Tym razem w naszym cyklu „Lekcja kosztorysowania” opiszemy szczegółowo przedmiarowanie i kosztorysowanie wykonania dachu stromego w jednorodzinnym budynku mieszkalnym. Ze względu na ograniczoną objętość artykułu przyjęto następujące założenia:

  • Jako przykład wybrano najczęściej występujący typ przekrycia w budynkach jednorodzinnych, tj. dach stromy, dwupołaciowy, o konstrukcji drewnianej (rys. 1, 2).
  • Konstrukcję nośną dachu drewnianego stanowi typowa więźba dachowa – krokwiowo-jętkowa, krokwie o przekroju prostokątnym 8x16 cm, w rozstawie 1,00 m.
  • Pokrycie z dachówki ceramicznej karpiówki, układanej podwójnie w koronkę, na łatach o rozstawie 25 cm.
  • Pod pokryciem znajduje się warstwa wstępnego krycia z folii (FWK) (wiatroizolacja) przymocowana do krokwi kontrłatami.
  • Izolację cieplną zaprojektowano z płyt z wełny mineralnej, układanych pomiędzy krokwiami, od strony poddasza użytkowego zabezpieczonych paroizolacją.
  • Warstwą wykończeniową od strony wewnętrznej jest obudowa poddasza z płyt g-k na ruszcie, np. rozwiązanie systemowe: System NIDA Poddasze, tj. konstrukcja oparta na profilach nośnych NIDA 60 CD, okładzina z pojedynczej płyty NIDA zwykła, wykończona gładzią gipsową i powłoką malarską.
  • W połaciach dachu zaprojektowano dwa okna dachowe (o wym. 0,70 x 1,50 m), wyłaz dachowy/kominiarski (o wym. 0,45 x 0,55 m) oraz dwa kominy (o wym. 0,38 x 1,10 m),
  • W kalkulacji nie uwzględniono obróbek blacharskich, opisano tylko zasady ich przedmiarowania (wyjaśnienie w dalszej części artykułu).

Przedmiarowanie wykonania dachu stromego sporządzono zgodnie z zasadami zawartymi w katalogach:

  • KNR 2-02 „Konstrukcje budowlane”, Rozdz. 04 Konstrukcje drewniane dachowe, Rozdz. 05 Pokrycia dachowe, Rozdz. 06 Izolacje [1],
  • KNR-W 2-02 „Konstrukcje budowlane”, Rozdz. 06 Izolacje [2],
  • KNR AT-09 „Pokrycia dachowe. Dachy ekologiczne”, Rozdz. 01 Roboty wstępne i uzupełniające [3],
  • KNR 0-14 „Roboty z gipsu i prefabrykatów gipsowych”, Rozdz. 20 Roboty z gipsu i prefabrykatów gipsowych [4].
  • KNR AT-12 „Nowoczesne systemy suchej zabudowy w technologii Lafarge Nida Gips”, Rozdz. 02 Sufity podwieszane, okładziny stropów i poddaszy z płyt gipsowo-kartonowych w technologii Lafarge Nida Gips [5].
Dach stromy – aksonometria  Rys. autor

Rys. 1 Dach stromy – aksonometria

Dach stromy – przekrój  Rys. autor

Rys. 2 Dach stromy – przekrój 

Przykładowe zadanie

Dla wybranego dachu stromego, dwupołaciowego, o konstrukcji drewnianej, tj. więźba dachowa krokwiowo-jętkowa (jak na rys. 1, 2) w budynku mieszkalnym jednorodzinnym, należy:

  • ustalić zakres rzeczowy wszystkich rodzajów robót, tj. ciesielskich, dekarskich, izolacyjnych oraz wykończeniowych, koniecznych do kompleksowego wykonania dachu stromego,
  • sporządzić przedmiar dla ustalonego zakresu rzeczowego robót,
  • sporządzić kosztorys kompleksowego wykonania dachu stromego metodą szczegółową kalkulacji kosztorysowej.

Ustalenie zakresu rzeczowego robót

  1. Wykonanie drewnianej konstrukcji dachowej – więźby dachowej.
  2. Wykonanie pokrycia dachowego na podkonstrukcji.
  3. Ułożenie izolacji cieplnej.
  4. Ułożenie paroizolacji.
  5. Wykonanie robót wykończeniowych – obudowy poddasza z płyt g-k na ruszcie.
Przedmiar robót dla dachu stromego

Tab. 1 Przedmiar robót dla dachu stromego z rys. 1, 2

Przedmiarowanie

1. Wykonanie więźby dachowej

Zgodnie z zasadami przedmiarowania wykonania drewnianych konstrukcji dachowych KNR 2-02, Rozdz. 04, pkt 4. Zasady przedmiarowania:

  • pkt 4.1. Konstrukcje dachowe o układzie jętkowym, dachy z wiązarów deskowych oraz deskowania i łacenia połaci dachowych oblicza się w metrach kwadratowych połaci dachowych bez potrącania powierzchni zajętych przez kominy, włazy i okna dachowe,
  • pkt 4.2. Konstrukcje dachowe nietypowe z desek, krawędziaków, bali oblicza się w metrach sześciennych drewna wbudowanego. Ilość drewna wbudowanego oblicza się jako iloczyn przekroju każdego elementu i jego długości mierzonej po najdłuższej krawędzi, lecz bez uwzględnienia długości czopów, zakładów w zamkach i zakładów przy sztukowaniu elementów.

A zatem ilości robót wykonania drewnianej konstrukcji dachowej można obliczyć, w zależności od stopnia skomplikowania konstrukcji, dwoma sposobami (w dwóch jednostkach przedmiarowych).
Konstrukcje dachowe typowe – w m2 powierzchni połaci dachowych. Od tak obliczonej wartości nie potrąca się powierzchni zajętych przez kominy, wyłazy i okna połaciowe, ponieważ wykonanie tych elementów w połaciach dachu nie zmniejsza liczby krokwi w więźbie dachowej. Są one projektowane najczęściej pomiędzy krokwiami, a w przypadku kominów usytuowanych prostopadle do układu krokwi (gdy występuje kolizja komina z krokwią), należy zastosować wymiany i na nich oprzeć krokwie (tzw. kulawki), ponieważ krokwi nie można opierać na kominie ani – co oczywiste – nie mogą one przechodzić przez komin.
Konstrukcje dachowe nietypowe – w m3 drewna wbudowanego, tj. obliczając iloczyn przekroju poprzecznego, długości oraz liczby sztuk poszczególnych elementów (murłat, krokwi, płatwi, jętek, itd.). Należy zauważyć, że obliczona objętość elementów konstrukcji dachu, co do zasady, podawana jest przez projektanta w dokumentacji projektowej na rysunku więźby dachowej, w tabeli z zestawieniem jej elementów.

Dla roboty „wykonanie więźby dachowej typowej” wybrano KNR 2-02, Rozdz. 04, Tab. 0404 Więźba dachowa o układzie jętkowym ze ścinką kolankową pod pokrycie dachówką karpiówką podwójnie o rozpiętości (…), Kol. 03 (…) 9 m.

Obliczono ilość robót w m2 powierzchni połaci dachowych (przyjmując wymiary połaci dachu z rys. 1):
L1 = 15,00 × 7,00 × 2 = 210,00 m2

2. Wykonanie pokrycia dachowego na podkonstrukcji

Pokrycie z dachówki układa się na konstrukcji wsporczej (podkonstrukcji), tzn. łaceniu, pod którym znajduje się warstwa wiatroszczelna (nazywana też drugą płaszczyzną odwodnienia dachu). A zatem kolejność technologiczna wykonania pokrycia dachu stromego jest następująca:

  1. ułożenie folii wstępnego krycia (FWK) na krokwiach z przybiciem kontrłat,
  2. wykonanie obróbek blacharskich,
  3. przybicie łat z przycięciem przy krokwiach narożnych lub końcowych,
  4. pokrycie dachu dachówką, pokrycie naroży i kalenic gąsiorami (z ewentualnym wykonaniem i obsadzeniem ław kominiarskich).
  • Ułożenie folii wstępnego krycia (FWK) na krokwiach z przybiciem kontrłat

W KNR 2-02 nie podano kosztorysowych nakładów rzeczowych na ww. robotę. Można je znaleźć (oraz dla niektórych innych robót dekarskich) w KNR AT-09, stanowiącym uzupełnienie do rozdz. 05 w KNR 2-02. A zatem w KNR AT-09 obowiązują takie same zasady przedmiarowania jak w KNR 2-02.
Folia wstępnego krycia jest izolacją, a zatem przy obliczaniu ilości robót obowiązują zasady przedmiarowania z KNR 2-02 – rozdz. 06, pkt 4. Zasady przedmiarowania, pkt 4.1. Izolacje przeciwwilgociowe, przeciwwodne oraz izolacje cieplne i przeciwdźwiękowe oblicza się w metrach kwadratowych izolowanej powierzchni. (…) Z obliczonej powierzchni potrąca się powierzchnie otworów, słupów, pilastrów itp. większe od 1 m2. (…).
Zgodnie z poczynionymi powyżej założeniami, w połaciach dachu stromego zaprojektowano dwa okna połaciowe (o pow. > 1,0 m2 każde), dwa kominy (o pow. < 1,0 m2 każdy) oraz wyłaz dachowy (kominiarski) (o pow. < 1,00 m2). A zatem od izolowanej powierzchni potrącono powierzchnie dwóch otworów na okna połaciowe.

Dla roboty „ułożenie folii wstępnego krycia (FWK) na krokwiach z przybiciem kontrłat” wybrano KNR AT-09, Rozdz. 01, Tab. 0103 Folie wstępnego krycia (FWK) układane na krokwiach, Kol. 03 – rozstaw kontrłat (krokwi) 1,00 m.

Obliczono ilość robót:
L2 = 15,00 × 7,00 · 2 – 0,70 × 1,50 × 2 = 210,00 – 2,10 = 207,90 m2

  • Przybicie łat

Zasady przedmiarowania łacenia połaci dachowej są takie same, jak dla drewnianej konstrukcji dachowej (patrz wyżej: KNR 2-02, Rozdz. 04, pkt 4 Zasady przedmiarowania).

Dla roboty „przybicie łat” wybrano KNR 2-02, Rozdz. 04, Tab. 0410 Deskowanie połaci dachowych ołacenie połaci dachowych łatami 38x50 mm okienko „wole oko” z tarcicy nasyconej, kol. 04: Ołacenie połaci dachowych łatami 38x50 mm o rozstawie ponad 24 cm z tarcicy nasyconej.

Obliczono ilości robót:
L3 = 15,00 × 7,00 · 2 = 210,00 m2

  • Pokrycie dachu dachówką

Zgodnie z KNR 2-02, Rozdz. 05, pkt 4. Zasady przedmiarowania, pkt 4.1. Pokrycia dachów oblicza się w metrach kwadratowych powierzchni ich połaci, bez doliczania zakładów, rąbków, nakładek, kołnierzy itp. i bez potrącenia powierzchni niepokrytych zajętych przez kominy, świetliki, wyłazy, okienka itp., gdy każda z nich jest mniejsza niż 1 m2,
oraz
pkt 4.2. Powierzchnie połaci oblicza się według powierzchni figur geometrycznych, utworzonych przez linie ograniczające połacie, jak: linie przecięcia dwóch sąsiednich połaci, linia przecięcia płaszczyzny połaci z płaszczyzną attyki, krawędź zewnętrzna deski okapowej itp. Przy obliczaniu szerokości połaci z wymiarów jej rzutu można korzystać ze współczynników przeliczeniowych. Współczynniki przeliczeniowe dla określenia faktycznej szerokości połaci z wymiarów szerokości w rzucie w zależności od nachylenia połaci dachu podaje tablica 0005.

Dla roboty „pokrycie dachu dachówką” wybrano KNR 2-02, Rozdz. 05, Tab. 0504 Pokrycie dachów dachówką, Kol. 04: Pokrycie dachów dachówką karpiówką ceramiczną w koronkę.

Obliczono ilości robót:
L4 = 15,00 × 7,00 × 2 – 0,70 × 1,50 × 2 = 210,00 – 2,10 = 207,90 m2

Obróbki blacharskie

W celu uproszczenia opisywanego przykładu pominęliśmy kalkulację wykonania różnych obróbek blacharskich i elementów z blachy ocynowanej, ponieważ wymagałoby to zamieszczenia szczegółowych rysunków z projektu budowlanego. Nie będziemy zatem obliczać ilości poszczególnych robót dekarskich, przedstawimy tylko zasady przedmiarowania najczęściej wykonywanych obróbek na dachu stromym, tj. pasa nadrynnowego, opierzenia kominów, wyłazów dachowych (kominiarskich) i okien połaciowych oraz systemu odwodnienia dachu (rynien i rur spustowych).

Zgodnie z KNR 2-02, Rozdz. 05, pkt 4. Zasady przedmiarowania: pkt 4.4. Rynny i rury spustowe oblicza się w metrach, przyjmując dla rynien ich długość po zewnętrznej krawędzi, a dla rur spustowych – największą długość od wierzchu rury kanalizacyjnej deszczowej lub – w razie jej braku – od spodu kolanka do wierzchu rynny.

pkt 4.5. Pokrycie pasów nadrynnowych w dachach krytych papą, dachówką i płytami azbestowo-cementowymi oraz pokrycia dylatacji konstrukcyjnych oblicza się w metrach kwadratowych. Pasy usztywniające oblicza się w metrach bieżących.

pkt 4.6. Okienka dachowe typu „wole oko”, rury wentylacyjne i nasady wentylacyjne blaszane, zbiorniki przy rynnach, maszty i sztyce antenowe i odgromnikowe, włazy dachowe, żeliwne wywiewki kanalizacyjne oblicza się w sztukach.

pkt 4.8. Pokrycie blachą gzymsów wieńczących i międzypiętrowych, podokienników, okapników, kapiteli i innych drobnych występów w elewacji, górnych i bocznych powierzchni murów ogniowych i attyk oraz obróbki kołnierzy kominów i ścian wywietrzników drewnianych i świetlików oraz innych elementów wystających ponad połać dachową oblicza się w metrach kwadratowych w rozwinięciu, bez uwzględnienia zakładów. Uwzględnia się natomiast ewentualne pasy usztywniające. Dla uproszczenia obliczania powierzchni można przyjmować wymiary pokrywanego elementu powiększone o 7 cm w kierunku szerokości i o 5 cm w kierunku długości – za każdą wystającą krawędź.

3. Ułożenie izolacji cieplnej z płyt z wełny mineralnej w przestrzeniach pomiędzy krokwiami

Zasady przedmiarowania ułożenia izolacji cieplnej w połaci dachowej są takie same, jak dla przedmiarowania ułożenia pozostałych izolacji, np. folii wstępnego krycia (patrz wyżej: KNR 2-02, Rozdz. 06, pkt 4 Zasady przedmiarowania).

Dla roboty „ułożenie izolacji cieplnej (…)” wybrano KNR 2-02, Rozdz. 06, Tab. 0613 Izolacje cieplne i przeciwdźwiękowe z wełny mineralnej. W tablicy 0613 izolacje cieplne z płyt z wełny mineralnej dzielą się m.in. na układane na powierzchniach poziomych i pionowych. Połacie dachu stromego nachylone są do podstawy (stropu nad parterem) pod kątem 45°. Zgodnie z pkt 2. Założenia kalkulacyjne, pkt 2.8. Nakłady na wykonanie izolacji na płaszczyznach pochyłych o nachyleniu do 45 stopni przyjmuje się jak dla płaszczyzn poziomych, a o nachyleniu przekraczającym 45 stopni jak dla płaszczyzn pionowych.

Biorąc pod uwagę zacytowane powyżej założenie kalkulacyjne oraz zaprojektowany kąt nachylenia połaci dachu stromego, wybrano Kol. 03 Izolacje cieplne i przeciwdźwiękowe z wełny mineralnej poziome z płyt układanych na sucho – jedna warstwa. W przypadku układania w połaciach dachu więcej niż jednej warstwy płyt z wełny mineralnej (najczęściej dwóch) należy w przedmiarze dodać pozycję na podstawie KNR 2-02, Tab. 0613, Kol. 04 Izolacje cieplne i przeciwdźwiękowe z wełny mineralnej poziome z płyt układanych na sucho – każda następna warstwa.

Obliczenie ilości robót:
L5 = 15,00 × 7,00 × 2 – 0,70 × 1,50 × 2 = 210,00 – 2,10 = 207,90 m2

4. Ułożenie paroizolacji

Zasady przedmiarowania ułożenia izolacji paroszczelnej w połaci dachowej są takie same jak dla przedmiarowania ułożenia pozostałych izolacji, np. folii wstępnego krycia, izolacji cieplnej (patrz wyżej: KNR 2-02, Rozdz. 06, pkt 4 Zasady przedmiarowania).
Dla roboty „ułożenie paroizolacji” wybrano KNR-W 2-02, Rozdz. 06, Tab. 0606 Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne z folii polietylenowej (…), Kol. 04 (…) przymocowane do konstrukcji drewnianej.

Obliczono ilości robót:
L6 = 15,00 × 7,00 × 2 – 0,70 × 1,50 × 2 = 210,00 – 2,10 = 207,90 m2

5. Wykonanie obudowy poddasza z płyt g-k na ruszcie

Dla roboty „obudowa poddasza z płyt g-k na ruszcie” wybrano KNR 0-14, Rozdz. 20, Tab. 2012 Okładziny stropów płytami gipsowo-kartonowymi na ruszcie metalowym z kształtowników CD i UD, Kol. 02 (…) na ruszcie pojedynczym, mocowanym do podłoża, metalowym z kształtowników CD i UD.

Obliczono ilości robót:
L7 = 15,00 × 7,00 × 2 – 0,70 × 1,50 × 2 = 210,00 – 2,10 = 207,90 m2

Warto wiedzieć! Przedmiarowanie prac opisanych w punktach 3-5 można wykonać też w inny sposób – jako robotę zagregowaną obejmującą ułożenie izolacji cieplnej z płyt z wełny mineralnej, folii paroizolacyjnej oraz obudowę poddasza z płyt g-k na ruszcie z zastosowaniem rozwiązania systemowego, np. System NIDA Poddasze.

Dla roboty zagregowanej „obudowa poddasza z płyt g-k” wybrano KNR AT-12, Rozdz. 02, Tab. 0203 Okładzina poddasza z płyt gipsowo-kartonowych NIDA na pojedynczej konstrukcji nośnej NIDA 60CD mocowanej bezpośrednio do drewnianej konstrukcji dachu lub stropu, Kol. 01 – system NIDA Poddasze, odporność ogniowa F 0,5/EI 30, pokrycie jednowarstwowe 12,5-01.

Tablica 0203-01 dotyczy zagregowanej roboty obejmującej wykonanie następujących robót podstawowych:

  • montaż kształtowników metalowych,
  • ułożenie w połaciach dachu luzem izolacji cieplnej z płyt z wełny mineralnej,
  • ułożenie folii paroizolacyjnej,
  • mocowanie płyt gipsowo-kartonowych do konstrukcji nośnej za pomocą wkrętów,
  • zabezpieczenie spoin taśmą zbrojącą,
  • szpachlowanie wstępne i wykańczające spoin płyt i styków ze ścianami.

A zatem robota z KNR AT-12 0203-01 obejmuje również ułożenie izolacji cieplnej i paroizolacji. W przypadku wyboru ww. tablicy nie należy dodatkowo przedmiarować układania izolacji cieplnej oraz paroizolacji.

Obliczono ilości robót (rys. 1):
L8 = 15,00 × 7,00 × 2 – 0,70 × 1,50 × 2 = 210,00 – 2,10 = 207,90 m2

Kosztorys dachu dwuspadowego

Założono sporządzenie kosztorysu inwestorskiego metodą szczegółową kalkulacji kosztorysowej.

Dane do kosztorysu:

  • Jednostkowe nakłady rzeczowe: robocizny, materiału i pracy sprzętu (nr, nm, ns) przyjęto na podstawie katalogów jednostkowych nakładów rzeczowych KNR 2-02, KNR-W 2-02, KNR AT-09, KNR 0-14, KNR AT-12 – pozycje (tablice i kolumny) wybrane w przedmiarze.
  • Ceny jednostkowe czynników produkcji (Cr, Cm, Cps) przyjęto jako średnie rynkowe dla II kw. 2025 r., na podstawie bazy cenowej INTERCENBUD [6]:
    • stawka kosztorysowa robocizny Cr jak dla robót ogólnobudowlanych dla całego kraju,
    • ceny zakupu materiałów budowlanych Cmz; w przypadku materiałów budowlanych tzw. anonimów do ich nazw dopisano parametry techniczne umożliwiające ustalenie ceny zakupu danego materiału (np. dla materiału płyty z wełny mineralnej dopisano grubość 2 x 8 cm odpowiadającą wymiarowi krokwi, tj. 16 cm).
  • Narzuty, tj. koszty pośrednie, koszty zakupu materiałów budowlanych oraz zysk obliczono metodą wskaźnikową (procentową), przyjęto wskaźniki kosztów narzutów (wkp, wz, wkz) jako średnie rynkowe dla II kw. 2025 r., na podstawie bazy INTERCENBUD [6].

Odpowiedź:

Wartość kosztorysowa Wk kompleksowego wykonania dachu stromego, dwupołaciowego o konstrukcji drewnianej (więźba dachowa krokwiowo-jętkowa) z pokryciem z dachówki ceramicznej karpiówki układanej w koronkę w budynku mieszkalnym jednorodzinnym, przyjmując średnie rynkowe ceny jednostkowe czynników produkcji i średnie wskaźniki kosztów narzutów jak dla II kw. 2025 r., wynosi:
Wk = 163.988,12 zł

cena kosztorysowa Ck (z uwzględnieniem stawki 8% VAT):
Ck = 177.107,17 zł

a cena jednostkowa Cj:
Cj = 780,90 zł/m2 powierzchni połaci dachu.

Fragment kosztorysu wykonania dachu stromego z rys. 1, 2 

Tab. 2 Fragment kosztorysu wykonania dachu stromego z rys. 1, 2 

Podsumowanie i wnioski

  • W artykule sformułowano zadanie polegające na sporządzeniu przedmiaru i kosztorysu kompleksowego wykonania dachu stromego w budynku mieszkalnym jednorodzinnym (jak na rys. 1, 2).
  • Zgodnie z zasadami przedmiarowania, podanymi w katalogach jednostkowych nakładów rzeczowych, ilości robót:
    • wykonania drewnianej konstrukcji dachowej typowej oraz deskowania i ołacenia połaci dachowych oblicza się w m2 powierzchni połaci, a dla konstrukcji dachowej nietypowej w m3 objętości drewna wbudowanego,
    • ułożenia izolacji wiatroszczelnej (np. FWK), cieplnej i paroizolacji oblicza się w m2 izolowanej powierzchni z potrąceniem powierzchni, np. otworów większych niż 1 m2 ,
    • wykonania pokrycia dachu (np. z dachówki) oblicza się w m2 powierzchni ich połaci bez potrącania powierzchni niepokrytych (okna połaciowe) mniejszych niż 1 m2 .
  • Wielkości i oznaczenia jednostek przedmiarowych dla robót ciesielskich, dekarskich, izolacyjnych i wykończeniowych można również odczytać z tablic (lewy górny narożnik) dla których zostały ustalone jednostkowe nakłady rzeczowe.
  • Opracowane przez Athenasoft katalogi (np. KNR AT-12) podają kosztorysowe nakłady rzeczowe potrzebne do wykonania robót o wysokim stopniu agregacji (obudowa poddaszy z płyt g-k na ruszcie), dzięki czemu możliwe jest przedmiarowanie (a następnie kosztorysowanie) takiej roboty tylko w jednej pozycji przedmiaru/kosztorysu.
  • Pozostałe uwagi dotyczące przedmiarowania i kosztorysowania robót są takie same, jak w podsumowaniu i wnioskach do poprzednich artykułów z tej serii (BzG 1/2025, 2/2025).
Bibliografia
  • KNR 2-02 „Konstrukcje budowlane”, ORGBUD, wyd. spec. 1998
  • KNR-W 2-02 „Konstrukcje budowlane”, WACETOB, wyd. VI/V 2017/2003
  • KNR AT-09 „Pokrycia dachowe. Dachy ekologiczne”, Athenasoft, wyd. II 2010
  • KNR 0-14 „Roboty z gipsu i prefabrykatów gipsowych”, IGM, wyd. I 1996
  • KNR AT-12 „Nowoczesne systemy suchej zabudowy w technologii Lafarge Nida Gips”, Athenasoft, wyd. I 2003
  • INTERCENBUD – baza realnych cen do kosztorysów, II kw. 2025