Rozliczanie czasu pracy rusztowania – kolejne kroki w Normie EXPERT

Przystępując do sporządzania przedmiaru lub kosztorysu na roboty budowlane metodą kalkulacji szczegółowej, najczęściej korzystamy z bazy katalogowej KNR, KNNR, KNP, PKZ itd. dostępnej w programie kosztorysowym. Jednocześnie, o czym niektórzy zapominają, za każdym razem powinniśmy wnikliwe zapoznać się z danymi opisowymi tychże katalogów. Katalog nakładów rzeczowych zawiera bowiem nie tylko informacje o nakładach robocizny, materiałów czy sprzętu niezbędnych do wykonania danej pracy, ale również informacje o zakresie jego stosowania, założeniach ogólnych, szczegółowych, kalkulacyjnych, warunkach technicznych i specjalnych, a także o zasadach przedmiarowania i wreszcie wyszczególnienie robót. To właśnie te informacje określają, czy i w jaki sposób skorzystać z konkretnego katalogu i pozycji katalogowej. Nie wystarczy więc samo odszukanie po opisie robót interesującej nas pozycji katalogowej. Wraz z jej odnalezieniem, powinniśmy sprawdzić, czy możemy danej pozycji użyć do wykonania konkretnej pracy (technologia, zakres stosowania) i jakie warunki są z tym związane. Z czasem, po sporządzeniu wielu -set, -tysięcy kosztorysów, dane opisowe i wyszczególnienie robót będziemy znać na pamięć, ale czujność należy zachować zawsze.
Tu z pomocą przychodzi Norma EXPERT, w której dostęp do wszelkich danych opisowych katalogów jest bardzo łatwy i zawsze „pod ręką”. Nieważne, czy jesteśmy w bazie KNR, na kartach PRZEDMIAR, KOSZTORYS, czy POZYCJE to na dolnym Panelu, w każdym momencie możemy włączyć Opis robót – przejść do Opisu rozdziału, Zasad przedmiarowania lub Opisu katalogu.
Dzięki informacjom zawartym w powyższych opisach dowiemy się m.in., że nakłady rzeczowe przy wykonywaniu np. robót malarskich, tynkarskich, uwzględniają także ustawienie, przestawienie i rozebranie rusztowań dla robót wykonywanych na wysokości do 4 m, a w szczególnych przypadkach – do 4,5 m. O czym nie każdy wie – lub pamięta. Natomiast w kalkulacji kosztorysowej robót budowlano-montażowych dla tychże prac, ale wykonywanych na większej wysokości uwzględnia się także nakłady i koszty związane z montażem i rozbiórką rusztowań oraz ich przestawieniem. Dodatkowo należy również ująć koszty związane z pracą rusztowań, za okres wykonywania prac budowlanych z ich wykorzystaniem. O ile pozycję katalogową na wykonanie danej pracy z wykorzystaniem rusztowania znajdziemy wprost w bazie KNR, o tyle czas pracy rusztowania wyliczamy w odmienny sposób. Tym właśnie zajmiemy się w poniższym tutorialu.

Wzór na czas pracy rusztowania

Większość katalogów nakładów rzeczowych, w których zawarto nakłady na montaż, przesuwanie i demontaż rusztowań, w przypadku rozliczeń pracy rusztowań, powołuje się na zapisy zawarte w Katalogu Nakładów Rzeczowych nr 2-02 „Konstrukcje budowlane”, Rozdział 16 „Rusztowania”. A konkretnie na zapis punktu 5.15: Czas pracy rusztowań za okres wykonywania robót oblicza się wg wzoru:

gdzie:
C – czas pracy rusztowań za okres wykonywania robót w maszynogodzinach,
N – nakłady rzeczowe robocizny dla danego rodzaju roboty (robót), które przyjmuje się z kosztorysu,
s – skład zespołu roboczego dla danego rodzaju roboty (robót), który przyjmuje się z tablicy 9923,
w – współczynnik przestoju rusztowań wynikający z warunków atmosferycznych, organizacyjnych i technologicznych, który przyjmuje się z tablicy 9924.

Wzór na czas pracy rusztowania, jak również informacje o składzie zespołu roboczego (tablica 9923) i współczynniku przestoju rusztowań (tablica 9924) są zaimplementowane bezpośrednio do Normy EXPERT.

Wybór pozycji

W programie Norma EXPERT do dyspozycji mamy możliwość wstawiania pracy rusztowań do kosztorysu w postaci pozycji szczegółowej lub pozycji uproszczonej. Dostęp do nich otrzymamy poprzez wybranie z menu Dodaj pozycję -> pracy rusztowań -> szczegółową lub uproszczoną.

Ten sam efekt osiągniemy, korzystając z menu podręcznego (prawy klawisz myszy).

Pozycja szczegółowa pracy rusztowań

Wybór ten spowoduje, że do kosztorysu wstawimy pozycję, która umożliwi automatyczne wyliczenie czasu pracy rusztowania i jego wartość. Wyliczenie nastąpi na podstawie przytoczonego powyżej wzoru z KNR 2-02, Rozdział 16, pkt 5.15.
Poniżej okno, które ukaże się po dodaniu pozycji pracy rusztowań w wersji szczegółowej.

W tym miejscu nasza praca sprowadza się do wybrania podanego w programie Współczynnika wykorzystania związanego z typem stosowanego rusztowania oraz Składu zespołu roboczego związanego z rodzajem wykonywanych robót (teoretyczna ilość pracowników). W przypadku Składu zespołu roboczego za pomocą suwaka odszukujemy interesujący nas typ robót (niektóre roboty wymagają rozwinięcia drzewka poprzez kliknięcie na „+”). Klikając na interesujące nas wiersze, po lewej i prawej stronie, przeniesiemy współczynnik oraz ilość składu, który możemy zawsze skorygować. Podane składy zespołów roboczych są minimalne, a uzasadniony skład zespołu roboczego dla danego zakresu (frontu) robót powinien wynikać ze szczegółowego harmonogramu realizacji robót.

Gdy to zrobimy, kolejnym etapem będzie odszukanie w kosztorysie tych pozycji robót, które mają być wykonane z użyciem rusztowania. Klikając na ikonkę  dodajemy Pozycje powiązane z rusztowaniem. Kliknięcie na ikonkę  usuwa powiązanie.

Program wstawia pełen Obmiar z pozycji kosztorysowej, z której pobierana będzie ilość roboczogodzin Do ruszt. Mamy też możliwość zadecydowania, jaka część obmiaru ma być przyjęta do obliczeń. Klikając na polu z ilością Do ruszt., decydujemy o przyjętej dla danej pozycji ilości obmiaru („zahaczone" pozycje).

Po wybraniu ilości klikamy na klawisz OK. Konkretną ilość możemy też wprowadzić ręcznie.

Kolejne wciśnięcie klawisza OK pokaże nam poniższe okno – Właściwości sprzętu.

Możemy teraz uszczegółowić nazwę rusztowania, wprowadzić cenę za godzinę pracy jednostki normy, a także zmienić Indeks sprzętu, jednostkę miary lub normę, którą możemy liczyć Na m-g lub przyjąć jej nakład stały. Ponieważ Czas pracy rusztowania traktowany jest jak sprzęt, działają na niego takie narzuty, jakie zadeklarowaliśmy dla kosztorysu, np. koszty pośrednie i zysk liczone od sprzętu. Zaznaczenie Nie licz narzutów od nakładu spowoduje, że nie będą doliczane dodatkowe koszty.
Poniżej okno ze wstawioną pozycją Czasu pracy rusztowań, który liczony jest w naszym przypadku od pozycji 89, 90 i 91. Standardowo pozycja Czasu pracy rusztowań otrzymuje Podstawę katalogową KNR 2-02 r.16 z.sz.5.15.

Koszt pracy rusztowania obliczany jest, jako iloczyn czasu jego pracy i ceny jednostkowej i wyświetlany jest w kolumnie „S” (pamiętajmy, by interesujące nas kolumny dodać do wiersza nagłówka, poprzez Wybór kolumn).

Jeżeli w kosztorysie nie ma pozycji powiązanych z Czasem pracy rusztowań, wówczas nakłady, koszty jednostkowe i sprzęt będą równe zero.

Informacje o Współczynniku wykorzystania, Teoretycznym składzie zespołu roboczego oraz Pozycjach powiązanych z rusztowaniem możemy też wprowadzić, korzystając z bocznego Panelu właściwości – Właściwości aktywnego elementu – Rusztowania.

Postępujemy jak powyżej – wybieramy typ rusztowania, skład roboczy i przypisujemy pozycje z kosztorysu powiązane z rusztowaniem.

Dodanie do wiersza nagłówkowego kolumny z Rusztowaniem pozwoli nam na szybkie zorientowanie się, które pozycje zostały wybrane do rozliczenia czasu pracy rusztowań.

Teraz możemy szybko dodać do rozliczenia jeszcze niezaznaczoną, a pominiętą pozycję poprzez kliknięcie na pole Rusztowanie.

We Właściwościach pozycji grupa Rusztowania wybieramy, do którego (o ile mamy kilka) Czasu pracy rusztowań należy wliczać robociznę z wybranej pozycji.

Decydujemy też, czy całość obmiaru, bądź jego część, ma być pobierana do obliczeń.

Kolejna pozycja dołączona do rozliczenia czasu pracy rusztowania.

Podobnie postępujemy, gdy niepotrzebnie dołączyliśmy pozycję do czasu pracy rusztowań. Wówczas wiersz Robocizna wliczona do pracy rusztowań: powinien zostać pusty.

Pozycja uproszczona pracy rusztowań

Wstawienie pozycji uproszczonej pracy rusztowań spowoduje pojawienie się formularza Właściwości pozycji z otwartą grupą Ceny.

W tym miejscu, możemy wpisać cenę w polu Wartość, wprowadzając tym samym wartość całej pozycji (najczęściej z faktury za wynajem rusztowania) lub wprowadzić Cenę jednostkową (z narzutami). W drugim przypadku Ilość m-g wpisujemy „z ręki”.

lub po zahaczeniu pobierz z zakładki „Rusztowania”…

.. ilości zostaną pobrane z pozycji, które wybierzemy postępując identycznie, jak w przypadku rozliczania pozycji szczegółowej czasu pracy rusztowania.

Poniżej pozycja uproszczona z podaniem pozycji, z których pobrana została ilość r-g.

Dla tak wprowadzonej pozycji Obmiar, który pojawia się przy Czasie pracy rusztowań, jest równy sumie robót wykonywanych z rusztowania podzielonej przez teoretyczny skład zespołu roboczego i współczynnik wykorzystania. Z kolei przy wpisaniu „z ręki” wartości pozycji, pole ilości obmiarowej będzie puste.
Dopisana w programie pozycja z Czasem pracy rusztowania otrzymuje swoją indywidualną liczbę porządkową. Zdarzają się przypadki, gdy chcielibyśmy wyliczyć w kosztorysie wartość czasu pracy rusztowania, a już niekoniecznie taką pozycję pokazywać na wydruku. Sytuacja taka może mieć miejsce, np. w przypadku sporządzania kalkulacji kosztorysowej w zamówieniach publicznych, gdzie z zasady robót tymczasowych nie wykazuje się wprost, a uwzględnia się w cenie robót podstawowych, ewentualnie w kosztach pośrednich. Do takich rozliczeń przyda się wówczas opcja uwzględniania wartości pozycji w innych pozycjach. Możemy ją z powodzeniem zastosować również wtedy, gdy w kosztorysie uproszczonym chcemy ukryć szczegółową kalkulację pewnych kosztów.

Wartość pozycji uwzględniana w innych pozycjach

Wybierając Właściwości pozycji, w grupie Rozliczanie pozycji, opcja Wartość pozycji uwzględnij w innych pozycjach określa, czy bieżąca pozycja jest rozliczana w innych pozycjach.

Jeśli chcemy, aby bieżąca pozycja była rozliczana w innych pozycjach, zaznaczamy tę opcję i wtedy w dolnej liście Można ją rozliczyć w pozycjach pojawia się lista pozycji kosztorysu, w których możliwe jest rozliczenie danej pozycji, a w liście Pozycja jest rozliczona w pozycjach: lista pozycji, w których jest rozliczana bieżąca pozycja.

Przyciskiem Dodaj możemy przenieść podświetloną pozycję z dolnej listy do listy Pozycja jest rozliczona w pozycjach. Oznacza to, że bieżąca pozycja będzie rozliczona w pozycjach znajdujących się na tej liście.
Przycisk +wszystkie - przeniesie wszystkie pozycje z dolnej listy do górnej i wtedy bieżąca pozycja będzie rozliczana we wszystkich dostępnych do rozliczenia pozycjach kosztorysu.
Z kolei kliknięcie przycisku +dział w dziale spowoduje przeniesienie z dolnej listy do górnej wszystkich pozycji działu, do którego należy bieżąca pozycja. W tym przypadku pozycja ta będzie rozliczona we wszystkich pozycjach działu.
Przycisk Usuń - usunie z górnej listy aktualnie podświetloną pozycję, zaś przycisk -wszystkie wyczyści całą górną listę pozycji.
W naszym przypadku, przy podświetlonej 14 pozycji kosztorysu, kliknięcie klawisza Dodaj spowoduje przeniesienie jej do górnej listy Pozycja jest rozliczona w pozycjach (to samo uzyskamy dwukrotnie klikając na podświetlonej pozycji).

Poniżej uproszczona pozycja z Czasem pracy rusztowania, która jest rozliczana w pozycji 14. Pozycja z Czasem pracy rusztowania otrzymuje numer z „primem” (poprzednio pozycja numer 15).

Jeśli opcja Wartość pozycji uwzględnij w innych pozycjach jest wyczyszczona, to gdy w kosztorysie są już pozycje rozliczane w innych, w polu Pozycje rozliczane w innych znajduje się lista tych pozycji, a w polu Do wartości pozycji doliczyć pozycje wyświetlana jest lista pozycji, których wartości doliczane są do bieżącej pozycji.

Jeśli podświetlimy pozycję z dolnej listy i klikniemy przycisk Dodaj, to pozycja ta zostanie skopiowana do pola Do wartości pozycji doliczyć pozycje. Przycisk Usuń służy do usunięcia pozycji z listy Do wartości pozycji doliczyć pozycje.

Z powyższego okna możemy szybko odczytać, że Czas pracy rusztowań (docieplanie ścian budynków) rozliczamy w pozycjach 83, 84, 85, 86 i 87, natomiast Czas pracy rusztowań (roboty malarskie) rozliczamy w pozycjach 89, 90 i 91. Jednocześnie dla pozycji 83, 84, 85, 86, 87, 89, 90 i 91 mamy wyspecyfikowane, do którego Czasu pracy rusztowań pozycje te „należą”.

Warto wiedzieć

Jak rozliczać pozycję kosztorysową w innej pozycji – w przypadku innym niż rusztowania
Rozliczanie pozycji w innych to nie tylko rusztowania. Tym razem rozliczymy pozycję 29 z „Płytą stropową” w pozycji 28.

W tym celu podświetlamy pozycję 29, wchodzimy w jej Właściwości, grupę Rozliczanie pozycji, zahaczamy Wartość pozycji uwzględnij w innych pozycjach odnajdujemy w Można rozliczyć ją w pozycjach: pozycję 28 i klikamy na Dodaj.

Poprzednia pozycja 29 zmienia się w pozycję 28'.

Klikając teraz na pozycji 28

możemy w grupie Rozliczanie pozycji zobaczyć, że do wartości tej pozycji dołączono pozycję 28'.

Operacje Rozliczanie pozycji w innych możemy również wykonywać przy aktywnym prawym Panelu Właściwości aktywnego elementu.

Wydruki

Czas na wydruki, na których, w zależności od ich rodzaju i ustawionej szczegółowości, ukażą się nam pozycje z „primem”…

… lub będą niewidoczne.

Skoro wiemy już, jak obliczyć wartość Czasu pracy rusztowania i Rozliczać pozycje w innych, kwestia przekazania dokumentacji, z większą lub mniejszą szczegółowością do inwestora lub wykonawcy nie będzie już dla nas stanowiła żadnego problemu.