Jak zrobić harmonogram na podstawie kosztorysu?

Na początek odpowiedzmy sobie na pytanie, czym jest harmonogram robót budowlanych. Przede wszystkim jest to dokument, który przedstawia zakres robót (co będzie wykonywane), kolejność i zależności między zadaniami, czas trwania poszczególnych etapów, wreszcie termin rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych robót oraz całej inwestycji. Do tego może również dojść harmonogram finansowy, w którym określimy, jaki budżet w danym okresie powinniśmy zapewnić dla zachowania ciągłości prac.

Jak wyglądają kolejne kroki, które należy podjąć przy sporządzeniu harmonogramu robót budowlanych:

• gromadzimy dokumentację projektową i kosztorysową,
• dzielimy inwestycję na logiczne etapy,
• określamy kolejność i zależności między zadaniami,
• szacujemy czas trwania każdego zadania,
• ustalamy terminy rozpoczęcia i zakończenia prac,
• projektujemy harmonogram,
• planujemy zasoby dla każdego etapu,
• regularnie monitorujemy i aktualizujemy harmonogram w trakcie realizacji inwestycji.

Czy harmonogram uda się przygotować w programie Norma EXPERT? Tak, właśnie do tego przyda się nam moduł Harmonogram.

Ustawienia podstawowe harmonogramu

Uruchomienie modułu Harmonogram spowoduje pojawienie się okna z pustym harmonogramem o nazwie bieżącego kosztorysu. ​​​​​​​

Teraz możemy przystąpić do tworzenia harmonogramu. Harmonogram utworzymy ręcznie, wprowadzając kolejne zadania i budując w ten sposób strukturę drzewa zadań, będącą podstawą do utworzenia diagramu Gantta ​​​​​​​

lub na podstawie danych pobranych z kosztorysu – to nas będzie interesować.​​​​​​​

Do harmonogramu utworzonego na podstawie kosztorysu można dodawać nowe zadania, zmieniać ich kolejność, usuwać je oraz modyfikować. Z zadaniami związane są zasoby: materiały, sprzęt i robocizna, które również pochodzą z kosztorysu, o ile pozycje kosztorysowe były sporządzone metodą szczegółową. W przypadku pozycji uproszczonych uzyskamy tylko wartość. Przy wyborze sposobu generowania harmonogramu możemy wybrać Tworzenie zadań z elementów kosztorysu Pozycjami lub Działami.  

Zanim zaczniemy pracę nad naszym harmonogramem powinniśmy określić datę rozpoczęcia projektu. Wprowadzamy ją w oknie Ustawienia harmonogramu. 

Po kliknięciu na przycisk Ustawienia pojawi się nam okno służące do definiowania parametrów harmonogramu: nazwy projektu, daty jego rozpoczęcia, domyślnego czasu utrzymania zadań w całości oraz wiodącego czasu pracy.

W polu Nazwa projektu wpisujemy nazwę harmonogramu. Do pola Rozpoczęcie projektu wprowadzamy datę i godzinę rozpoczęcia. Zmiana daty rozpoczęcia projektu pociąga za sobą zmianę daty rozpoczęcia i zakończenia pierwszego zadania na nowy termin. Z kolei w polu wyboru Utrzym. zadań w całości możemy zdecydować, czy jest i ewentualnie jaki będzie domyślny minimalny czas wykonania zadania.

Opcja Nie utrzymuj oznacza, że zadanie nie musi być utrzymywane w całości i bez ograniczeń jego część może zostać wykonana w następnym dniu, jeśli nie zmieści się w swojej dniówce. Opcję Na nast. dzień wybieramy, gdy chcemy wymusić rozpoczęcie zadania następnego dnia po tym, w którym wypada jego początek wynikający z automatycznego planowania. Wybór jednej z opcji godzinowych 1h, 2h, 4h… definiuje minimalną liczbę godzin wykonania zadania. W przypadku, gdy wyliczona ilość czasu pracy (od początku zadania do końca dniówki) jest mniejsza niż minimalna, zadanie jest przenoszone na następny dzień i rozpoczyna się w godzinie rozpoczęcia dnia pracy.

W polu Wiodący czas pracy ustalamy domyślny czas pracy, gdy w zadaniu robocizna i czas pracy sprzętu różnią się od siebie. Może to być wartość Robocizny, Sprzętu lub Większa wartość. Podczas tworzenia zadań z pozycji lub działów kosztorysu, czas trwania zadania jest wyliczany domyślnie na podstawie najdłuższego czasu pracy nakładu związanego z pozycją lub działem, czyli realizowana jest opcja Większa wartość. 

Po wprowadzeniu i wybraniu określonych parametrów klikamy na klawisz OK.

Do ustawienia mamy jeszcze Kalendarz harmonogramu.

Znajdziemy go w grupie Harmonogram.

W zależności od specyfiki prac, które będą realizowane, a także możliwości firmy prowadzącej roboty, możemy powyższy kalendarz odpowiednio zmodyfikować dla poszczególnych miesięcy roku.

Import zadań z kosztorysu

Skoro ustawiliśmy pierwotne parametry naszego harmonogramu możemy przystąpić do jego generowania i wprowadzenia połączeń zadań zależnościami.

Chcąc wykorzystać kosztorys, na którym pracujemy, klikamy na klawisz Zadania z kosztorysu

W zależności od tego, jak szczegółowy harmonogram będzie nas interesował, wybieramy Tworzenie zadań z elementów kosztorysu: Działami lub Pozycjami.​​​​​​​

Zanim klikniemy na przycisk Generuj, warto wprowadzić dodatkowe parametry generowania harmonogramu. Zaznaczamy Twórz zależności między zadaniami, wydłużamy Dniówkę (albo zmodyfikujemy ją w Kalendarzu) oraz zwiększamy Ilość pracowników – co przyspieszy okres wykonywania prac. Po wprowadzeniu zmian klikamy na Generuj. Otrzymamy poniższy harmonogram.​​​​​​​

Jak widzimy powyżej, przeniesione zostały z naszego kosztorysy Działy wraz z informacją o ilości roboczogodzin, maszynogodzin oraz wartość. Wygenerowana została informacja o czasie trwania inwestycji (poszczególnych działów), data rozpoczęcia i zakończenia zadania. Mamy również ustawione zależności pomiędzy Działami. W przypadku prostego kosztorysu można by uznać, że harmonogram jest gotowy. Jednak zdarza się to niezmiernie rzadko, dlatego będziemy musieli jeszcze trochę nad nim popracować.

Edytowanie harmonogramu – widok ZADANIA

Pora na korektę. Możemy jej dokonać dla poszczególnych elementów harmonogramu, w oknie Właściwości zadania, które wywołujemy, klikając na ikonę Właściwości lub z menu kontekstowego prawy klawisz myszki, lub klawisze Ctrl+Enter.

Ukaże się nam okno Właściwości zadania.

W oknie Właściwości zadania znajdują się cztery karty: Ogólne, Zasoby, Poprzedniki oraz Uwagi.

Na karcie Ogólne przeglądamy, wprowadzamy lub edytujemy podstawowe dane zadania. 

• Nr oznacza kolejny numer zadania w drzewie i nie podlega edycji. Numer ten jest wyświetlany w widoku ZADANIA, w drzewie zadań w kolumnie Poprzedniki, gdy zadanie jest zależne od innych zadań.
• W polu Utrzymuj w całości, określamy, jak zadanie ma być rozplanowane w ciągu kolejnych dni. Przykładowo, niektóre zadania muszą być wykonane w całości, a inne w określonych interwałach czasowych, nie krótszych niż np. kilka godzin. Po ustawieniu daty rozpoczęcia zadania program sprawdza, ile czasu zostało do końca dnia pracy. Jeśli wyliczona ilość godzin jest mniejsza od tej wprowadzonej do pola Utrzymuj w całości, to zostaje narzucona nowa data rozpoczęcia, która jest początkiem następnego dnia roboczego. Jeśli zadanie może zostać kontynuowane następnego dnia bez żadnych warunków, w polu wybieramy opcję Nie utrzymuj. Gdy natomiast chcemy wymusić rozpoczęcie zadania następnego dnia po swoim poprzedniku, wybieramy Na nast. dzień. Opcja Z nadrzędnego przejmuje dane tego ustawienia z zadania nadrzędnego.
• Pole Planowanie określa, czy czasy rozpoczęcia i zakończenia wyliczane są Automatycznie przez program, czy ustawiane Ręcznie przez użytkownika. Ustawienie zadania na ręczne sprawia, że nie zmienia ono swoich dat, nawet gdy zmieniają się wymagania poprzedników. Nie podlega też mechanizmowi utrzymywania w całości. Również zadania zbiorcze można przestawić w ten tryb i przesuwać je na wykresie oraz zmieniać czas ich trwania. 
• Pole Nazwa zadania jest nazwą działu lub pozycji, gdy harmonogram został utworzony na podstawie kosztorysu.
• Zaznaczenie opcji Nieaktywne informuje, że to zadanie jest nieaktywne.
• Pole Rozpoczęcie zadania zawiera datę i godzinę początku zadania. Datę tę można wybrać z kalendarza, klikając na strzałce obok pola albo wprowadzić ręcznie, bezpośrednio z klawiatury. Jednak tego pola nie powinno się edytować, ponieważ jego wartość powinna wynikać z zależności i ograniczeń nałożonych na zadania. Data rozpoczęcia pierwszego zadania będzie tożsama z datą rozpoczęcia projektu harmonogramu, a daty kolejnych zadań zostaną automatycznie wyliczone po zdefiniowaniu zależności i wprowadzeniu ograniczeń. Datę i godzinę można edytować, gdy w polu Planowanie wybrano opcję Ręcznie.
• Wartość zadania jest pobierana z kosztorysu dla działu lub pozycji albo wprowadzana z klawiatury, szczególnie w przypadku, gdy zadania dodajemy ręcznie.
• Opcję Kamień milowy zaznaczamy, gdy zadanie występuje jednorazowo i ma szczególne znaczenie w projekcie, wskazując na ważny moment w jego cyklu życia. Przykładowo takim kamieniem milowym może być zatwierdzenie koncepcji realizacji projektu lub podpisanie protokołu odbioru obiektu budowlanego. Kamień milowy jest zdarzeniem i nie zajmuje czasu, dlatego nie ma dla niego daty zakończenia. 
• Opcję Zakończenie zadania zaznaczamy, gdy możemy wyraźnie podać taką datę lub gdy wynika ona z zależności między zadaniami.
• W polu Postęp realizacji możemy wprowadzić procentową część wykonania zadania.
• Uwaga! Daty rozpoczęcia i zakończenia zadań nie powinny być wprowadzane ręcznie, tylko wynikać z czasu trwania zadań, zależności między nimi i ewentualnych ograniczeń. Ręcznie deklarujemy tylko datę rozpoczęcia projektu, która automatycznie staje się datą rozpoczęcia pierwszego zadania. Wszystkie pozostałe daty rozpoczęcia i zakończenia zadań wyliczane są przez program. Data zakończenia ostatniego zadania będzie zarazem datą zakończenia całego projektu.

Na karcie Zasoby znajduje się informacja o tym, jakie zasoby zostały przydzielone do zadania. Dane zasobów możemy edytować bezpośrednio w liście.

• W kolumnie Nazwa zasobu wyświetlana jest nazwa zasobu wraz z jednostką miary. Jeśli klikniemy na nazwie, rozwinie się lista wszystkich zasobów występujących w harmonogramie. Możemy wtedy podmienić istniejący zasób na inny. Przycisk X na końcu kolumny służy do usunięcia zasobu z listy zasobów zadania.
• Na końcu listy znajduje się pusty wiersz, który służy do dodania nowego zasobu. Jeśli chcemy dodać zasób, którego nie ma na liście, należy przejść na widok ZASOBY i tam kliknąć przycisk Dodaj z grupy Zasoby.

• Jeśli w zadaniu występuje przeciążenie zasobu robocizny lub sprzętu, wiersz tego zasobu jest wyróżniany czerwonym kolorem.
• W kolumnie Ilość jednostek znajduje się informacja o ilości zasobu przydzielonego do zadania. Wartość w tym polu można zmienić bezpośrednio w kolumnie. Kliknięcie ikonki wywołuje panel Użycie zasobu.

• Kolumna Zasób w ilości zawiera informację, ile jednostek robocizny lub sprzętu jest użytych w zadaniu. Gdy klikniemy w tej kolumnie i pojawi się kursor tekstowy, można będzie zmienić ilość zasobu.

Przechodząc na kartę Poprzedniki, otrzymamy listę zadań – poprzedników, od których zależne jest bieżące zadanie.

• W liście znajduje się kolumna Nazwa zadania, zawierająca nazwę zadania – poprzednika. Gdy w niego klikniemy, zostanie wyświetlona lista wszystkich dostępnych zadań harmonogramu, z której wybieramy poprzednika. Gdy już poprzednik zostanie wybrany, możemy go usnąć z listy przyciskiem X.
• W kolumnie Typ zależności, zdefiniowany jest rodzaj zależności między poprzednikiem, a bieżącym zadaniem. Możemy wybrać jedną z następujących zależności: ZR, RR, ZZ i RZ. ZR – Zakończenie-Rozpoczęcie oznacza, że zadanie zależne nie może się rozpocząć, dopóki nie zakończy się zadanie poprzednie, od którego zależy. Ten typ zależności występuje w harmonogramach najczęściej. ZZ – Zakończenie-Zakończenie oznacza, że zadanie zależne nie może się zakończyć, dopóki nie zakończy się zadanie, od którego zależy. RR – Rozpoczęcie-Rozpoczęcie oznacza, że zadanie zależne nie może się rozpocząć, dopóki nie rozpocznie się zadanie, od którego zależy. RZ – Rozpoczęcie-Zakończenie oznacza, że zadanie zależne nie może się zakończyć, dopóki nie rozpocznie się zadanie, od którego zależy.
• W kolumnie Opóźnienie wpisujemy wartość opóźnienia rozpoczęcia zadania. Opóźnienie takie powinno być wprowadzone wtedy, gdy chcemy lub musimy mieć przerwę między zadaniem, a jego poprzednikiem. Opóźnienie to pokazane jest w liście zadań w kolumnie Poprzedniki za numerem poprzednika.

• Powyżej opóźnienie w stosunku do wyliczonego czasu rozpoczęcia o 10 dni.

Zależności zdefiniowane na tej karcie uwidocznione są na wykresie Gantta w widoku GANTT.

Edytowanie harmonogramu – widok GANTTA

Opisywane powyżej korekty wykonywaliśmy w oknie Właściwości zadania. Możemy je przeprowadzić również na wykresie Gantta w widoku GANTT. Polecenia i przyciski grupy Zadania są takie same, jak te omówione wcześniej w widoku ZADANIA. 

W grupie Widok znajduje się przycisk Tryb widoku, w którego menu mamy polecenia wyświetlające Tylko drzewo zadań, Tylko wykres Gantta lub jedno i drugie. Przycisk Ścieżka krytyczna umożliwia pokazanie na wykresie ścieżki krytycznej harmonogramu. Przycisk Czas trwania w dn./godz. przełącza pokazywane wartości czasu trwania zadania z godzin na dniówki i odwrotnie, zaś przycisk Opcje widoku wywołuje okno, w którym zaznaczamy interesujące nas parametry widoku.

Grupa Harmonogram ma takie same przyciski i polecenia jak w widoku ZADANIA.

W widoku GANTT wyświetlane są dwa panele (po odpowiednim wybraniu w Trybie widoku) – Drzewo zadań oraz Wykres Gantta.

Na panelu lewym drzewo zadań ma kolumny, takie jak w liście w widoku ZADANIA: Nazwa, Czas trwania, Rozpoczęcie i Zakończenie. Kolumny Data ograniczenia i Typ ograniczenia służą do wprowadzenia ograniczeń czasowych na rozpoczęcie lub zakończenie zadania, jeśli są one konieczne. Ich edycję przeprowadzamy bezpośrednio w drzewie zadań, klikając w odpowiedniej kolumnie i wybierając datę z kalendarza, a typ ograniczenia z listy. Po wprowadzeniu ograniczenia daty rozpoczęcia i zakończenia zadania są automatycznie korygowane. Zmieniają się wtedy daty rozpoczęcia i zakończenia zadań zależnych.

W module Harmonogram ograniczenia mogą być następujących typów: Jak najszybciej, Jak najpóźniej, Rozpocznij nie wcześniej niż, Rozpocznij nie później niż, Ukończ nie wcześniej niż, Ukończ nie później niż, Rozpocznij dnia, Ukończ dnia. Ze wszystkimi tymi ograniczeniami z wyjątkiem Jak najszybciej i Jak najpóźniej związana jest konkretna data.

Wykres Gantta pokazuje przebieg zadań w czasie przedstawiając je jako belki o długości proporcjonalnej do czasu trwania zadania. Na osi czasu wyświetlone są miesiące i dni. Każda belka zadania zaczyna się na wykresie odpowiednio od dnia i godziny rozpoczęcia, a kończy dniem i godziną zakończenia. Zależności między zadaniami pokazane są w formie linii łączącej początek lub koniec zadania z początkiem lub końcem poprzednika, odzwierciedlając typ zależności między nimi. Strzałka na linii wskazuje, które zadanie jest zależne od którego (poniżej zależności ZR).

Jeśli chcemy utworzyć zależność bezpośrednio na wykresie, wystarczy ustawić wskaźnik myszy na początku lub końcu poprzednika i przeciągnąć powstałą linię na koniec lub początek zadania zależnego.

Zależności między zadaniami mogą być usuwane przy pomocy myszy. Należy wówczas złapać za niepotrzebne połączenie i je przesuwać do momentu, aż przy wskaźniku myszy pojawi się czerwona ikona kosza – wtedy przycisk puścić. Na wykresie Gantta pokazane są również kamienie milowe w postaci rombów. Po kliknięciu na przycisk Ścieżka krytyczna zostanie ona wyświetlona i wyróżniona kolorem czerwonym.

Gdy chcemy zobaczyć na wykresie konflikty zasobów, klikamy przycisk Opcje widoku i włączamy opcję Pokazuj konflikty zasobów między zadaniami w oknie Opcje widoku Gantta.

Skalę czasową wykresu można zmieniać, naciskając klawisz <Ctrl> i kręcąc kółkiem myszy.

W widoku GANTT mamy dostępne menu kontekstowe zarówno na liście zadań, jak i na wykresie Gantta zawierające następujące polecenia:

Dopasuj czas trwania zadania do jego zasobów – umożliwia automatyczne dostosowanie czasu trwania zadania do potrzeb wiodącego zasobu pracy i jednocześnie przekształca użycie zasobów w zadaniu równomiernie na cały czas jego trwania.

Ustaw planowanie zaznaczonych zadań – pozwala na wybór sposobu obliczania czasów rozpoczęcia i zakończenia zadań: na Automatyczne, gdy wyliczenia te wykonuje program przy uwzględnieniu wszystkich powiązań i ograniczeń lub Ręczne, gdy użytkownik samodzielnie wprowadza te czasy.

Powiąż automatycznie zadania podrzędne – umożliwia automatyczne powiązanie zaznaczonego zadania z jego zadaniami podrzędnymi relacjami ZR, ZZ, RZ lub RR (typy zależności między zadaniami opisano wcześniej w widoku ZADANIA). Polecenie jest aktywne dla zadania zawierającego zadania podrzędne. 

Usuń wszystkie powiązania w zadaniach podrzędnych – pozwala usunąć wszystkie powiązania zadania z jego zadaniami podrzędnymi.

Właściwości – wywołuje okno Właściwości zadania.

Wykonanie wszystkich poleceń z wyjątkiem polecenia Właściwości możliwe jest dla kilku zaznaczonych zadań.

Edytowanie harmonogramu – widok ZASOBY

Widok ZASOBY składa się z dwóch kart: Zasoby i Harmonogram.

W grupie Zasoby znajdują się przyciski związane z zaznaczonym zasobem. Przycisk Dodaj służy do dodania kolejnego zasobu do listy, przycisk Usuń usuwa podświetlony zasób z listy, jeśli był wprowadzony „z ręki'”. Zasoby wczytane z kosztorysu nie mogą być usuwane i przycisk Usuń jest nieaktywny. Przycisk Usuń z zadań usuwa podświetlony zasób (nakład) z tych zadań, w których był użyty. Przycisk Pokazuj użycie zasobu wyświetla panel Użycie zasobu, na którym znajduje się harmonogram użycia tego zasobu. ​​​​​​​

W menu grupy mamy polecenie Usuń z zadań i harmonogramu, którym usuniemy zasób z zadań i z harmonogramu oraz Usuń wszystkie nieużywane zasoby, które usunie zasoby niewystępujące w zadaniach i harmonogramie. ​​​​​​​

Z kolei polecenia grupy Harmonogram umożliwiają wybranie kalendarza harmonogramu przyciskiem Kalendarz harmonogramu oraz określenie opcji projektu przyciskiem Ustawienia. ​​​​​​​

W menu grupy znajduje się polecenie Słownik bazowych kalendarzy pracy służące do edycji słownika kalendarzy bazowych harmonogramu.

Standardowo w widoku ZASOBY wyświetlana jest lista zasobów

z Nazwą, Typem zasobu i kolumnami danych:
- j.m., w której wyświetlana jest jednostka miary,
- Dostępna ilość zawierająca ilość zasobu dostępną do użycia,
- Inicjały z krótkim, symbolicznym opisem zasobu (podczas wczytywania zadań z kosztorysu, inicjały są tworzone z pierwszych liter nazwy nakładu),
- Grupa, określająca przydział do grupy zasobów, samodzielnie zdefiniowanych przez użytkownika,
- Indeks zasobu pobrany z kosztorysu lub zdefiniowany przez użytkownika,
- Używany – z informacją, czy zasób jest użyty w harmonogramie.

W menu podręcznym listy mamy polecenie wywołujące okno Właściwości zasobu. Zasoby są uszeregowane domyślnie według typu (R, M, S), a w ramach typu – według nazwy.

Do przeglądania użycia zasobu wykorzystuje się przycisk Pokazuj użycie zasobu. W wyniku tej akcji zostaje wyświetlony panel Użycie zasobu, a na nim lista zadań, w których występuje dany zasób.

W panelu Użycie zasobu zobaczymy listę zadań, w których występuje dany zasób (wybrany w liście zasobów) wraz z czasami użycia w każdym dniu trwania zadania. Czas użycia zasobu może być edytowany bezpośrednio w komórce tabeli zarówno w formacie dziesiętnym, jak i godzinowym.

W pierwszej kolumnie listy wyświetlany jest skrót nazwy zadania. Ustawienie wskaźnika myszy w tej kolumnie spowoduje wyświetlenie pełnej nazwy zadania.

Pozostałe kolumny listy to oś czasu, z kolejnymi dniami tygodnia. W komórkach listy znajdują się czasy użycia zasobu w zadaniu. Najechanie wskaźnikiem myszy na komórkę spowoduje wyświetlenie „dymka” z informacją o czasie trwania oraz początku i końcu zadania danego dnia pracy.

Przedziały czasu, gdzie zasób jest przeciążony w trakcie trwania zadania są wyróżnione kolorem czerwonym.

Lista zadań, w których użyty jest dany zasób ma na końcu wiersz podsumowania RAZEM, który przedstawia sumaryczne użycie zasobu w danym dniu pracy. W wierszu tym również na czerwono wyróżniono miejsca, gdzie zasób jest przeciążony lub jest w konflikcie z innym zasobem.

W panelu Użycie zasobu menu podręczne zadania zawiera następujące polecenia:

Idź do dzisiaj – ustawia dzień dzisiejszy jako pierwszy na osi czasu.
Idź do daty – ustawia wybrany dzień jako pierwszy na osi czasu.
Idź na początek zadań – ustawia jako pierwszy dzień, w którym zaczyna się najwcześniejsze zadanie.
Edytuj zaznaczone zadanie – otwiera okno Właściwości zadania.

Tabela użycia zasobu ma menu podręczne, w którym znajdują się polecenia pozwalające na ustawienie maksymalnego czasu pracy danego zasobu typu „praca/robocizna”. Czas ten można określić dla zaznaczonych przedziałów poleceniem Ustaw maksymalny czas pracy dla zaznaczonych przedziałów lub dla całego zadania poleceniem Ustaw maksymalny czas pracy dla całego zadania.

Przeciążenia i konflikty zasobów

Gdy zbliżamy się do końca naszego harmonogramowania, pozostaje nam jeszcze sprawdzenie i skorygowanie występujących przeciążeń oraz konfliktów zasobów wynikających z jednoczesnego wykonywania zadań. Program znakomicie to sygnalizuje.
Przeciążenie zasobu to nadmierne obciążenie pracą ludzi lub sprzętu – przydzielona praca w zadaniu przekracza tę, którą mogą wykonać w czasie swoich godzin pracy. Konflikt zasobów to sytuacja, w której ten sam zasób jest jednocześnie używany w kilku zadaniach i jego sumaryczny czas pracy przekracza ilość, którym dysponuje.

Przeciążenia w drzewie zadań są oznaczone są bordową ikoną sylwetki . W danych zadania na karcie ZASOBY oraz w panelu Użycie zasobu będą wyróżnione czerwoną czcionką. Zadania, w których występują konflikty zasobów są oznaczone czerwoną ikoną sylwetki na karcie ZADANIA oraz czerwonym prostokątem na wykresie Gantta, gdy w opcjach widoku zaznaczymy Pokazuj konflikty zasobów na wykresie. 

Ścieżka krytyczna i wydruk

Po wykonaniu wszystkich korekt możemy na wykresie Gantta wykreślić ścieżkę krytyczną (przycisk Ścieżka krytyczna z grupy Widok) oraz przygotować wydruk harmonogramu i wykresu Gantta, korzystając z poleceń Drukuj widok i Drukuj zestaw.

Wykonany harmonogram zapisujemy na dysku poleceniami Zapisz i Zapisz jako... Polecenia drukowania i zapisu dostępne są w menu głównym modułu i na pasku szybkiego dostępu.

Ponieważ harmonogramy są w większości przypadków mocno „rozciągnięte w prawo”, warto zmienić przed wydrukiem orientację papieru na poziomą.

Poniżej arkusz zadań

oraz wykres Gantta

Jak widzimy, wykonanie harmonogramu w programie Norma EXPERT jest jak najbardziej możliwe. Opracowanie takie wymaga sporej uwagi i wprowadzania korekt. Pamiętajmy, że sporządzając kalkulację kosztorysową, ustawiamy cały plan działania zgodnie z technologią wykonywania prac, rozdzielając m.in. roboty budowlane od instalacyjnych itp. (umieszczamy je na końcu kosztorysu lub stanowią oddzielny kosztorys). Z kolei w harmonogramie występuje sytuacja, gdy roboty budowlane przemieszane są z robotami instalacyjnymi itp.