W październiku 2023 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące prosumenta indywidualnego, który wytwarza energię na potrzeby części wspólnej budynku wielolokalowego. Prosument lokatorski będzie mógł sam zdecydować, na co przeznaczyć część środków zarobionych na sprzedaży energii elektrycznej wyprodukowanej w instalacji fotowoltaicznej umieszczonej na bloku. To rozwiązanie jest finansowo korzystne dla mieszkańców budynków wielorodzinnych, bo zmniejszy ich rachunki za prąd i/lub utrzymanie budynku, oraz pozwoli np. podnieść standard energetyczny budynku dzięki przeznaczeniu środków na fundusz remontowy.
Przepisy o prosumencie lokatorskim mają zachęcić spółdzielnie mieszkaniowe i innych zarządców budynków wielolokalowych do inwestycji w fotowoltaikę. Dysponują oni wielkimi powierzchniami na dachach, elewacjach i balkonach bloków lub kamienic, na których można zainstalować panele i produkować prąd. Oprócz kwestii finansowej rozwiązanie ma także bardzo istotny aspekt klimatyczny – więcej energii z OZE to mniejsza emisja CO2 wynikająca ze spalania paliw kopalnych.
Kto może być prosumentem lokatorskim?
Nowe przepisy dotyczą wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, Towarzystw Budownictwa Społecznego (TBS), a także samorządów posiadających budynki wielorodzinne, czyli właścicieli i zarządców nieruchomości wytwarzających energię na potrzeby części wspólnej budynku wielolokalowego. Chodzi o energię elektryczną z fotowoltaiki, która będzie wykorzystana np. do oświetlenia klatek schodowych, strychów, pralni i piwnic, zasilania i oświetlania wind.
Należy spełnić łącznie następujące warunki:
- mikroinstalacja musi być zainstalowana na budynku wielolokalowym (np. dach, balkon, elewacja),
- moc mikroinstalacji nie może być większa niż moc przyłączeniowa całego budynku wielolokalowego (części wspólnej i indywidualnych lokali razem),
- budynek musi mieć przeważającą funkcję mieszkalną.
Jak będzie wyglądać rozliczenie prosumenta lokatorskiego?
Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii wprowadziła nowe zasady rozliczania prosumentów lokatorskich, które pozwalają przeznaczyć 100% wartości środków zarobionych na nadwyżkach energii elektrycznej skierowanej do sieci zgodnie z ich preferencjami. W tym celu prosument lokatorski będzie musiał stworzyć rachunek prosumencki do rozliczeń z dostawcą energii. Środki zgromadzone na tym koncie będzie mógł wykorzystać wg własnych potrzeb.
Rozliczenie wyprodukowanej energii będzie inne dla autokonsumpcji i inne dla nadwyżek.
Autokonsumpcja:
- za energię wytworzoną i zużytą w ciągu tej samej godziny prosument indywidualny/lokatorski nie będzie płacił jej ceny ani wnosił zmiennych opłat związanych z jej dystrybucją;
Nadwyżki godzinowe:
- gdy energii wytworzonej w ciągu godziny jest więcej niż zużytej w tym samym czasie, jej wartość będzie przeliczana przez sprzedawcę na depozyt prosumencki po miesięcznej cenie rynkowej (a od 1 lipca 2024 r. – cenie godzinowej), a następnie wypłacane w 100% na wskazane konto na koniec danego okresu rozliczeniowego.
Na co przeznaczyć środki ze sprzedaży energii elektrycznej?
Dzięki temu na rachunku prosumenckim będzie można zebrać pieniądze, które zmniejszą obciążenia mieszkańców, a nawet pozwolą podjąć inwestycje związane z budynkiem. Środki zarobione na pracy mikroinstalacji fotowoltaicznej można przeznaczyć na:
- rozliczenie zobowiązań prosumenta z tytułu zakupu energii elektrycznej,
- obniżenie opłat (np. na fundusz remontowy, za energię elektryczną, ciepło, gaz, administrację, sprzątanie) związanych z lokalami mieszkalnymi w budynku, na którym jest umiejscowiona instalacja OZE,
- obniżenie opłat związanych z lokalami mieszkalnymi w innych budynkach o przeważającej funkcji mieszkalnej, których części wspólne są zarządzane przez tego prosumenta.
Specjaliści z Ministerstwa Rozwoju i Technologii podkreślają korzyści płynące z takiego rozliczenia: „Jest to forma znacznie wygodniejsza dla zarządców budynków wielolokalowych, ponieważ mogą oni przeznaczyć zaoszczędzone pieniądze bezpośrednio na remonty czy konserwacje budynków, jak również obniżyć czynsze dla lokatorów. Taka forma wynagrodzenia jest bardziej namacalna, a tym samym atrakcyjniejsza dla zarządców, którzy dotychczas nie byli w dużym stopniu zainteresowani tego rodzaju inwestycjami”.
Jak zdobyć fundusze na inwestycję w fotowoltaikę?
W celu rozwoju inwestycji w odnawialne źródła energii Bank Gospodarstwa Krajowego oferuje właścicielom i zarządcom budynków wielorodzinnych kilka instrumentów finansowych. Najważniejszy z nich to grant OZE, który może pokryć do 50% kosztów netto inwestycji pochodzących ze środków własnych inwestora lub z kredytu zaciągniętego w BGK.
Środki uzyskane tym sposobem można przeznaczyć na:
- zakup, montaż lub budowę nowej instalacji odnawialnego źródła energii wraz z niezbędną infrastrukturą,
- modernizację instalacji odnawialnego źródła energii, w wyniku której zainstalowana moc instalacji wzrośnie o co najmniej 25%.
Warunkiem uzyskania grantu OZE jest to, że dotowana instalacja odnawialnego źródła energii będzie wytwarzała energię na potrzeby budynku, na którym będzie zamontowana. Instalacja nie może wyrządzać szkód dla celów środowiskowych oraz powinna spełniać kryteria horyzontalne. Przedsięwzięcie OZE nie może być rozpoczęte przed złożeniem wniosku.
Z grantu mogą skorzystać:
- spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe,
- jednostki samorządu terytorialnego,
- Towarzystwa Budownictwa Społecznego,
- społeczne inicjatywy mieszkaniowe,
- spółki prawa handlowego,
- osoby fizyczne.
Drugim sposobem zdobycia środków na inwestycję jest kredyt w BGK i premia termomodernizacyjna. Jeśli wraz z ociepleniem lub wymianą systemu ogrzewania budynku wykonamy instalację fotowoltaiczną, można odzyskać 31% wartości kosztów inwestycji brutto.
Źródło: MRiT, BGK