z kolei wnieść pozew do sądu cywilnego.

 

 

 

 

[1] W dosłownym tłumaczeniu jest to „trwały rozwój”, ale w Polsce przyjęło się już tłumaczenie tego pojęcia jako „zrównoważony rozwój”.
 

[2] Dosłowne tłumaczenie z fr. to Komisja ds. Ofertowania.
 

[3] przyp.red. – dosłownie – brak uczciwości handlowej