Sporządzanie przedmiaru i kosztorysu robót murowych

W kolejnych odcinkach cyklu szczegółowo opiszemy przedmiarowanie i kosztorysowanie najczęściej wykonywanych w budownictwie kubaturowym robót budowlanych, tj. murowych, żelbetowych (monolitycznych), ciesielskich i dekarskich oraz ziemnych.
Każdy z artykułów będzie miał formę rozwiązania zadania polegającego na sporządzeniu:

• przedmiaru dla jednego z ww. rodzajów robót – zgodnie z zasadami przedmiarowania, a następnie na jego podstawie
• kosztorysu, w którym metodą szczegółową kalkulacji kosztorysowej zostanie obliczona wartość kosztorysowa Wk wybranego rodzaju i zakresu roboty.

Zakres ten trzeba będzie ustalić wcześniej, bazując na krótkim opisie i rysunkach poglądowych. Przedmiar i kosztorys będą opracowane w programie komputerowym do kosztorysowania obiektów i robót budowlanych Norma EXPERT.

Inspiracją do powstania tej serii były potrzeby zgłaszane przez nauczycieli szkół i uczelni o kierunkach budowlanych, którzy uczestniczyli w szkoleniach z obsługi programu Norma EXPERT organizowanych przez firmę Athenasoft. Mamy nadzieję, że artykuły ułatwią uczniom techników budowlanych przygotowanie się do części praktycznej egzaminu zawodowego kwalifikacji B.30 (Sporządzanie kosztorysów oraz przygotowywanie dokumentacji przetargowej) w zawodzie technik budownictwa. Ze względu na uniwersalny charakter opisywanych przykładów, z materiałów mogą skorzystać także studenci i wszystkie osoby stawiające pierwsze kroki w kosztorysowaniu.

Zakładamy, że czytelnicy mają już podstawową wiedzę teoretyczną z budownictwa ogólnego oraz z przedmiarowana i kosztorysowania robót i obiektów budowlanych, dlatego w artykułach nie będą wyjaśniane pojęcia, wzory, itp. (zainteresowanym polecamy cykl artykułów Elementarz kosztorysanta). Nie będziemy też podawać szczegółowych instrukcji sporządzania kalkulacji w programie Norma EXPERT – w zamian za to pomocą będzie gotowy kosztorys w formacie kstx i jego wydruk w postaci PDF (do pobrania na końcu artykułu). Zamieszczamy całą kalkulację szczegółową, charakterystykę techniczną, zestawienia R, M, S, tabele elementów scalonych, podsumowania, itp.

Przykładowe zadanie

Dla fragmentu ściany zewnętrznej zbudowanej z cegieł kratówek na zaprawie cementowo-wapiennej, gr. 1 cegły, na kondygnacji powtarzalnej w budynku wielokondygnacyjnym (jak na rys. 1) należy:

• ustalić zakres rzeczowy wszystkich robót murowych,
• sporządzić przedmiar robót murowych,
• sporządzić kosztorys robót murowych metodą kalkulacji szczegółowej.

Ustalenie zakresu rzeczowego robót murowych

Kompleksowe wykonanie robót murowych dla fragmentu ściany przedstawionej na rys. 1 będzie obejmowało następujące roboty podstawowe:

1. Wymurowanie ściany.
2. Wymurowanie ościeży otworu okiennego i drzwiowego.
3. Ułożenie nad otworami i obmurowanie nadproży prefabrykowanych.
4. Wymurowanie filarków wraz z wykonaniem naroży i krawędzi.

Sporządzenie przedmiaru robót murowych

1. Robota: wymurowanie ściany

Dla tej roboty wybrano pozycję z KNR 2-02 „Konstrukcje budowlane”, Tab. 0115, kol. 01: Ściany budynków wielokondygnacyjnych z cegieł kratówek na zaprawie wapiennej lub cementowo-wapiennej gr. 1 cegły.
Zgodnie z zasadami przedmiarowania dla konstrukcji murowych KNR 2-02, Rozdz. 01 Konstrukcje murowe, pkt 4. Zasady przedmiarowania:

pkt 4.5. Ściany (z wyjątkiem ścian z kamienia) i ścianki działowe oblicza się w metrach kwadratowych ich powierzchni.
pkt 4.1. Ilość poszczególnych konstrukcji murowych oblicza się według wymiarów podanych w projektach dla konstrukcji nieotynkowanych.

A zatem w celu obliczenia ilości robót murowych obliczono całkowitą powierzchnię ściany murowanej, tj. długość x wysokość (d x h). Z rys. 1 odczytano wymiary ściany w stanie surowym, tj. bez grubości okładzin (np. tynków tradycyjnych, płyt g-k itp.).

• Długość ścian

Zasady przedmiarowania robót murowych w KNR 2-02 nie precyzują, w jaki sposób należy przyjmować długość ścian zewnętrznych. Kosztorysanci w przedmiarowaniu, co do zasady, przyjmują długość zewnętrznych ścian konstrukcyjnych w osiach tych ścian, natomiast długość wewnętrznych ścian konstrukcyjnych– w świetle przegród w stanie surowym (patrz wyjaśnienie na rys. 2), a zatem dla fragmentu ściany z rys. 1 długość przyjęto w osiach.

• Wysokość ścian

Zgodnie z zasadami przedmiarowania jw.:
pkt 4.7. Wysokość ścian należy przyjmować od wierzchu fundamentu do wierzchu pierwszego stropu (nad podziemiem lub przyziemiem), a dla ścian wyższych kondygnacji od wierzchu stropu do wierzchu następnego stropu. Wysokość innych ścian (np. ściany podparapetowej pomiędzy elementami niemurowanymi, ściany kolankowe, poddasze, attyki) należy przyjmować według projektu.

A zatem, ponieważ jest to ściana kondygnacji powtarzalnej w budynku wielokondygnacyjnym, wysokość przegrody przyjęto od wierzchu stropu, na którym stoi, do wierzchu następnego stropu, a następnie obliczono ilość robót:
L1 = 6,00 · 2,80 = 16,80 m² (patrz: tab. 1, przedmiar, poz. 1 ściana konstrukcyjna zewnętrzna).

• Wieniec obwodowy żelbetowy

W budynku wielokondygnacyjnym ściany konstrukcyjne na poszczególnych kondygnacjach przedzielone są, co do zasady, stropami, które ze ścianami konstrukcyjnymi połączone są za pomocą wieńców obwodowych. Wieniec taki jest elementem żelbetowym wykonywanym w technologii monolitycznej. Zgodnie z zasadami przedmiarowania jw.:
pkt 4.14. Od powierzchni ścian należy odejmować:
- powierzchnie elementów konstrukcji betonowych i żelbetowych (z wyjątkiem prefabrykowanych nadproży żelbetowych), jeśli wypełniają one więcej niż połowę grubości ściany.

A zatem powierzchnię wieńca żelbetowego odjęto od powierzchni ściany, ponieważ jego grubość jest taka sama jak grubość ściany (25 cm), a następnie obliczono ilość robót:
L1 = – 6,00 · 0,25 = – 1,50 m² (patrz: tab. 1 przedmiar, poz. 1 wieniec żelbetowy).

Uwaga: gdy wieniec wypełnia więcej niż połowę grubości ściany (częsty przypadek), wysokość ściany konstrukcyjnej można również przyjąć mierząc ją od wierzchu stropu do spodu wieńca: h’ = 2,80 – 0,25 = 2,55 m (rys. 1, przekrój 1–1).

• Otwory okienne i drzwiowe

W ścianie zaprojektowano dwa otwory, tj. jeden otwór okienny i jeden drzwiowy. Zgodnie z zasadami przedmiarowania jw.:

4.14. Od powierzchni ścian należy odejmować:
 - powierzchnie projektowanych otworów okiennych, drzwiowych i innych większych od 0.5 m².

A zatem od powierzchni ściany odjęto powierzchnię otworu drzwiowego, ponieważ:
PD = 1,00 · 2,00 = 2,00 m²> 0,5 m²,

ale nie odjęto powierzchni otworu okiennego, ponieważ:
PO = 0,40 · 1,00 = 0,40 m2 < 0,5 m2,

Następnie obliczono ilość robót:
L1 = – 1,00 · 2,00 = – 2,00 m² (patrz: tab. 1, przedmiar, poz. 1 otwór drzwiowy).

W celu kompleksowego wykonania fragmentu ściany jak na rys. 1, oprócz roboty podstawowej jaką jest wymurowanie fragmentu ściany, należy wykonać także pozostałe roboty podstawowe, wyszczególnione w zakresie rzeczowym i obliczyć ich ilości w przedmiarze.

2. Robota: wymurowanie ościeży otworów okiennego i drzwiowego

Zgodnie z zasadami przedmiarowania jw.:
4.12. Otwory oblicza się w sztukach wg grup odpowiadających przeznaczeniu. Otwory wypełnione szeregiem okien lub drzwi przylegających do siebie bezpośrednio lub przy użyciu słupków łącznikowych należy liczyć jako pojedynczy otwór.

Dla roboty polegającej na wymurowaniu ościeży dwóch otworów, tj. okiennego i drzwiowego (z ewentualnym wykonaniem węgarków) wybrano pozycję z KNR 2-02 „Konstrukcje budowlane”, Tab. 0126, kol. 01: Otwory na okna w ścianach murowanych gr. do 1 cegły z cegieł pojedynczych, bloczków i pustaków oraz kol. 02: Otwory na drzwi, drzwi balkonowe i wrota w ścianach murowanych gr. do 1 cegły z cegieł pojedynczych, bloczków i pustaków.

Obliczono ilości robót:
L2 = 1 otwór okienny (patrz: tab. 1, przedmiar, poz. 2),
L3 = 1 otwór drzwiowy (patrz: tab. 1, przedmiar, poz. 3).

3. Robota: ułożenie i obmurowanie nadproży prefabrykowanych L19

Nad otworami okiennym i drzwiowym zaprojektowano dwa (wspólne) nadproża żelbetowe złożone z dwóch belek typu L19 o długości 210 cm każda.

Zgodnie z zasadami przedmiarowania jw.:
pkt 13. Nadproża prefabrykowane oblicza się w metrach ich projektowanej długości.

Dla roboty obejmującej ułożenie nad otworami i obmurowanie nadproży prefabrykowanych wybrano pozycję z KNR 2-02 „Konstrukcje budowlane”, Tab. 0126, kol. 05: Otwory w ścianach murowanych: ułożenie nadproży prefabrykowanych.

Następnie obliczono ilość robót:
L4 = 2 · 2,10 = 4,20 m (patrz: tab. 1, przedmiar, poz. 4).

Uwaga: nadproża prefabrykowane typu L19 to elementy żelbetowe, które (podobnie jak wieńce) wypełniają więcej niż połowę grubości ściany, jednak nie należy ich odejmować od powierzchni ściany, bowiem zgodnie z zasadami przedmiarowania:

pkt 4.14. Od powierzchni ścian należy odejmować:
- powierzchnie elementów konstrukcji betonowych i żelbetowych (z wyjątkiem prefabrykowanych nadproży żelbetowych), jeśli wypełniają one więcej niż połowę grubości ściany.

4. Robota: wymurowanie filarka międzyokiennego

Pomiędzy otworami okiennym i drzwiowym jest wąski fragment ściany murowanej – filarek międzyokienny.
Filarkiem nazywa się fragment ściany pomiędzy dwoma otworami o szer. do 2 ½ cegły, tj. 64 cm, ponieważ wg pkt 4.2. Grubość konstrukcji murowych z cegieł ustala się według znormalizowanych wymiarów cegły 6,5x12x25 cm, zgodnie z Tablicą 0002 (rys. 3).

Zgodnie z zasadami przedmiarowania jw.:
pkt 4.9. Słupy i filarki międzyokienne o szerokości do 2 ½ cegły oblicza się w metrach ich wysokości odpowiednio do przekroju poprzecznego. Jako przekrój poprzeczny słupa wielobocznego lub okrągłego należy przyjmować pole najmniejszego prostokąta opisanego na projektowanym przekroju słupa.

A zatem filarek o szer. 1 cegły (25 cm) między otworem okiennym i drzwiowym obliczono w metrach jego długości.
Dla roboty „wymurowanie filarków” wybrano pozycję z KNR 2-02 „Konstrukcje budowlane”, Tab. 0118, kol. 01: Słupki i filarki międzyokienne prostokątne z cegieł budowlanych pełnych na zaprawie wapiennej lub cementowo-wapiennej 1 x 1 cegły, a następnie obliczono ilość robót:
L5 = 1,00 m.

Uwaga: ponieważ ilość robót dla roboty wymurowanie filarków międzyokiennych oblicza się w metrach ich wysokości (m), to powierzchnię filarka odjęto od powierzchni ściany przy obliczaniu ilości robót wymurowanie ściany (patrz: tab. 1, przedmiar, poz. 1 filarek międzyokienny).

Kosztorys robót murowych

Do kalkulacji kosztorysowej zastosowano metodę szczegółową (tab. 2). Sporządzono kosztorys inwestorski, w którym określono wartość kosztorysową Wk kompleksowego wykonanie robót murowych dla fragmentu ściany przedstawionej na rys. 1.

Dane wykorzystane w kosztorysie:

• Jednostkowe nakłady rzeczowe: robocizny, materiałów i pracy sprzętu (n_r, n_m, n_s) przyjęto na podstawie katalogu jednostkowych nakładów rzeczowych KNR 2-02, pozycje (tablice i kolumny) wybrane w przedmiarze.
• Ceny jednostkowe czynników produkcji: robocizny, materiałów i pracy sprzętu (Cr, C_m, C_ps) przyjęto jako średnie rynkowe dla III kw. 2024 r., na podstawie bazy cenowej INTERCENBUD. Uwaga: gdyby był sporządzany kosztorys ofertowy, to ceny jednostkowe czynników produkcji (szczególnie cenotwórczych materiałów budowlanych) przyjmowałoby się na podstawie ofert producentów, dostawców, hurtowni itp., a nie z publikacji cenowych podających średnie rynkowe ceny jednostkowe.
• Narzuty, tj. koszty pośrednie, koszty zakupu materiałów budowlanych, zysk obliczono metodą wskaźnikową (procentową). Przyjęto wskaźniki kosztów narzutów (w_kp, w_z, w_kz) jako średnie rynkowe dla III kw. 2024 r., na podstawie publikacji cenowej INTERCENBUD.

Rozwiązanie:
Wartość kosztorysowa dla wyszczególnionego zakresu rzeczowego robót murowych (bez VAT), przyjmując średnie rynkowe ceny jednostkowe czynników produkcji i średnie wskaźniki kosztów narzutów, wynosi:
W_k= 4.526,76 zł

Podsumowanie i wnioski

• W tekście przedstawiono sposób postępowania prowadzący do sporządzenia przedmiaru i kosztorysu robót murowych dla zewnętrznej ściany konstrukcyjnej na kondygnacji powtarzalnej w budynku wielokondygnacyjnym jak na rys. 1.
• Na początku ustalono zakres rzeczowy robót, a następnie sporządzono przedmiar i kosztorys robót murowych.
• W przedmiarze, dla każdej z robót podstawowych z zakresu rzeczowego robót, wybrano odpowiednią pozycję, tj. tablicę i kolumnę z KNR 2-02, która najlepiej odpowiadała robocie murowej wynikającej z rys. 1.
• Warto zwrócić uwagę, że dla jednego rodzaju robót (roboty murowe) dla jednego elementu budynku (pojedyncza ścian zewnętrzna), w celu kompleksowego obliczenia wszystkich ilości robót w przedmiarze, konieczne było wybranie aż kilku pozycji (tablica, kolumna) z KNR 2-02.
• Aby uniknąć błędów, przed przystąpieniem do przedmiarowania poszczególnych rodzajów robót trzeba koniecznie przeanalizować zasady przedmiarowania podane w katalogu (pkt 4 założeń szczegółowych) i warunki specjalne (pkt 5 założeń szczegółowych).
• Dodatkowo, przed wyborem pozycji (tablica, kolumna) z KNR należy zapoznać się w części ogólnej z zakresem stosowania katalogu i założeniami ogólnymi, a następnie z założeniami szczegółowymi dla poszczególnych rodzajów robót.

W przypadku zadań egzaminacyjnych zakres prac, rodzaj kosztorysu, podstawa KNR, ceny i narzuty są podawane w zadaniu. Przykładowo, filarek nie zawsze jest obowiązkowym elementem przedmiaru – jego obecność wynika z zakresu robót określonego w zadaniu.